Ақпараттар өлшем бірліктері (Информатика, 7 сынып, I тоқсан)

Пән: Информатика
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Ақпараттар өлшемі және компьютерлік жады
Сабақ тақырыбы: Ақпараттар өлшем бірліктері
Осы сабақтағы оқыту жетістігі мақсаттары: • 7.1.1.1.1 ақпараттың бір өлшем бірлігінен басқа ақпаратқа аударуды жүзеге асыру
Сабақ мақсаты: •ақпараттың ылғи бір өлшем бірлігін басқаға аударуды жүзеге асыра алады және ақпараттар санын анықтау үшін есеп шығара алады.

Бірлескен ортаны құру, сабақ тақырыбын және мақсатын анықтау. Мұғалім сабақ тақырыбын анықтау үшін сұрақтарға жауап беруді ұсынады:
1. Компьютерде ақпарат қалай берілген?
2. Ақпараттардың қандай түрлері компьютерде берілуі мүмкін?
3. Компьютерде ақпаратпен қандай іс-жосықтар жүзеге асып жатады?
Ықтимал жауаптар:
Компьютер берілген сандық формада тек ақпаратты әзірлемелей алады. Барлық басқа ақпарат (дыбыстар, бейнелер, аспаптардың көрсетілімі және т.б.) компьютерде әзірлемеленуі үшін компьютерде сандық формада қайта жасалуы қажет.
Оқушылар сабақ тақырыбымен (дәптеріне жазып алады) , оның мақсаты және жетістік критерияларымен танысқаннан кейін сұрақтарға жауап береді.
Жаңа материалды мазмұндау (сыныппен жұмыс): мұғалім сабақ презентациясына және №1 материалдар файлына сүйене отырып, оқушыларды өлшемдер бірлігімен таныстырады.
№ 1 материал
Біз – уақытты, ұзындықты, жылдамдық, массаны – тұрақты түрде осыларды өлшейміз де жатамыз.
Және әр көлем үшін өз өлшем бірлігі бар, ал көбінесе бірнешеу. Сендер әлден-ақ өлшенетін көп көлемді білесіңдер. Мысалы, уақыт, ұзындық, масса, бұрыш.

Көлем Өлшем бірліктері Өлшегіш аспап
масса грамм, килограмм, центнер, тонна Нәрсенің массасын өлшеу үшін таразы қолданылады

ұзындық миллиметр, сантиметр, метр, километр, Ұзындықты өлшеу үшін сызғышты қолданады

уақыт секунд, минут, сағат, тәулік, ай, жыл, ғасыр Уақытты өлшеу үшін сағат қолданылады.

бұрыш градус, радиана Бұрыштарды өлшеу үшін транспортир қолданылады


Сандық түрде берілген ақпарат та өлшенуі мүмкін.
Ақпарат өлшемінің ең кіші бірлігі бит болып табылады.
Бір битте өте аз ақпараттар болады. Ол екі мәннің (1 немесе 0) тек біреуін қабылдай алады. Ақпаратты битпен өлшеу өте қолайсыз – сандар көп. Яғни автомобильдің массасын граммен өлшемейді.

Мысалы, егер флешканың көлемін битпен көрсеткенде, біз 34359738368 бит шығарамыз.

Компьютер дүкеніне келіп сатушыдан 34359738368 бит көлемінде флешканы сұрап көріңіз. Әрине, сатушы ештеңе түсіне қоймас.

Сондықтан информатикада және өмірде ақпараттардың өлшем бірліктері битінен туындылар қолданылады.
1 байт =8 бит
1 Кб =1024 байт Бұл килобайт (Кбайт)
1 Мб =1024 Кб Бұл мегабайт (Мбайт)
1 Гб =1024 Мб Бұл гигабайт (Гбайт)
1 Тб=1024 Гб Бұл терабайт (Тбайт)
1 Пб =1024 Тб Бұл петабайт (Пбайт)
1 Эб =1024 Пб Бұл эксабайт (Эбайт)
1 Зб =1024 Эб Бұл зеттабайт (Збайт)
1 Йб =1024 Зб Бұл йоттабайт (Йбайт)
Ақпараттардың әр түрлі көлемін салыстыру үшін мысалдар:
• 1 байт — клавиатурадан шығарылған символ:
• 100 Кбайт — төменгі тұрғыдағы фотосуреттер:
• 1 Мбайт — шағын көркем кітап:
• 100 Мбайт — кітабы бар метрлік сөре:
• 3 Гбайт — сапалы бейнежазбаның сағаты:
• 1 Гбайт — адам өмір бойы оқып шығады: .........