Тәуелсіздікті жырлап көңілге тигізуге болады, суретпен бейнелеп таңғалдыруға болады, әңгімелеп елестетуге болады. Бірақ, біз ешқашан майдандағы батырлардың басынан кешкендерін, жырлағандағы ащы сезімдерін, жүректегі жеңіске деген лаулаған ұмтылысты сезе алмаймыз. Оны тек сол майданның қаһармандары ғана біледі. Тәуелсіздік жолындағы күресушілердің мақсаты жақсы дайындық, күш-жігер, соғыста жеңіске жету, тәуелсіз, дербес....

Қадырғали Қосымұлы Жалайыр (1555 жылы шамамен туылған жылы -1607 жылы) — орта ғасырдағы қазақ халқының ғұлама ғалымы, белгілі биі. Жалайыр тайпасынан шыққан. Жалайыр атануы осыдан. Ата-бабалары Қарахан заманынан бері үздіксіз хан нояндары, уәзірлері, батырлары болып, аталық қызметін атқарған. Әкесі Қосым бек, атасы Темшік батыр атанған. Қадырғали Жалайыр хан ордасында.........

Марғасқа жырау (туған және өлген жылдары белгісіз) (XVII ғ.)– ақын, жауынгерлік рухтағы жырларды шығарушы, қазақ поэзиясындағы көне дәстүрді жалғастырушы. Жалпы жыраудың өмірі, шығармашылығы туралы бізге жеткен деректер тым аз. Дегенмен қолда бар деректерге қарағанда Марғасқа жырау Есім ханның.....

Махмұд Қашқари (толық аты-жөні Махмұд ибн Әл-Құсайын ибн Мұхаммед) (1029–1101) – түркі тілдерінің тұңғыш сөздігін құрастырушы, энциклопедист-ғалым, атақты «Диуани луғат-ат-түрік» еңбегінің авторы. Қашғарда туып, Баласағұн қаласында өмір сүрген. Қарахандар ақсүйектері ортасынан шыққан. Әкесі Құсайын Мұхаммед Мауреннахрды жаулаушы Боғырханның немересі. Ол Қашғарда білім алып, Бұхара мен Бағдадта.......

Құттымбет (Құтпанбет) ұлы Наурызбай (1706–1781) - жоңғар басқыншыларына қарсы күресте аты шыққан атақты батырлардың бірі, белгілі қолбасшы. Шыққан тегі Ұлы жүздің Шапырашты тайпасының Асыл руынан. Мекені Алматы қаласы маңындағы Жалпақтөс, Серіктас деген жерлер.

Ел басына түскен ауыртпалық өзге замандастары сияқты.......

Қанатынан қаңтардың қары бүркіп,
Қашатұғын көргенде бәрі де үркіп.
Қырағы көз бұл күнде қарауытып,
Қалғып отыр қыяда кәрі бүркіт.

Санағанмен өлімнен өмірді артық,
Соңғы кезде қарттықтың.....

Түн баласы кірпік ілмей қаңғырған,
Ойларымды қайтсем екен, аға, шын,
Жолыңызда болса дегем жан құрбан,
.. тастап қайда барасың?

Сізді – арбап арулардың жанары,
Мен – мейірім іздеп.....

Тағы да сол...
Мұң аймалап жанымды,
Тамырымды Айға ұстатып түн қаттым.
Арманымнан - азабыма айналған,
Жырыңызды жұлдыздарға.....

Келмеді бүгін тағы да ақталғым.
Азабын артып барады Ай...
Иесіз үйдей қаңырап қалдым,
Бір қоңырауыңа....

Ай да болғым келмейді, аспаны бар.
Аспаны бар, ғазалы, дастаны бар.
Мен Гүл болғым келеді, дүниенің
Ұлылығын тамырсыз.....