Менің күнде көретін жолбелгілерім. Қазақ тілі, 5 сынып, дидактикалық материал.

Сын есімнің шырайлары – сын есімнің біртектес сапалық сынның бір-бірінен айырмашылығын анықтайтын категориясы.

• Жай шырай шырай түрлерінің бәріне негіз болады, оның арнайы грамматикалық көрсеткіштері, қосымшалары жоқ. Мысалы, ол ауаның тазалығын, дүниенің кеңдігін, адамның жомарттығын ешқандай салыстырусыз білдіреді.
• Салыстырмалы шырай заттың ұқсас сапаларының артық я кемдігін -рақ, -рек, -ырақ, -ірек; -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу; -ғыл, -ғылт, -ғылтым, -шыл, -шылтым; -аң, -ғыш, -гіш, т.б. жұрнақтар арқылы салыстыра көрсетеді.
• Күшейтпелі шырайдың негізгі көрсеткіші күшейтпелі буынның тіркесуі болып табылады, ол сын есімнің бастапқы буынының қысқарып, оған -п дыбысының жалғануы арқылы жасалады. Мысалы, қып-қызыл, үп-үлкен.
• Асырмалы шырай сын есімге өте, тым, аса, әбден, орасан, нағыз, нақ, шымқай күшейткіш үстеулерінің тіркесуінен жасалады: тым үлкен, аса бай.

Эссе жазу талаптары:

Эссе жазуда әрдайым құрылымды сақтау керек (кіріспе, негізгі, туынды);

Кіріспе бөлімде көбінесе анықтама беріледі, тақырыпқа қатысты сұрақ қойылады, позиция ұсталынады;

Негізгі бөлімде тақырыпқа қатысты пікір білдіріледі, одан кейін аргумент келтіріледі, ол аргумент талданады, жинақталады. Содан кейін барып, тақырыпқа қатысты екінші пікірді білдіруге болады... Мүмкіндігінше, 2-ден артық аргумент келтірудің қажеті жоқ, себебі одан көп болса, тақырыпты аша алмай қалуыңыз мүмкін.

Қорытынды бөлімде тақырып қорытындыланады, ұсыныс айтылады (ұрандатылмайды, жаңа ақпарат берілмейді).

• Эссенің сөз санын қатаң сақтау керек (сөз санынан 10 сөз артық, кем бола алады. Алайда одан артық емес).

Тақырыптан ауытқуға болмайды.