Мектепте оқылатын қазақ тілі курсының бағдарламасында зат есімнің грамматикалық категорияларының алатын орны мен оны оқытудың мәні зор.
Зат есімнің грамматикалық категорияларын оқыту - оқушының сөйлеу, жазу тілі дағдысының, мәнерлі оқуының, орфографиялық, пунктуациялық білім дағдыларының қалыптасуының, дамуының негізгі кілті болып табылады. Бұл тақырыпты оқыту арқылы оқушыларға зат есімнің грамматикалық категориялары танытылады. Осы тақырыптан берілетін теориялық білімінің аясы кең. Атап айтқанда, оқушылар мынадай білім алады:
1. Зат есімнің грамматикалық категориялары туралы түсінік;
2. Зат есімнің грамматикалық категорияларын оқудағы мақсат;
3. зат есімнің грамматикалық категорияларының өзіндік белгілері мен ерекшеліктері.
Зат есімнің грамматикалық категориялары тақырыбынан оқушыларға тиянақты білім мен дағды беру үшін, ең алдымен, материалды неше сағатта өтуге болады., әр сағатта өтілуге тиісті материал көлемі мен мазмұны және оқушыларға бұрыннан таныс, таныс еместігі, ең соңында оқушылардың қабылдай алу қабілеттілігі, өресі, дағдыларының бар-жоғы сияқты мәселелерді күн ілгері ойластыра, жоспарлап алу қажеттілігі туады.
Осылай өткізілетін материал көлемі анықталып алған соң, сол материалды толық меңгерту, әрбір минутты бос жібермеу, ол үшін оқушылардың өзіне жұмыс істеу, ой қорытындысын жасату сияқты мәселелер мақсат етіледі.
Зат есімнің грамматикалық категорияларын оқыту принципі педагогиканың дидактикалық принциптеріне негізделіп оқытылады. Мәселен, дидактиканың берілетін сабақ тақырыбы өткен тақырыппен байланыстырылып отырылуы керек және өтілетін материалдар бірімен-бірі тығыз байланысты болсын деген ережесіне негізделіп отыратын болса, зат есімнің грамматикалық категорияларын оқыту оның алдында өтілген сөз құрамымен байланысты өтіледі.
Мұғалім зат есімнің грамматикалық категорияларын оқытуда оның мынадай екі жағына көңіл аударады:
Бірінші, зат есімнің грамматикалық категориялары туралы жаңа тақырыпты бастамастан бұрын, оқушылардың бастауышта мектепте одан өткен материалдарын есіне түсіріп, соны Ү сынып көлемінде өтілетін материалды білгізуге жетек ете отырып түсіндіреді. Ол үшін бастауыш мектепте өтілетін зат есім түрленуінің бағдарламалық көлемін жақсы біліп, оны қандай жолдармен байланыстырудың тәсілдерін белгілеп қояды.Ондай тәсілдер әр түрлі болады:
Кейбір мұғалімдер бастауышта өтілген зат есімнің категорияларының негізгі ерекшеліктерін қамтитын сұрақтар қойып, сол сұрақтарға оқушылардың өздеріне жауап бергізіп, мысалдар келтіру жолымен қайталап барып, жаңа тақырыппен байланыстырады.
Кейбір мұғалімдер бастауышта өтілген зат есімнің грамматикалық категорияларының бағдарламалық көлемін қамтыған мәтіндерді талдатып айтқызып, соны жаңа тақырыппен байланыстырады. ....

