Әдеби шығарманың жанрын анықтау (3 сынып, I тоқсан)

Пән: әдебиеттік оқу
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: «Жанды табиғат» ортақ тақырып
Сабақ тақырыбы: 2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)
3.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау
3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: өлеңнің жанрлық ерекшелігін анықтайды және шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін сұрақтар құрастырады және жауап береді. Көптеген оқушылар: шығарманың маңызды тұстарын анықтауда өзіндік ойын түсіндіре алады.
Кейбір оқушылар: өлеңнің жанрлық ерекшелігі туралы білетін білімін пайдалана алады.
Сабақ барысы:
Сабақтың басы
Сабақ басында: Ширату: «Мозайка» әдісі арқылы жанр түрлерін анықтау. Оқушылар екі топқа бөлінеді, топтарға мозайка қиындылары таратылып беріледі
- 1 топ. Өлең қиындысынан мозайка, ал 2-ші топ мәтін қиындысынан мозайка құрастырады.
Құрастырған мозайка туралы не айтасыңдар?
(Екі топ құрастырған мозайкаларын оқып қорытынды шығарады, тырна туралы өлең және мәтін шыққанын айтып түсіндіреді)
Оқушылармен бірге сабақ мақсаты анықталады:
өлеңнің жанрлық ерекшелігін анықтайды және шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін сұрақтар құрастырады және жауап береді.
Сабақтың ортасы
Оқиық. (Ө,Т) «Борт журналы» әдісі. Мүбәрәк Жаманбалиновтің «Тырна» шығармасы оқылады.
1. Өлең шумағын оқы
2. Өлеңнің мазмұнына назар аудар
3. Маңызды тұстарын анықта. «Борт журналын» толтыру. Оқушылар келесі сұрақтарға жауап жазады:
Берілген тақырып бойынша маған не белгілі?
Мен не білемін?
Мәтіннен қандай жаңалық туралы білдім?
Мәтіннің түйінді ойларын оқушылар өздерінің «Борт журналына» енгізеді.
4. Топ басшысы жұмыстарын қортындылайды, тақтадағы жұмыспен сәйкестендіреді
Қ/Б: Мұғалім тарапынан кері байланыс (мадақтау). Ұтымды сұрақ пен мәнді жауап бағаланады. Жарайсың! Өте ұтымды сұрақ қойдың. Мәнді жауабың үшін ризамыз.
Сұра және жауап бер. Келесі сұрақтарға оқушылар «Ия, жоқ» әдісі арқылы жауап беру тиіс. Мұғалім бір оқушыға доп лақтырады. Сол оқушы мұғалім сұрағына келісетінін немесе келіспейтінін ия, жоқ жауабы арқылы айтады. (Сонымен қатар ия болса допты қағып алады, жоқ болса допты кері лақтырады.)
1. Тырналар жырға неге бай келеді?
2. Тырналарды автор қалай суреттеген? Келісесің бе?
3. Тырналардың ән салғанын естідің бе?
4. Бұл өлеңнің маңызды тұсы қандай? Неге олай ойлайсың?
Қ/Б. «Бас бармақ» әдісі арқылы өзін-өзі бағалайды.
Талдайық. 1. Әрбір топтың мүшесіне карточкаларда жазылған төмендегі ережені беріңіз. (Өлең – белгілі бір тақырыпқа арналады. Өлеңде ырғақ пен ұйқас болады. Өлеңнің бір бөлшегі – шумақ. Шумақ – кемінде төрт жолдан құрылады. Ұйқас – өлең жолдарын біріктіріп, белгілі бір үйлесімде ұстап тұратын өлең бірлігі. Ұйқас болуы үшін өлең кемінде екі жолдан тұруы керек.)
2. Топ мүшелері осы ереже бойынша өлеңді талдайды.
3. Талқылаудан кейін топ мүшелері өз пайымдау ларымен келісе ме немесе келіспей ме топтастыру керек. Оларды маңыздылығына қарай орналастыру керек.
Анықтайық. (Т; МК, ОТ) «Бірге ойлаймыз» әдісі арқылы шығарманың жанрлық ерекшеліктерін анықтау үшін сұрақтар дайындайды және талқылап, өз ойларымен бөліседі. Бұл әдістің тиімділігі сыныптағы барлық оқушы сабаққа қатысады. Көршілеріңіз естімейтіндей етіп, сіздің сұрағыңызға жауапты талқылаңыз.
• мұғалім 1 – 4 дейін санды таңдайды;
• осы санға сәйкес келетін оқушы жауап береді.
1. Шығарма қандай жанрға жатады?
2. Өлеңде қанша шумақ бар?
3. Неше тармақтан тұрады?
4. Ұйқас қалай құрылған?
5. Тырнаны қандай сөздер арқылы суреттеген? (шыбықтай, құрықтай - теңеу, сүйрік біз – эпитет)
Б: «Күн- белсенді, бұлт- толықтыру қажет, жауын- көмек керек» суреттері арқылы топты бағалау......