Асқар Тоқмағамбетов (Түлкі мен көкқұтан)

Көкқұтан көрші болып түлкіменен,
Түндерде нөсерлі бұлт күркіреген,
Достасып, балаларын бірге қорғап,
Боп жүрді болашағын бір тілеген.

Ауырлық түссе басқа ақылдасып,
Ойдағы сырын бүкпей отырды ашып,
— Есіттім қасқыр бар деп жақын маңда,
Алысқа кету қиын батыл басып.

Қасқырдың білесің ғой қасқырлығын,
Білетін бір антұрған бас қулығын.
Қалт етсем қағып кетер, достығы жоқ,
Боларсыз есіткенде қас сұмдығын...

Болмайды сақтанбасақ, кезектесіп —
Біріміз - бірімізге көмектесіп,
Әйтеуір асырайық балаларды,
Түлкі тұр: "Бар айтарым сол еді ", — десіп.

Көкқұтан көршісінің бұл ақылын
Тыңдап боп сөйлеп отыр бу да ақырын:
— Түлкіжан, жақсы айтасың, сақтанбасақ,
Істері аз ба бізге бұзақының.

Ұяда пысықтаусың, сен қала ғой,
Көрерсің, алдың ашық, кең дала ғой!
Жем іздеп, жедел ұшып мен келейін,
Жер ала, байқамасақ, бұлт шала ғой.

Дегенде түлкі иіліп, шын пейілін
Байқатып жолдасына тұр көңілін,
Көкқұтан соны айтты да ұшып кетті,
Түлкінің қарсы алды да бұл мейірін.

Құтанның құшағына ап балапанын,
Жайған боп түлкі мұңдар алақанын,
Бүрді де алқымынан жығып салып,
Қорек боп қалдың, — деді, — балақаным".

Тойғанда уыздай жас құс етіне,
Түсті де жемге кеткен "досы " есіне,
Отырды өксіп, жылап, жасын төгіп,
Төбенің шығып аулақ бір шетіне.

Жем алып, жеделдетіп құтан келді,
Айналып алыс жолды ұша келді.
Түлкінің тұнжыраған түрін көріп,
Жер таппай қона кетті ұшарға енді.

— Білмеймін дейтініңді қара басқан,
Аяма қастық қылсам, мені басқа ұр.
Қалғып бір қапелімде кетсем керек,
Біреуін жеп кетіпті қорқау қасқыр...

— Қандайы, қандайын ? — деп құтан қақсап,
Асығыс болғаны - ақ сол сөзді бастап.
— Әлбетте, ұзын мойын балапанды! —
Дегенді айтты түлкі тоқтап - тоқтап.

Көкқұтан қайғырды өлген баласына,
Қорқау боп қасқыр қалды жаласына.
Жем іздеп тірісі құтан кетті,
Қалдырып "түлкі досын " тағы осында.

Арада азын-аулақ күн өткенде,
Жалықты түлкі босқа күзеткенге.
Қалғанын балапанның қағып салды,
Алдынан байқаусызда бір өткенде.

Құтанды келе жатқан көзі шалып,
Еңіреп тұрды түлкі қатты налып:
"Қасқыр жеп кетті тағы..." дегенді айтты,
Егіліп жеткізгендей өліп-талып.

Сұраған: "Кетті екен, — деп, — қандайын жеп
Құтанға көз түрткі боп қалмайын деп,
"Әлбетте, ұзын мойын!" — деді түлкі,
Төмпештеп қайта-қайта маңдайын кеп.

— Ой, жауыз, оңбаған сұм, арам ойың,
Не қылған өле берген "Ұзын мойын?.. "
Деді де құтан тартты өз жөніне,
Түлкіден аулақ салып тұла бойын.

Күле кіріп, шығатын күңіреніп,
Арамзаның құйрығы бір-ақ тұтам...
Алдағанның арбауы тіліне еріп,
Болып жүрме осындай аңқау құтан!