22 маусымда дәл сол күні Ұлы Отан соғысына75 жыл Қазақстандықтардың майдан даласындағы ерліктері мен тылдағы табандылықтары ешқашан да ұмытылмайды!
Осыдан 75 жыл бұрын таң қылаң бере фашистік Германия кеңестік Социалистік Республикалар Одағына шабуыл жасады. Соғысты бірінші болып Қарсы алғандардың қатарыңда Кеңес Одағының батыс шебін күзеткен оңдаған мың Қазақстандық шекерашылар болды. Атақты Брест гарнизонның өзінде 1941жылдың көктемінде біздің 3 мыңдай жерлесіміз қызмет еткен, шілде айында олардың көпшілігі әскерден елге қайтулары керек болған. Бырақ жаудың шабуылы олардың бұл жоспарларын күл-талқан етті. Соғыс өрті ішке қарай тез еніп Брест қамалының тірі қалған қорғаушылары партизандар қозғалысында қосыолды. Олардың қатарында 190 қазақстандық болған және олардың көбінесе сүйегі белаусь жерінде қалған. Соғыс кенеттен басталғанымен, Қазақстан,бүкіл Кеңес Одағы сияқты алғашқы күннен бастап жұдырыұтай жұмылды. Республиканың түкпір түкпірінде әскери коммисарларға еріктілер ағылды. 1939 жылдың дерегі бойынша біздің республикамызда 6,2 милион адам тұрып жатқан. Соғыс жылдары Кеңес Армиясының қатарына милиондаған мың қазақстандық шақырылған, 20-дан астам атқыштар дивизиясы басқа да, құрлымдар жасақталған. Фашистермен болған шайқастарда 328-ші, 310-шы, 312-ші, 314ші, 316-шы, 387-ші, 391-ші, 8-ші, 29-шы, 102-ші, 405-ші атқыштар дивизиясы,100-және 101-ші және ұлттық, 81-ші, 105-ші, 106-шы кавалериялық дивизиялар, 74-ші және 75-ші теңіз атқыштар бригадасы, 209шы Зайсан 219-шы минометтік 85-ші зенеттік 662-ші, 991-ші және 992-ші авиациялық полктер ерекше көзге түсті. Майданға 14 600 жүк жеңіл автокөлік, 110 400 жылқы, 16 200 арба жөнелтілді. Қазақстан армия мен флот үшін офицерлік кадрлар және резервтік күштер дайындауға да лайықты үлес қосты 1941-1945 жылдарда әскери оқу орындарына 42 мыңнан астам жас қазақстандық жолданды, ал Қазақстанның аумағында сол жылдары жұмыс істеген 27 әскери оқу орны толық емес мәлімет бойынша 16 мыңдай офицер дайындап шығарған.
Біздің жерлестеріміз майдан даласында ерлікпен шайқасқан. Жауынгерлік ерлік тері үшін жүздеген мың қазақстандық медаль-орденмен марапатталлса, 500-дей адам Кеңес Одағының Батырын, 100-ден астам-Даңқ орденінің толық иегері атаніан. Төрт Қазақстандық екі мәрте Кеңес Одағының Батыры атынды, олар Талғат Бигелдинов, Сергей Луганский, Иван Павлов және Леонид Беда. ......

Неменеңе жетістің бала батыр,
Қариялар азайып бара жатыр.
Бірі мініп келместің кемесіне,
Бірі күтіп, әнеки, жағада тұр.
Мұқағали Мақатаев
Соғыс – күйретуші күш! Дәл солай! Барды жоқ ететін, тауды жер ететін. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бәрін жалмап жұтатын тажал. Ұлы Отан соғысы... Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгі қалатын күн.
Соғыс деген қайдан шықты?!
Авторы кім алғашқы?
Есіл адам есі кетіп, отан несін жармасты?!
Бүкіл адам тарихының бетін неге қан басты?
Ия, бұл жырларды қазақтың мұзбалақ ақыны Мұқағали Мақатаев жазып кеткен болатын. Мінеки, биыл Ұлы Отан соғысына 75 жыл. Елді қан қақсатып, зарлатып өткен 5 жыл бар адамзаттың тарихына үлкен орны толмас қасірет әкелді.
Сонымен, 1941 жылдың 22-маусымында Германия өзара шабуыл жасаспау келісімін бұзып, тұтқиылдан кеңестер одағына соғыс бастады. Европаны жайпап келе жатқан гитлерлік фашизмге қарсы көпұлтты совет халқы жұмған жұдырықтай, тас түйін күйде Отан қорғауға кірісті. Бүкіл Кеңестер Одағында төтенше жағдай орнады. Соғыс салған зардап әлі күнге дейін толық жойылған жоқ. Олардың отан үшін қан кешкен әрбір қадамы, жеңісті жақындата түскен әрбір күні ұмытылмайды. Өйткені, ерлік шежіресі ұрпаққа ұлағат, ертеңгі күнге үлгі боларлық сабақ. Ұлы Отан соғысының сұрапыл ауыртпалығын бастан өткерген біздің елдің ұраны «Ешкім ұмыт қалмайды, ештеңе ұмытылмайды» деу болатын......

