Қолқанаттылар Арктика мен Антарктика құрылықтарынан басқа жерлерде кеңінен тараған. Әуеде ұшып тіршілік етуге бірден-бір бейімделген сутқоректілердің өкілдері. Алдыңғы аяқтары ұшу қанатына айналған.Артқы аяқтары ерекше құрылысты: тізелері орала біткен, сол себепті үлкен саусағы артқа, кішісі- ішкі жағында орналасқан. Денесі жалпақ, төсінде бұлшық еттер жетілген, жауырыны- жалпақ.
Тунде тіршілік етуіне байланысты есту мушесі жақсы дамыған. Құлақтары да улкенді – кішілі болып келеді. Сезу мүшелерінің ішінде мұрттарының орны ерекшке. Көзі нашар жетілген. Ішектері қысқа, дене мөлшерінен 2-3 есе ғана артықтау. Ас өте тез сіңеді, небары 4 сағаттың ішінде жеген омыртқасыздар толық қорытылып үлгереді.
Қолқанаттылардың дене температурасы қыста қоршаған орта температурасынан бар- жоғы 1-2 градус жоғаы болады. Барлық өкілдері қысқы ұйқыға кетеді немесе жылы жақтарға ұшып қоныстарын аударады. Жылына бір рет көбейіп, бір-екі өсім береді Шағылысуы күзден басталып, көктемге дейін созылады. Жатырға түскен ұрық көктемге дейін жұмыртқа клеткасы пісіп- жетілгенше сақталады. Көптеген өкілдері өніп- өсу кезінде, әсіресе қыста, топ-топ болып жиналып, саны бірнеше жүзге, мыңға жетеді. .
Дене температурасының өзгеріп тұруы, ұзақ мерзімге ұйықтау, зат алмасуының төмендеуі қолқанаттылардың көпшілігінің 20, тіпті 27 жылға дейін өмір сүруіне себебін тигізеді. Қазба қалдықтары Европа мен Солтүстік Америкада алғашқы эоцен қабатынан табылған.
Қолқанаттылар зиянды түн насекомдарымен қоректеніп, үлкен пайда келтіруімен қатар, адам үшін қауіпті індеттер таратуда да алатын орны үлкен. ....

Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі: Ата-бабамыздың дәстүрлі халық тәрбиесінің тәжірибелеріне көз салсақ, болашақ азаматты жан-жақты жетілген, ізгілікті, мейірімді етіп тәрбиелеуде туыстық қарым-қатынасты жетік білдірудің айрықша маңызы зор.
Халқымыздың отбасына үлкен міндет жүктейтін өнегелі дәстүрдің бірі - жеті атасын білу. Әкесі баласына өз ата-бабаларының жеті буынының аты-жөнін, атқарған істерін түсіндіруі міндетті. «Жеті атасын білмеген - жетімдіктің салдары» немесе «Жеті атасын білмеген жетесіз» деген мақал-мәтелдердің түпкі ойы тереңде жатқанын әрбір әке-шеше үғынуы тиіс. Ол үшін ата-аналардың осы дәстүрге мән беруіне назар аударту тәрбиешінің, бастауыш мектеп мұғалімінің ең негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Бала өткеннің қадір-қасиетін неғүрлым көп білсе, бүгінгі күнге соғұрлым ойлы көзбен қарайды. Өткендегі мен бүгінгіні салыстырады. «Тектей білген екшей біледі» демекші ертеде өткен ата-бабалар қасиеттерін жақсы білген бала бүгінгінің жақсысы мен жаманын саралай алады, өзі де терістен түңіледі, тектісіне еліктейді, өзгелерді де еліктіре алады (1). ....

Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі: Ата-бабамыздың дәстүрлі халық тәрбиесінің тәжірибелеріне көз салсақ, болашақ азаматты жан-жақты жетілген, ізгілікті, мейірімді етіп тәрбиелеуде туыстық қарым-қатынасты жетік білдірудің айрықша маңызы зор.
Халқымыздың отбасына үлкен міндет жүктейтін өнегелі дәстүрдің бірі - жеті атасын білу. Әкесі баласына өз ата-бабаларының жеті буынының аты-жөнін, атқарған істерін түсіндіруі міндетті. «Жеті атасын білмеген - жетімдіктің салдары» немесе «Жеті атасын білмеген жетесіз» деген мақал-мәтелдердің түпкі ойы тереңде жатқанын әрбір әке-шеше үғынуы тиіс. Ол үшін ата-аналардың осы дәстүрге мән беруіне назар аударту тәрбиешінің, бастауыш мектеп мұғалімінің ең негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Бала өткеннің қадір-қасиетін неғүрлым көп білсе, бүгінгі күнге соғұрлым ойлы көзбен қарайды. Өткендегі мен бүгінгіні салыстырады. «Тектей білген екшей біледі» демекші ертеде өткен ата-бабалар қасиеттерін жақсы білген бала бүгінгінің жақсысы мен жаманын саралай алады, өзі де терістен түңіледі, тектісіне еліктейді, өзгелерді де еліктіре алады (1). ....

Туыс бауыр ағайындар туысым
оңды болсын мынау сенің жұмысың,
баршаңызға ақ жол тілеймін қашанда
ертеңгі күн не боларын кім білсін.

Сыйласайық бәрімізде көзіміздің тірісінде
ертеңгі күн,кім бар....

«Әй, қазақ ағайындар! Жылдан жылға кедей болып, жоқ жерде малдарыңнан айрылып қалып, күн асқан сайын кеміп барамыз, мұны кімнен көресіз?! «Қыс алды, боран алды»,-дейсіз, қыс пен боран алатұғын болса, қоян неге өлмейді, торғай неге өлмейді? Бораннан ығып, суықтан үсініп бір қоянның, бір торғайдың өлгенін көрген жан жоқ. Қазақта бір мақал бар «Жаман Құдайшыл келеді» дейді.

Ол сөздің мағынасы құдай, құдайдың жазуыменен болды десеңіз, бұл сөздің тұрғаны теріс. Өзі жаратқан мүлкін, өзі бар қылған мақұлығын құдай неге қырады? Кім болса, ол болсын, өзі жасаған нәрсесін өзі бұзбайды. Құдай тәбәрак оттағала мұнша жаратқан мақұлығын жоқ қылуға мөлшер қылған болжалды мезгілі бар. Ол мезгіл Ысырапыл (Исрафил) періштенің сұрын (сорын) үруімен (ұруымен) болмақ. .....

Ертеде дүниеден кедей бір шал өткен екен. Шалдың екі ұлы болыпты. Адал етті де жалғыз ала биесі болған екен. Күндердің бірінде ұлдары әкесіне:
— Әке, осы ала бие кұлындағанды қойды. Мұның не құлынының, не қымызының қызығын көрмедік. Осыны сатып жіберіп орнына бір бұзаулы сиыр алсақ қайтеді? – деген екен. Сонда әкесі тұрып:
— Ала бие жылында емес, күнінде құлындайды. Құлындағанда таңға жуық ыңғай алтын құлын табады. Амал не, сол алтын құлынды аяқтана бергенде аспаннан бір алып қара құс келеді де аспанға алып шығып кетеді, – депті. Әкесінің......

Бұрын бір жалғыз басты Туыс деген жігіт болыпты. Ойдан орады, қырдан қырады, артып-тартып үйіне екі-үш айда бір келіп, үйіп тастап тұрады. Бірақ та дүниесі артпайды, кеми береді, берекесі болмайды. Қасында жақын отырған бала-шағалы бір әйел көршісі бар екен, оның ешқандай табары жоқ, үй айналасынан алысқа бара алмайды. Бірақ тұрмысы күннен күнге гүлдене береді. Туыс «бұл қалай?» деп сұрап Ақылға барып сынатады......