Қазақстан Республикасының қалыптасу, елде экономикалы реформаларды жүзеге асыру және нарықтық қатынастарға өту кезеңінде құқықтың мән-маңызы айрықша күшейеді. Тауарлық-ақшалық (мүліктік) және басқару қарым-қатынастарын құқықтық тұрғыдан реттеуде заңдар мен басқа да нормативтік актілердің маңызы одан әрі нығая түспек. Сондықтан да Қазақстан Республикасы Конституциясын, оның жаңа қырлары мен ерекшеліктерін және басқа да заңдардың жоғары принціптерін, олардың мағынасы мен мазмұнын қайтадан бағалау онша оңай шаруа емес. Осыған байланысты жас егемен республиканың мемлекеттік және қоғамдық өмірінің құқықтық негіздерін нығайту, мейлінше, маңызды екендігі сөзсіз. Егемен Қазақстанның конституциялық, әкімшілік азаматтық, енбек және қылмыстыққұқықтық салдарының аса маңызды екендігі ескеріліп, олардың көкейтесті проблемалары жаңаша қарастырылады.
Әр бір заңда тұлғаның ұйымдасқан бірлігі оның өзіне тән қасиеті болғандықтан заңнын өзі ұйымдары бөліп қарайды. Ұйымдасқан бірлігі заңды тұлғаны ішкі құрылымынан көрінеді, сол арқылы қызмет аясы айқындалады. Заңды тұлғалар өз қызметтері, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, жарғы мен құрылтай шарты арқылы, не тек құрылтай шарты негізінде жүзеге асырады.
Сонымен қатар, заңды тұлғалар заң қүжаттарына, сондай-ақ құрылтай құжаттарына сәйкес жұмыс істеитін өз органдары арқылы азаматтық құқықтарға ие болып, өзіне тиесілі міндеттерді алады. Заңды тұлға органдарының түрлері тағайындалу немесе сайлану тәртібі және олардың өкілеттігі заңдар мен құрылтай құжаттарында белгіленеді.
Оқу құралы соңғы кезде қабылданған заңдар мен басқа да нормативтік актілердің негізінде дайындалған; меншік нысанына қарамай барлық кәсіпорындардың, мекемелер мен азаматтардың міндетті түрде орындау қажеттілігіне, заңдардың талаптарына, сондай-ақ мемлекеттік басқару органдарының өз құзыреттері шеңберіндегі актілеріне негізделеді. Бірнеше қажетті жалпы ережелерге, принціптерге, анықтамалар мен жаңа түсініктерге ғана емес, нақты материалдар негізінде басқа да жоғары оқу орындарында өткізілетін бағдарламалық заң курсы бойынша да түсініктемелер беріледі.
Азаматтық құқық теориясына көп еңбек еткен көрнекті ғылым профессоры С.И.Аскназий «мемлекеттік ілімнің » авторы. Ол былай деп айтқан: «мемлекеттік заңды тұлғаның артында мемлекеттің өзі тұрады да, шаруашылық қызметінің нақты саласында тізгінді өзі үстайды». Әдебиетте бұл теорияны көп сынайтыдар оған «егер олай болса мемлекет өзімен-өзі құқықтық қатнаста болуы керек қой» деген уәж айтады.
Академик А.В.Венедиктов «ұжым ілімін» алға тартты. Бұл ғылымның айтуы бойынша мемлекеттік заңды тұлғаның артында екі ұжым тұрады делінген: а) мемлекет атынан барлық халық; ә) аталған заңды тұлғаның жұмысшылары мен қызметкерлерінің ұжымы.
Ал, ғалым Д.М.Генкин «әлеуметтік ақиқат»теориясына ұсынады, яғни онда ол қоғамдағы тауар айналымы қатнастарының тарихи-экономикалық заңдылығын басшылыққа ала отырып, заңды тұлғаның азаматтық құқықпен жанама түрде қажеттілікке орай реттелетінін айтады. Профессор Ю.К.Толстой «директор ілімін» алға тартты оның пікірінше, мемлекеттік заңды тұлғаның еркін білдіруші- директоры болып табылады. ....

Менің курыстық жұмысымның тақырыбы заңды тұлғалардың салықтары, яғни жанама салықтар, корпорациялық табыс салығы . Яғни жанама салықтар дегеніміз қосылған құн салығы мен акциз салықтары.
