Абдолланы жоқтау (Қазақ ауыз әдебиеті)

Бісіміллә сөздің айласы-ай,
Намаздың жанға пайдасы-ай.
Арманда кеткен атекем,
Өнерпаз еді-ау, қайласы-ай.
Бісіміллә сөздің өрнегі,
Адамның ажал көнбегі.
Арманда кеткен атекем,
Алысқа қолын сермеді.
Абылайдай айбарың,
Алашқа намыс бермедің.
Тастан да қайтпас болатым,
Қиыншылық көрмедің.
Бісіміллә сөздің жарығы-ай!
Адамның жүрек анығы-ай.
Айдында туған атекем,
Халқыңа түскен сағым-ай.
Тұлпардан туған арғымақ,
Құдайым берді малмен бақ.
Алла бір басқа салған соң,
Байқап бір сөйле, тіл мен жақ.
Бұлбұл құстай сайраған,
Гауһар тастай жайнаған.
Әтиім сапар шеккен соң,
Ішім бір оттай қайнаған.
Алашқа шыққан атыңыз,
Халқыңа шыққан хатыңыз.
Жылады деп сөкпеңдер,
Шыдайды қайтып дәтіміз.
Жан атамды қозғайын,
Сынаптан асып озбайын.
...Бір жылай Аллаға,
Шариғат жолын бұзбайын.
«Жан атам» дейін, жарандар,
Көңілімде қайғы қапам бар.
Әтиім сапар шеккен соң,
Бір көруге болдым зар.
Әуелі Құдай жаратты
Он сегіз мың ғаламды,
Жер жүзіне таратты.
Әтиімнен айырып,
Біз байғұсты зарлатты.
Тасыған судай ағындым,
Туған айдай сағымдым.
Бала құстай саңқылдап,
Дауысыңды сағындым.
Шүйдің де бойы Сібірді-ай,
Атың бір шыққан Губердей,
Айдында туған атекем,
Алашқа намыс жібермей.
Әлқамның құран басында,
Зарлаттың Алла жасымда.
Падишадай бақ беріп,
Қадыр Ильяс қасыңда.
Ұжмақтан болсын орныңыз,
Қордың да қызы қасыңда!
Шүйдіңде бойы Қарағай,
Арғы атамыз Қаратай,
Жасыңнан бақ берді,
Әтекем, сізге бір Құдай.
Құдай басқа салған соң,
Жолықтың күйге осындай.
Көз салушы ең алысқа,
Ақиық, Алтай құсындай.
Уезге жауап қатпаған,
Болып бір тұрған тұсында.
Атыңыз шыққан анардай,
Бағдаттағы фанардай.
Кез келсеңде теңізге,
Өтуші едің қамалмай.
Артыңда қалған ел-жұртың,
Сандалды ақыл таба алмай.
Түркістандай түріңіз,
Бұқарадай гүліңіз.
Ислам пұлдай иіслім,
Ұжмаққа тура кіріңіз.
Табарсың тура Құдыс тай,
Мәдинемен түйістай.
Артыңда қалған ел-жұртың
Кетірді жаман күйісті-ай.
Бір Құдай тура жол беріп,
Орныңды қылсын бейішті-ай.
Атыңды білген мұсылман
Жаман қатты күйісті-ай.
Жасыңнан шығып Әтиім,
Әпердің шүйгін қонысты-ай.
Базардан келген шар айна,
Жақсылық қылдың талайға.
Торғыннан көйлек кигізіп,
Кіргіздің күмбез сарайға.
Әтиім тірі күнінде
Жын-шайтан жүрмес маңайға.
Пайғамбар ұлы Жүсіпті
Қолымнан сұңқар ұшыпты.
Қолымнан ұшқан сұңқарым,
Қараңғы жерге түсіпті.
Пайғамбар ұлы Ыдырыс,
Басыма түсті қиын іс.
Әтиім сапар шеккен соң,
Халқыңа түсті жиылыс.
Біссимиллә сөздің бедері,
Адамның Атам зерегі.
Бір тайпа елдің сынды ғой
Қарағай алтын терегі.
Әтиім менің асқар бел,
Иесіз қалды-ау бір тайпа ел.
Гауһар тастай жүзіңді
Жасырды ғой қара жер.
Ақсұңқар ұшты қолдағы,
Қайрылар күні болмады.
Асыл бір туған атекем,
Бір тайпа елдің қорғаны.
Ақсұңқар ұшты ұядан,
Жалама жартас қиядан.
Құтылар күн болмады,
Алла бір жазған сиядан.
Бермедің, Алла, тілекті-ай,
Шер қылды ғой жүректі-ай.
Маңайдан ешкім жүрмейтін,
Жолбарыс жатқан түбектей.
Кәпірге намыс бермеген,
Қиынға қолын сермеген.
Қазақ тұр ғой қалмақта,
Маңайына келмеген.
Дағдырға жазған бір Алла-ай!
Састы ғой жұртың тұралмай,
Атағың шыққан алысқа,
Қазреті нағыз Шәридай.
Өнерлі болдың жастан-ай,
Атағың шыққан аспанға-ай.
Бәйтеректей пана боп,
Тиянақ болдың қашқанға-ай.
Мәуе орнаттың зеремен,
Терезең тең төремен.
Төре бір сынды атекем,
Қай уақытта көремін?
Асыл бір туған әтиім,
Жасыңнан-ақ көсілдің.
Молда бір ғалым көрінсе,
Шариғаттан шешілдің.
Жолаушы екі ай кеткенде,
Кәпір қалмақ есірген.
Тоқтатар адам таба алмай,
Айласы жұрттың кесілген.
Екі айдан соң атам кеп,
Су сепкендей өшірген.
Қалмақтың жақтың шарбағын,
Дұшпанға салған салмағың.
Айдынды туған атекем,
Алты алаш білген аруағын.
Қаратайды бадам ғып,
Орыс бір салды бұғалық.
Әтимнің тұсында
Қайғысыз тұрдық қуанып.
Бір тайпа елге бас болып,
Әкелдің шүйге ту алып,
Бағдаттан шыққан қызыл гүл,
Атиім еді соққан жел.
Екі де ханға бой бермей,
Отыз жыл тұрдың бодансыз.
Әтиім озған қиырдан,
Жазуда болар бұйырған.
Көлеңкеңе саялай
Талай нашар жиылған.
Қисапсыз дүние жиып ең,
Дұшпанға артық қиын ең.
Өз алдыңа қазы боп,
Тентектің жолын тиып ең.
Шүйдің бойы қара ақыр,
Төмен барсаң, жазатыр.
Жазатырдың бойында
Көкі деген ел жатыр.
Көкіден шыққан Тоқтамыс,
Ержігітке сөз намыс.
Солармен тең атекем,
Сүрінбейтін жел қобыз.
Дәулеттен шыққан Ережеп,
Шөгелде шыққан бір Кебен.
Әбдікерім, Дүкен де
Тобынан озған бой безеп.
Шоңмұрын биі Үрістем,
Мұса да қалмас бір істен.
Бер жағында Есімхан,
О да қалмас жүрістен.
Жайсаңбай шыққан Самайдан,
Озушы ед сөйлеп талайдан.
Таусылып жақсы барады,
Әрбір тұста маңайдан.