Биология | Дифтерия

Дифтерия



Дифтерия- шырышты қабықтар зақымданып, оларда ақшыл-сұрғылт қабықшалардың пайда болуымен және организмнің жалпы улануымен сипатталатын жұқпалы ауру.



Қоздырғышы- дифтерия таяқшасы (1884 жылы Леффлермен ашылған) Сыртқы ортада өте тұрақты-ойыншықтарда, ыдыс-аяқта, көрпе-жастықта көпке дейін сақталады. Өте улы экзотоксин бөліп шығарады.



Эпидемиологиясы:



1.Ауру көзі-ауру адам және қоздырғыш тасымалдаушы адам.



2.Аурудың таралу жолдары- ауа-сілекей және қарым-қатынас.



3.Төзімділік (сезімталдық- 3-7 жасқа дейінгі балалар



4.Иммунитет-тұрақты,



5.Маусымдылық- күз.



Патогенезі: Дифтерия таяқшасы ауыз қуысының көздің, мұрынның шырышты қабықтары және тері арқылы еніп, сол жерде өсіп-өнеді, бөлінгең экзотоксиндері ұлпалардың некрозын тудырады, фибринді қабықша пайда болады.



Жіктелуі: 1.Ауыз қуысының дифтериясы



2. Мұрын қуысының дифтериясы.



3.Жұтқыншақ дифтериясы



4.Көз дифтериясы.



5. Құлақ дифтериясы.



6. Жыныс мүшелерінің дифтериясы.



7. Тері дифтериясы.



8. ЖТБ-ның кіндік дифтериясы.



Клиникалық белгілері:



Инкубациялық кезеңі 2-10 күн. Егілмеген балаларда ауыр өтеді.



Ауыз қуысының дифтериясының 3 түрі бар:



Топталған түрі- алғашқы күндері пайда болған қабықшалар жұқа, тор тәріздес, бірнеше күннен соң қалыңдап ақшыл түсті, шпательмен немесе тампонмен сүрткенде алынбайтын қабықшаларға айналады. Қабықшалар тек қана бадамша безінің аймағында ғана орналасады. Аралды түрінде қабықшалардың көлемі 3-4 мм, шеттері айқын, бірнеше болуы мүмкін. Қабыршақты түрінде қабықшалар бадамша безін түгел жауып тұрады. Бала мазасыз, жалпы жағдайы аса өзгермеген, тері түсі бозарған, тәбеті төмендеген, жұтынғанда ауырсыну белгілі бар.



Жайылған түрі- қабықшалар жұмсақ таңдайдың, кіші тілдің үстіне жайылған. Бадамша бездері ісінген және қызарған, аздап улану белгілері пайда болады.



Токсикалық түрі-балада улану белгілері айқын, ауыз қуысының және мойынның тері астының ісінуі пайда болады.Лимфа түйіндері үлкейеді. Бірінші күннен дене қызуы 39-41 С, бала әлсіз, басы қатты ауырады, тері түсі боз, ауыз-мұрын үшбұрышының цианозы, жүрек тондары нашар естіледі, тахикардия, жүректің шекарасы ұлғайған, қан қысымы төмендейді. Баланың іші ауырып, жиі құсады. Мойын клетчаткасының ісінуінің 3 дәрежесі бар: І дәрежесінде-ісіну мойынның жартысына дейін. ІІ дәрежесінде-ісіну бұғанаға дейін.ІІІ дәрежесінде-ісіну 2-3-ші қабырғаларға жетеді. Лимфа түйіндерінің үлкендігі кейде тауық жұмыртқасындай.



Нағыз круп – дыбыс желбезектері астының ұлпалары ісініп, тыныс саңлауы тарылады. Улану белгілері орташа. Баланың жалпы жағдайы тыныс жолдарының бітелу дәрежесіне байланысты:



катаральды түрінде-дене қызуы 37,5-38 С, ауру баяу басталады, алғашында дауысы қарлығады, сонан соң сирек «ит үрген тәрізді» жөтел пайда болады. 2-3 күнге созылады.

Стенозды түрінде-дауысы мүлдем жоғалады, жөтелі дыбыссыз, улану белгілері өсіп, гипоксия дамиды. 2-3 күнге созылады.

Асфиксиялық түрінде-бала мзасыз, цианоз, тахикардия, жүрек тондары өте нашар естіледі, терісі ылғалды. Кейде ұйқышыл, қоршаған ортаға енжар. Пульсі жіп тәріздес, тыныс алуы сирек, қан қысымы төмен, бұлшық еттерінің құрысып-тырысуы мүмкін. Брадикардия дамып жүрегі мүлдем тоқтауы мүмкін.

Асқынулары: инфекциялық-токсикалық шок, миокардит, токсикалық нефроз, перифериялық парездер мен параличтер.



Диагноз қою:



1 Эпид. Анамнез.



2.Клиникалық белгілері.



3.Лабораториялық зерттеулер-бактериоскопиялық, бактериологиялық, серологиялық.



Емі:



Ауруханаға жатқызып төсек режимін тағайындау, ұйқысын ұзарту.

Диета-жасына сай, жақсы қорытылатын сұйық тағамдар.

Негізгі ем-дифтерияға қарсы антитоксинді сарысуды Безредко тәсілімен егу: әуелі тері ішіне сарысудың 1:100 ерітіндісін 0,1 мл мөлшерінде енгізу, 20 минуттан соң тері астына 0,1 мл таза сарысуды енгізу, 30 минуттан кейін сарысу дозасы бұлшық етке түгел егіледі. Сарысудың дозасы аурудың дәрежесіне байланысты.

Детоксикалық ем.

Симптомдық ем.

Витаминдер комплексі.

Гармондар.

Антибактериальдық ем.

Дифтерияның ауыр түрінде-интубация немесе трхеостомия.

Күтімі:



Палатада эпидемияға қарсы режимді мұқият сақтау.

Жеке бас гигиенасын қадағалау.

Баланың қан қысымын, жүрек соғысын бақылау.

Баланы тамқтандыра білу-зонд арқылы, қасық арқылы.

Трахеостомиялық түтіктің күтімін өткізу.

Алдын-алуы: баланың 2;3;4; 18 айлығында вакцинация, 6-7 жасында және 12 жасында ревакцинация 0,5 мл бұлшық етке.



Ошақтағы шаралар:



Ауру баланы мейлінше ерте оңашалау.

СЭС-ке №58 формамен хабар беру.

Қарым-қатынаста болған балаларға 7-8 күн карантин тағайындап, 2 рет бактериологиялық зерттеу өткізу.

Аурудан жазылған баланы 2 рет бактериологиялық зерттеуде теріс нәтижемен шығару.

Инфекция ошағында дезинфекция жүргізу.

Санитпрлық-ағарту жұмысын жүргізу.

Бактерия тасымалдаушыларға 7 күн тетрациклин тағайындау.