Өсімдіктің ұзарып және жуандап өсуі (Биология, 7 сынып, IV тоқсан)

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Өсу және даму
Сабақ тақырыбы: Өсімдіктің ұзарып және жуандап өсуі (зертханалық жұмыс)
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: Өсімдіктердің ұзарып және жуандап өсу үдерістерін зерттеу
Сабақ мақсаттары: • Бұршақ өскіндерінің биіктігін өлшеу арқылы өскіндердің өсу графигін құру;
• Бастапқы және екінші реттік өсу арасындағы айырмашылықты көрсету;
• Жылдық шеңбердің сызбасын салу.
Ынтымақтастыру атмосферасын құру. Сәлемдесу.
Бүгінгі сабақтың тақырыбын және мақсатын анықтау ...
(С) Оқушыларға жылдық сақиналар бейнеленген ағаш діңдерінің көлденең кесіндісінің және де біржылдық пен көпжылдық өсімдіктердің суреттері көрсетіледі. Олар осы суреттерден не байқағандары және қандай айырмашылықты атауға болатындығы туралы пікір алмасып, өз ойларын айтады. Оқушылардың пікірлерін сабақ тақырыбымен байланыстыра отырып, ұзарып және жуандап өсу терминдері айтылады.
Жаңа сабақ тақырыбы мен мақсаты тақтада көрсетіледі.
(М) Жаңа сабақты түсіндіру.
Өсімдіктердің ұзарып және жуандап өсу үдерістері туралы оқушыларға қысқаша ақпараттар беріледі.
Сабақтың бойлап өсуі ең ұшынан басталады. Сабақ пен бұтақтары ұшынан ұзарып өседі. Өсімдіктің ұзарып өсуі – төбе бүршігіне, жан - жағына жайылып, өсуі жанама бүршіктеріне байланысты.
Өсімдіктердің ішінде ең ұзын сабақ ротанг пальмасыныкі, биіктігі 200 - 300 м; шырша 60 м; қайың 30 - 35 м; үйеңкі 25 м; бамбук 20 - 25 м; банан 3 - 3, 5 м; ең аласа сабақты өсімдіктерге Австралия орхидеясы (1 - 2 мм) мен вольфия (1 - 2 мм) жатады.
Егер сабақтың ұшын кесіп тастаса (өсу нүктесі алынса), ұзарып өсуі тоқталады. Қолтық бүршіктерден бұтақтар (жанама өркендер) дамиды. Үлкен қалаларда, демалыс орындарындағы ағаштар мен бұталардың ұштарын шырпып белгілі пішінге келтіреді. Жеміс ағаштарын гүлдейтін өркендері көбірек дамып, көп өнім беру үшін көктемде шырпиды. Бөлме өсімдіктерінің шырпу арқылы гүлдейтін өркендерін көбейтуге болады.
Сабақтың жуандап өсуі. Камбий түзуші ұлпаға жатады. Камбийдің бір маусымның ішінде бөлінген жас жасушалары қабық пен сүрекке қарай ығысады. Сүрек бөліміне ығысқан жасушалар тобы көбірек болғандықтан сүрек қабаты қалыңдау болады. Бұл құбылыс жыл сайын қайталанатындықтан сабақ жуандай береді.

(С, М) Оқушыларға әртүрлі жағдайларда (жарық, қараңғы, суық, жылу) алдын ала өсірілген бұршақ өскіндері беріледі. Оқушылардың бақылау және анализ жасау дағдыларын дамыту үшін берілген бұл тапсырмада олар әр жағдайдағы өскіннің өсу биіктіктерін өлшейді. Алдын ала осы шағын зерттеу жұмысы үшін өз зерттеу жоспарларын құрып, соңында алынған нәтижелерге өсу графигін құрады.
Оқушылар өз есептерін тақтаға шығып, түсіндіреді. Келесі тыңдаушылар ақпараттың жүйелігі және түсінігіне қарап, «Бағдаршам» әдісі бойынша бағалайды. Егер, жақсы түсінікті болса – жасыл, ал, түсініксіз болғанда – қызыл түсті парақшаларын көтереді.
Оқушылар бағдаршамның түстерін пайдалана отырып, өздерін бағалайды.

(І) Бастапқы және екінші реттік өсу арасындағы айырмашылықты көрсету мақсатында оқушылардың зерттеушілік дағдыларын дамыту мақсатында ...
Мақсаты: Ағаш діндерінің құрылысын қарап, жылдық шеңберлерін анықтап, олардың өсімдік үшін маңызын зерттеу.
Құрал - жабдықтар: әр түрлі ағаштардың (жуандығы да әр түрлі болуы керек) қалыңдығы 10 см көлденең кесінділері, ұлғайтқыш әйнектер (лупа), сабақтың ұзарып өсуін көрсететін тәжірибе....