Салық - өркениет үшін төленетін төлем. Оның қандай түрінен болмасын жалтаруға жол бермеу – бүгінгі күннің басты назарында. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі 2001 жылғы қабылданған Заң күші бар «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Жарлығы барлық салық органдарына үлкен міндеттер жүктейді. Салықтан жалтарғаның, халықтан жалтарғаның болып шығатынын да түсіну қиын емес.Салық салынатын база жасау жөніндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік проблемасы жетіп артылады. Бұл салада өзге де проблемалар жеткілікті. Қазіргі қолданып жүрген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.Салықтардың толық көлемде, уақытылы аударылуы және алынуы бюджет қорының толығыуын айқындайтын фактор болып табылады. Салық төлемдерінің бюджетке толық көлемге түсуінің алуан әдістерін қолданып, қадағаланбайынша енді- енді құқықтық мемлекет болуға бағдар ұстап отырған еліміздің бұл бағытта табысты қадамын қамтамасыз ету мүмкін емес. Өркениетті елдердегідей кәсіпорынның, ұйымның, кәсіпкердің қарапайым салық төлеушінің ең бірінші кезектегі міндетін салықтан құтылу екенін түсінетіндей жауапкершілікке жете қоймағанымыз әмбеге аян болса керек. Әлі де салықтын жалтарушылар, табысын кемітіп көрсетушілер, қайтсем заңдылықты айналып өтем деушілер баршылық. ....

«Меншік шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкі бар және сол мүлікпен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін, өз атынан мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын ұйым заңды тұлға деп танылады»(ҚР АК 33-бабы).
Заңды тұлғалардың жоғарыда аталған белгілерін қарастырсақ. Оқшау мүлік – шаруашылық қатынастарына дербес түсуі үшін ұйымның тек қана басқа ұйымдардың ғана емес, сондай – ақ мемлекеттің мүлкінен де оқшау мүлкі болуы керек.
Азаматтық айналымда өз атынан сөйлеу қабілеті – бұл өз атынан азаматтық құқықтар мен міндеттерге ие болу, талапкер және жауапкер ретінде жауап беру мүмкіндігі, бұл – ұйымдық құқық субъектісі – заңды тұлғаның мойындауының заңды салдары болып табылады.
Заңды тұлғаның өз міндеттемелері бойынша дербес мүліктік жауапкершілігі – оның оқшау мүлкінің салдары. Атап айтқанда, кәсіпорын өзіне тиесілі барлық мүлкімен өз міндеттемелері бойынша жауап береді. Меншік иесіне оның мүлкіне міндеттемесі бойынша кәсіпорынның жауапкершілігі болмайды. ....

Тақырыптың өзектілігі.
Елiмiздiң нарықтық қатнасқа өту жағдайында несие халық шаруашылығының дамуының негiзгi факторы болып табылады.
Осы орайда экономикалық өсуді қаржыландырудың маңызды факторларының бірі – банктік несиелеудің дамуы екендігін атап өту керек. Әр түрлі экономикалық секторлардағы барлық дерлік кәсіпорындар өз қызметін жандандыру үшін, айналым қаражаттарын және негізгі қорларын толықтыру үшін банктік несиені алады.
Қазіргі кезде елімізде әлемдік өлшемдер бойынша өндірісті несиелеуді көбейтуге өте жақсы жағдайлар бар, бірақ олар шектеулі түрде қолданылады. Бұл экономикадағы құрылымдық қайта құруды тежеп қана қоймай, банктік секторлардың несиелік және валюталық тәуекелдерге ұшырау мүмкіндігін күшейтетін банктік жүйе мен несиелеудің дамуына бірқатар теріс факторлардың әсерімен байланысты. Соңғы жылдары Қазақстанда банктік несиелеудің күрт өсуіне қарамастан, оның ЖІӨ-ге қатынасы әлі де төмен болып отыр.