Жауды жеңіп табиғат сап,
Жермен –жексен еткен ерім
Қуан, қуан, күлші сақ-сақ,
Шын жеңіске жеткен елім

Соғыс - күйретуші күш! Дәл солай! Барды жоқ ететін, тауды жер ететін. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бәрін жалмап жұтатын тажал. Сол қанды кезеңді еске түсріп, елестететін газет- журнал материалдары радио, телехабарлар , кинолар аталар ерлігін мақтаныш тұта бізге жеткізді. Иә содан беріжарты ғасырдан астам уақыт өтсе де,ешнәрсе де ұмытылған жоқ. Осыдан жетпіс бір жыл бұрын ,дәл таң қыла бергенден фашистік Германия Кеңестік Социалистік Республикалар Одағына шабуыл жасады. Соғыста біріншілердің бірі болып Кеңес Одағының батыс шебін күзеткен ондаған мың қазақстандық- шекарашылар қарсы алған еді. Соғыс өрті кенеттен тұтанғанымен Қазақстан, бүкіл Кеңес Одағы сияқты алғашқы күннен – ақ жұдырықтай жұмылды. Республиканың түпкір- түпкірінде әскери комиссариаттарға еріктілер ағылды. Кеше ғана мектеп партасында отырған бозбалалар мен бойжеткендер де, қала мен ауыл тұрғындары да, соғысқа сүранды. Біз соғыстың тек қана майдан жерінде ғана емес, тылда да жүргенін айқын білеміз.
Гитлерліктер КСРО-ның батыс аудандарын басып алғаннан кейін , Сібір мен Қазақстанның ел экономикасындағы маңызы күрт артқан. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың барлығын жаудың қолына бермеу үшін тылға көшіре бастады. Қысқа мерзімнің ішінде Қазақстан аумағына жүз қырық екіге жуық кәсіпорын жайғасты. Ер азаматтардың барлығы армия қатарында болғандықтан , зауыттарда әйелдер, қариялар мен жасөспірімдер тынбай тер төкті. Еңбек тәртібі қатайтылды , жұмыс уақыты ұзартылды. Алты апталық , жиырма үш сағаттық жұмыс күні бекітіліп, демалыстар тоқтатылды. Бірақ ел «Бәрі де , майдан үшін, бәрі де Жеңіс үшін!», деген ұранмен еңбек етті.Сол кездегі Кеңес Одағының халықтарының тұтасқан бірлігі мен мызғымас достығы, халық пен әскердің жаппай ерлігі Жеңісіміздің кепілі болды. Гитлер және оның төңірегіндегі дүлейлер Кеңес елін «Тұтқиыл» шабуылмен талқандап, әлемдегі тұңғыш социалист мемлекетті құртып жіберуді, совет адамдарын құлға айналдыруды, Кеңес елін герман империализмінің отарына айналдыруды ойлады. ......

Ұлы Отан соғысы Кеңес Одағы халықтарының тарихындағы қасіретті бет қана емес, сонымен қатар ол халықтарымыздың теңдесі жоқ ерлігі мен қажыр-қайратының бірлігінің дәлелі. Бұл соғыстың азабын таартпаған қазақ жоқ шығар. Қазақ халқының тарихын күрт өзгерткен, бұрылыс әкелген миллиондаған отандастарымыздың Баликов Умар да бар еді 1945 жылы әлем үшін қуаныштыда, естен кетпес күн, яғни бұл күндері біздің ер жүрек ата-бабаларымыз, аға-әпкелеріміз барлықтарына өздерінің жерлері үшін Отаны үшін қандарын төкті, азап шекті, қыстың анау ызғырына шыдап бағып төске өрледі. Жүректерінде «біз жеңеміз» деген ой өрледі. Сол бір сұрапыл жылдары қазақ халқы өзінің отанына, жеріне деген патриоттық сезімін, ұлттық мақтанышымен дәлелдеді. Жауға қарсы шайқастар алыстағы ауыл мен кең байтақ далаларда да жүріп жатты. Ешқашанда жауынгер ерлігі мен жеңісі, еңбегімен соққан еңбекшінің ерлігі ұмытылмайды.
Батырлық – жеке адамға тән патриоттық қасиет. Батырлардың ерлігі қазақ ауыз әдебиетінде ежелден жырланып келеді. Алпамыс, Қобыланды, Ер Тарғын, Қамбар батырлар қалмақ, монғол басқыншыларына қарсы күрестегі ерлігімен көзге түсті. Бұлар халықты жауға қарсы жұмылдырды, елдің еңсесін көтеріп, есін жиғызды, кек алуға шақырды. Ұлы Отан соғысының (1941-1945) қаһарман батырлары арасында 500-ге жуық қазақстандық болды. Олардың қатарында Шығыстың қаһарман қыздары Әлия Молдағүлова мен Мәншүк Маметова да бар........

