Мейоз кезеңдері. Митоз және мейоз үдерістерін салыстыру. Биология, 9 сынып, презентация.

Жасушалардың бөлінуі. Митоз.Мейоз.

Оқу мақсаты:

Мейоз арқылы гаметалардың түзілуін сипаттау

«гаплоидті» және «диплоидті» түсініктеріне анықтама беру

Жасушалық айналым

Жасушаның жарық дүниеге келуінен келесі еншілес жасушалардың түзілуіне дейінгі тіршілігі.

Интерфаза

Жасушалар өседі

АТФ жинақталады

Органоидтар саны артады

Хромосомалар екі еселенеді

Хромосоманың әрқайсысы екі хромотидтен тұрады

Жасушалардың бөліну үдерісі

Митоз

Барлық эукариоттардың дене жасушасы митоз арқылы бөлінеді

Митоз ағза өсу үшін, тіршілігін жойған жасушалардың орнын толтыру үшін керек

Нәтижесінде хромосомалар жиынтығы өзгермеген, екі еншілес жасуша пайда болады.

Мейоз

Барлық эукариоттардық жыныс жасушалары мейоз арқылы түзіледі.

Аталық және аналық гаметалар түзілу үшін керек.

Нәтижесінде бір аналық жасушадан хромосома жиынтығы 2 есе кеміген 4 еншілес жасушалар түзіледі.

хромосомалар

ДНҚ да табылған генетикалық ақпарат жазылған ұзын жіпше

Жасуша бөлінген кезде хромосомаларды айқаспа түрінде көре аламыз

Хромосомалар бірдей гомологиялық жұп құрайды .

(жыныс хромосомаларынан басқа)

Адам денесінде 23 жұп (барлығы 46)

- Анаңнан қанша, әкеңнен қанша келді?

Митоз фазалары

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Мейоз сатылары

Бірінші мейоз:

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Екінші мейоз:

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Мейоз-I профазасының сатылары

1.Жіңішке жіпшелер сатысы( лептотена)

Хромосомалар жіпшелері екі еселеніп шумақ түзеді.

2.Қосарланған жіпшелер сатысы (зиготена)Гомологті хромосомалар бір-біріне тартылып жақындасады, конъюгация жүреді.

3.Жіпшелердің бір-бірінен алыстау сатысы (диплотена) жақындасқан хромосомалар бір-бірінен ажырайды, хиазмалар түзеді,ұқсас хромосомалар өздерінің үлескілерімен алмасады яғни кроссинговер жүреді.

Конъюгация – сәйкес хромосомалардың жақындасып қосылуы.

Конъюгация

Кроссинговер

Мейоз профазасы

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Митоздың профазасы

Профаза аяғы

Метафаза

Анафаза

Телофаза басы

Телофаза аяғы

Митоз 1 жасуша 

Неге?

-Өсу, регенерация, даму жүзеге асады

-Соматикалық жасушалар дене жасушалары (2n)

-Еншілес жасушалар ата – ана жасушаларымен бірдей

2 бірдей жасушалар

Meйоз 1 жасуша 

неге?

-Жынысты көбею нәтижесінде гаметалар қалыптасады

-Гаметалар жыныс жасушалары болып табылады (n)

-Еншілес жасушалар ата-ана жасушаларына қарағанда әр түрлі болады

-Генетикалық рекомбинация әртүрлілікті қамтамасыз етеді

4 әртүрлі жасушалар

Mитоз

Ата-ана жасушасы

ДНҚ репликациясы

2 Бірдей еншілес жасушалар

4n

2n

2n

Meйоз

ДНҚ репликациясы

2 еншілес жасушалар

4 еншілес

жасушалар

Аналық жасуша

Meйоз I

Meйоз II

2n

n

n

2n

Гомологиялық

хромосомалар

Еншілес хромотида

Мейоз жыныс жасушаларын жасау үдерісі!

Митоз бен мейозды салыстыру

Мейоздың маңызы

Жынысты көбеюге қабілетті ағзаларда ұрықтың жасушаларының мейоздық бөлінуі хромосомалардың санын азайтуға әкеліп соқтыратындықтан, әрбір ұрпақтың ішінде хромосомалардың санының екі еселеуінің алдын алады.

Мейоз жаңа гендік комбинациялар пайда болуына мүмкіндік береді (комбинациялық өзгергіштік), генетикалық әр түрлі гаметалар қалыптасады.

Хромосомалар санының азаюы тиісті локустың бір ғана аллельді алып жүретін «таза гаметалар» қалыптасуына әкеледі.

Мейоз жыныс жолымен көбейетін организмдер ұрпақтарының хромосома санының тұрақтылығын қамтамасыз етіп, гаметаларда жаңа гендік комбинациялар пайда болуына мүмкіншілік береді.[