Сондықтан, экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізіп, елдегі шаруашылық субьектілердің қаржылық жағдайының жақсаруы шартында несиелеуге байланысты тежеуші факторларды жойып, оны кеңейту мәселесі алдыңғы қатарға шығады. Осыған байланысты заңды тұлғаларды несиелеуді жетілдіру механизмін қарастыру – қазіргі кездегі актуалды мәселелердің бірі болып табылады. Яғни, несиелеуді кеңейтіп, оның дамуына жақсы жағдай жасай отырып, заңды тұлғалардың қаржылық қажеттілігін қанағаттандырамыз. Ал, бұл экономикалық өсуге, өз кезегінде, әсер етеді.
Жалпы алғанда, заңды тұлғаларды несиелеу кезінде шешімін күтіп тұрған бірқатар қиындықтар бар. Атап айтсақ, біріншіден, талап етілетін құжаттарды қарастырудағы кемшіліктер. Екіншіден, несие қабілеттілігін есептеулерді жүзеге асырудағы жетіспеушіліктер. Үшіншіден, экономика салаларының тек таңдамалы түрлерін несиелеп, кейбір аса қажетті салаларын олардың ұзақ мерзімді қажет ететіндігінен несиелемеу т.с.с. Осындай кемшіліктерді түзеп, несиелеу процесін жетілдіру керек.
Бітіру жұмысының мақсаты – заңды тұлғаларды несиелеу механизмін қарастырып, ондағы жетілдірілуі тиіс жағдайларын анықтау. Сол арқылы ұсыныстар беру.
Жұмыстың міндеттері:
1. заңды тұлғаларды несиелеу мәнін, механизмін;
2. Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктердегі заңды тұлғаларды несиелеу тәртібін;
3. заңды тұлғалардың несиелеуді жетілдіру жолдарын айқындау болып
табылады.
Зерттеу объектісіне – АҚ«Туран-ӘлемБанк»тiң тұлғаларды несиелеу қызметі жатады.....

Менің курстық жұмысым, яғни “Заңды тұлғалар” тақырыбын таңдағандағы алдыма қойған мақсатым мынадай:
– негізнен заңды тұлға дегеніміз не?
– ол қандай түрлерге бөлінеді.
– оның органдары мен белгілері.
– заңды тұлғаның пайда болу, қайта құрылу және өзгертілу ережелері және де оның өкідіктері мен филиалдары жөнінде, Қазақстан Республикасының Заңнамасына сәйкестігін білу болды.
Енді осы тақырыпты алу мақсатында іздеген кезімде көртеген мәліметтер жинадым. Оның ішінен осы тақырыпты қысқаша түсіндіре алатындай анықтамалардан үзінді келтіре кететін болсам:
Заңды тұлға дегеніміз-өзінің оқшауланған мүлкі бар, сол мүлік шегінде жауап беретін және сот алдында жауапкер және талапкер бола алатын ұйым.
Сонымен қатар, заңды тұлғалар коммерциялық және коммерциялық емес болып бөлінеді.

Коммерциялық ұйымға: -Жеке кәсіпкерлік.
-Шаруашылық серіктестік.
-Өндірістік кооператив.
-Акционерлік қоғам.
Коммерциялық емес ұйымға: -Мемлекеттік кәсіпорын
-Мекеме: 1. мемлекеттік
2. жеке меншік
-Қоғамдық бірлестік.
-Діни бірлестік.
- Қор.
- Тұтыну кооперативі.
- Акционерлік қоғам,-жатады:
Заңды тұлғаның филиалдары-бұл азаматтық кодекстің 43-бабына сәйкес заңды тұлғаның тұрған жерінен тыс орналасқан және оның міндеттерінің бәрін немесе бір бөлігін, соның ішінде міндетін жүзеге асырушы оқшау бөлімшесі филиал болып табылады.
Мүліктік оқшаулық-заңды тұлғаның экономикалық құқықтық белгісі болып табылады және оның мүлікке заттық құқығын иеленуі.
Заңды тұлғаның органдары-бұл заңды тұлғаның заңнамалық актілерімен немесе құрылтай құжаттарымен қарастырылған құрылымдық бөлімдері болып табылады.
