Қаздауысты Қазыбекті қызы Қамқаның жоқтауы (Қазақ ауыз әдебиеті)

Биссимилладан бастайын,
Шариғаттан аспайын.
Ішім толды қайғыға,
Азырақ көзім жастайын.
Алаштан озған әкекем,
Жоқтаусыз қайтып тастайын.
Алатаудай әкеме,
Ажалдың сыны келгені.
Жылағанды не қылсын?
Көздің жасын көрмеді,
Тілеуді Құдай бермеді.
Кешегі жүрген әкекем,
Жоқтаусыз тастар ер ме еді?!
Шаншара біз нәсілінен,
Алтау едік анадан:
Сәдібек, Асан, Бөдене,
Үсен менен Балапан.
Бесеуіне аға боп,
Алашқа әкем қараған.
Жолбасшысы кеткен соң,
Айрылды халқың панадан.
Төрт тіреудің бірі едік,
Қиын-қыстау іс келсе,
Бәрінен де ірі едік.
Енді халық не болар,
Асқар тауы құлаған.
Батыр жинап, ел шаппай,
Қылыш шауып, оқ атпай,
Ақылыңменен жол тауып,
Халқыңның кегін алғаның.
Тақта отырған хан болып,
Өзіне де дұшпан көбейтіп,
Қалған емес азапқа.
Ақылменен жол тапқан,
Байыппенен ел тапқан.
Батыр мен хандар сасқанда,
Әкеме келіп жол тапқан.
Орынсыз жерде қан төгіп,
Қас қылған емес бір жанға.
Басын иіп, құл болып,
Бағынған емес бір жанға.
Халқыңа арнап жол салдың,
Қолайлы қылып әр заңға.
Жесір қатын, жетім ұл,
Аруағыңа таянып,
Ие болды мал-жанға.
Жоғалмастай жол салып,
Үлгі болып сөз қалып,
Кеткен жоқ әкем арманда.
Өз басында бағы жоқ,
Сүйеніп тұрар ханы жоқ,
Болды ғой қиын қалғанға.
Қара қылды қақ жарып,
Әділ өткен әкекем,
Байытсын құдай иманға!
Үш жүздің ұлы жиналса,
Алдыңнан кеңес тарқаған.
Ақылың, бағың мол еді,
Айдын көлдей шалқыған.
Сырдың бойын жаратпай,
Мал өсірер орын деп,
Қазақтың ұлын өрдіріп
Қоныс әпердің Арқадан.
Ақылың, бағының молынан,
Елің ерді соңыңнан.
Арқасында әкемнің
Отырған жоқ бұл халық
Ешкімнің кейін тобынан.
Он сегізде сөз бастап,
«Қазыбек би» атандың.
«Болар бала боғынан».
Қайран, сабаз, әкекем,
Мақтауыңа жете алмай,
Қызыл тілім қырқылды,
Білімімнің жоғынан.
Өнерсізім болмаса,
Қалай айтсам жараспас.
Қазақта сенен кім озды
Жұлдызы туып оңынан?!
Байлығың несін айтайын,
Кедей деп адам айта алмас?!
Мырза деп несін айтайын,
Әркім-ақ қонақ қайтармас?!
Сөйлеуге тілім сөз тапса,
Мақтауыңнан тайсалмас.
Өмірімше жырласам,
Мінезіңнің, Әкекем,
Мыңнан бірі таусылмас.
Сусыны қанар қазақтың
Ағар бұлақ суалды.
Сіз осылай болды деп,
Естіген қалмақ қуанды.
Қасиетті туған Әкекем,
Ешкімнен қазақ кем болмас,
Шын беріп кетсең дұғаңды!