Дербес мүліктік жауапкершілік-бұл заңды тұлға құрылымына қарай өз мүлкі үшін сот алдында жауапты болып саналады.
Құрылтай шарты дегеніміз-заңды тұлғаның қатысушылар арасындағы қатынастарды реттейтін ішкі тәртіп бекітілген шартты айтамыз.
Ендік осы тақырып аясында ашып қарастыратын болсақ ....

Кез келген білімді адамның, әсіресе ана тілінде өзінің азаматтық құқығын оқып, зерттеп жүрген болашақ заңгердің құқық қағидалары хақында орныққан өзінің көзқарасы, өз елінің көп қырлы азаматтық құқығы туралы жақсы бағыт-бағдары болуы тиіс.
Осы қағидаларды ескере отырып, мен, болашақ заңгер ретінде өз елімнің азматтық құқығы, оның ішінде ел эконмикасын көтеруге бірден-бір себепкер бола алатын Қазақстан Республикасындағы заңды тұлғалар, сондай-ақ олардың филиалдары мен өкілдіктерінің ұғымы, түрлері, құқық қабілеттілігі және пайда болуы мен тоқтатылуы жайлы, аз да болса өзімнің теория жүзінде жинаған білімімді ортаға салуым қажет деп ойлаймын.
Қазіргі уақытта болып жатқан әлемдік дағдарысқа байланысты тек Қазақстанның ғана емес, дүние жүзінің кез кезген мемлекетінің экономикасын, мәдениетін, әлеуметтік жағдайын т.с.с. көптеген салаларының деңгейін көтеруге тікелей атсалыса алатын, осы - заңды тұлғалар екенін ескере отырып, мен, жоғарғы оқу орындарына арналған ҚР Азаматтық құқығы пәнінен заңды тұлғалар тақырыбында курстық жұмыс жазуды жөн көрдім.
Менің осы, курстық жұмысымды оқу барысында еліміздегі заңды тұлғалар жайында толығырақ танысарсыздар деп үміттенемін ....

Қазақстан Республикасының Конституциясында заң және заңга тәуелді актілерді шығарудың, кдбылдаудың, бекітудің толық әдістемесі көрсетілген. Заң шығаруда ұсыныс құқығы - Пар¬ламент депутаттарында және Үкіметтің құзырында.
Қазақстан Республикасының заң шығару процесінің ерекшеліктері бар. Бұл процес әдетте заң шығару қызметінің сатылары және олардың бірізділігі арқылы дамып отырады. Заң шығару тәжірибесінде жобаның мазмұнына байланысты басқа да тәсіл қолданылуы мүмкін, айталық, заң жобаларын Қазақстан Республикасы Парламентінің өзі де, әрі соңғы кездерде етек алған Палаталар депутатгары да дайындайтынын біз білеміз. Алайда қазіргі кездегі заң шығару тәжірибесінде жобаларды дайындаудың ведомстволық қағидаты, дегенмен, басым түсіп жатады.
Заң шығару процесіне Қазақстан Республикасының президентінен бастап,бүкіл халық атсалысады ,сондықтан бұл тақырыпты маңызды деп айтуға болады. Мен курстық жұмысты жазу барысында көп нәрсені түсіндім: біз- Қазақстан Республикасы жас мемлекет болғандықтан заң ғылымын терең зерттеп,оны ары қарай дамытуымыз керек.
Заң шығару процесін терең әрі нақты зерттеген жағдайда ғана дұрыс және пайдалы заңдар өмірге келеді деп ойлаймын,сондықтан бұл тақырыпты келешекте әлі де зерттеуіміз қажет.Ал заң шығару процесі туралы толық мәліметтер курс жұмысымның негізгі бөлімінде нақты ....

Заңдар басқада нормативтік актлер әр түрлі уақытта түрлі мән жайларға байланысты қабылданады. Соған байланысты олардың арасында қайшылықтар да, келісімсіздік те болуы мүмкін.Мұндай жағдайлар,әрине,заңдарды пайдаланғанда қиыншылықтар туғызыды,заңдардың тиімділігін төмедетеді. Сондықтан заңдарды жүйелеу – олардың барлық жақсы,тиімді қасиеттерін пайдалану үшін өте қажет тәсіл. Жүйелеу – қолдалынып жүрген заңдарды,барлық нормативтік актлерді тәрьіпке келтіру,құқықтық нормаларды келістірілген жүйеге салу.
Менің осы курстық жұмысмның негізігі зерттеу объектісі болып,сол заң нормаларын жүйелеудің негізгі жолы кодификациялау туралы болып табылады. Негізінде қарапайым тілмен жеткізетін болсақ,кодификациялау дегеніміз сұрыптау деген мағынаны білдіреді деп айтуымызға әбден болады.
Заң актлерін сұрыптау құқықтық нормаларды құқық жасау барысында тәртіпке келтіру.Осы орайда ескірген, бұрын қолданылып жүрген заңдардың, басқа да нормативтік актлердің күші жойылады,құқықтық нормалар қайтадан қаралып,өзара келістірілген біртұтас жүйеге біріктіріледі.Осындай жұмыстың нәтижесінде біртұтас,заң және логика тұрғысынан бір қалыпқа келтірілген, барлық жағынан келістірілген нормативтік акт жасалады.
Курстық жұмыстың құрылымына тоқталатын болсам:кіріспе,негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Кіріспе бөлімінде өзімнің тақырыбым туралы,яғни оның актуальдылығын,құрылымын қарастырдым.Негізгі бөлім өзінің мазмұнына сай үш тарауға бөлінді:Бірінші тарауда, заң актлерін кодификациялауға қысқаша тоқталып, оның түрлерін қарастырдым.Екінші тарауда кодификациялық актлердің басты белгілеріне тоқталсам, соңғы тарау заң актлерін жүйелеудің ерекшеліктері туралы болмақ. ....

Қазақ әдебиетінің кеңес дәуірінде өсіп-өркендеуіне өз үлесін қосқан және Абайтану ғылымы саласында өзіндік із қалдырған негізгі өкілдерінің бірі- З. Ахметов. Ғалымның қазақ әдебиетіндегі алатын орнын, жеткен жетістігін, шыққан биігін, өзіндік қасиетін жарыққа шығарып, өскелең ұрпаққа паш ету бүгінгі жас ұрпақтың еншісінде десек, біздің бүгінгі ғылыми жұмысымыз осындай ірі жұмыстың бір шеті ғана болып табылады.
Жұмыста З. Ахметовтің қазақ әдебиетіне сіңірген еңбектері және оның маңызы тұрғысында сөз болады. Ғалымның Абайтану ғылымындағы жемісті еңбектері жинақталып нақтыланады және маңызы айқындалады.
Зерттеудің өзектілігі.
Біздің ғылыми жұмысымызда бүгінгі таңда зерттеу әлі де қолға алына қоймаған, кеңестік дәуірдегі қазақ әдебиетінде жемісті еңбек еткен, артында мол мұра қалдырған ірі тұлға З. Ахметовтің салған сүрлеуін жарыққа шығару. Осының негізінде төмендегідей міндеттердің шешімін табуға талпындық:
1. Кеңестік дәуірдегі қазақ әдебиетінің негізгі көрсеткіштері,
2. З.Ахметовтің қазақ әдебиетіндегі өзіндік салған сүрлеуі,
3. Абайтану ғылымының қалыптасуы мен дамуы,
4. З. Ахметовтің Абайтану ғылымындағы өзіндік қолтаңбасы.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы.
-Абайтану ғылымының өркендеп дамуындағы еңбектерді топтастырып бір жүйеге түсіру;
-Егемендік алғанға дейінгі және егемендік алғаннан кейінгі Абайтану ғылымының өзара байланыстығының негізгі арналарын анықтап көрсету.
Зерттеу жұмысының әдістері.
Зерттеу барысында сипаттама, жүйелеу, түсіндіру сияқты әдіс - тәсілдер пайдаланылд ....