Өмірі – ұрпаққа өнеге.
Соғыстың аты соғыс қой,
Жалмады талай арысты.
Мылтықтың оғы босқа ұшпай,
Өлім мен өмір алысты
Ешкім де, ешнәрсе де ұмытылмақ емес! Соғыс – күйретуші күш. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бәрін жалмап жұтатын тажал. Сол қанды кезеңді еске түсіріп, елестететін газет – журнал материалдары немесе радиотелехабарлар және кинолар аталарымыздың ерлігін мақтаныш тұта бізге жеткізген. Содан бері 70 жылдан астам уақыт өтсе де, ешнәрсе де ұмытылған жоқ.
Ұлы Отан соғысы ... . Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгі қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды.
Неменеңе жетістің бала батыр,
Қариялар азайып бара жатыр,
Бірі мініп келместің кемесіне,
Бірі күтіп, әнеки, жағада тұр, - деп тебіренген Мұқағали мұңында жұмырбасты пенде үшін теңдессіз құндылық ұрпақаралық қимастық, сыйластық сезімдері мөлдіреп тұр.
Ардагерлердің жанымен, қанымен, терімен, көз жасымен, күшімен, ісімен, ерлігімен, атаның туын жықпай, ананың намысы үшін туған жердің топырағын жауға таптатпай, жауды жеңіп, жеңістің таңбасын басқан күн – Жеңіс күні. Бұл күннің толғағы ащы болса да, туғаны бар халқы үшін қуаныш болған күн. Сондықтан да бұл Ұлы мереке. Біз Ұлы Отан соғысындағы Ұлы Жеңіске ештеңеге теңеспейтін ғажап күшпен жеттік. Ол күш – әрине, «бірлік». Қаншама халық бір тудың астына бірігіп, күштерін бір арнаға салды. Ұлы Жеңіс он бес одақтас болған мемлекеттердің ортақ мерейтойы.......

Ұлы Отан соғысы 1941 жылы басталып, 1945 жылы аяқталды. Біздің аталарымыз бен әжелеріміз, Отандастарымыз қаза тапты. Отанымызды қорғау үшін қаншама қан төкті.
Отанды қорғау үшін Қарулы Күштер ұйымдастырылды. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің жоғарғы бас қолбасшысы – Президент. Қарулы Күштедің жоғарғы қолбасшыларын қызметке тағайындалуы, он сегіз жасқа толған әрбір азамат өзінің Отан алдындағы борышын өтеу үшін әскер қатарына шақырылу туралы әрине, өзіміздің Елбасшымыз жарлығында айтып өткен. Қазақстанның Қарулы Күштері құрлықтағы әскер тобынан, Әскери әуе күштерінен және Әскери теңіз флотынан тұрады. Бұлардан басқа Елбасымыздың тікелей өз қарамағындағы әскер тобы – Ұланы бар. «Отанды қорғау – оның әрбір азатының қасиетті борышы және парызы».
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстаннан майданға аттанған жауынгерлеріміз қаншама. Олардың Отанды қорғау үшін жанын беріп шайқасқа түскен 100 мыңнан астамы ордендермен және медальдармен марапатталды. 500-ге тарта жауынгер «Батыр» атағына ие болды.
Олардың ішінде Төлеген Тоқтаров, Сұлтан Баймағамбетов, Әлия молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Талғат Бегилденов және басқа да жауынгер ата-әжелеріміз, аға-бауырларымыз бар. Солардың бірі Әлия Молдағұлова шайқаста қаза тапқан ғұмыры былай болады екен. Шайқас барған сайын қыза түскен. Әлия сол қолынан жараланғанына қарамай, жаумен соғысты үдете берді. Бір кезде неміс офицері Әлияға тап береді екен. Әлия оны басынан асыра лақтырып жіберді. Шалқасынан түскен жау Әлияны тапаншамен атып қалды. Қапылыста қаза тапқан Әлияны майдандас жолдастары өз Отаны үшін жанын берген Ардагер Жауынгерімізге «Шығыс Жұлдызы»- деп атады.
Үкімет Әлияның ерлігін жоғары бағалап, оған Кеңес Одағының Батыры атағын берді. Әлия Молдағұлованың ерлігі мәңгі ұмытылмайды........

Үлгі болып аталардың ерлігі,
Ұлағаты, өнегесі, еңбегі.
Ғасырларға жалғастырып елдікті,
Дақ түсірме ата-баба арына
Адамзат тарихындағы ең сұмдық соғыстың болып өткеніне 75 жыл толды. Бірақ, Ұлы Жеңістің ұмытылмайтыны сияқты , соғыста ұмытылмастай ізін қалдырды. Жеңіс күні- бұл сан мыңдаған ұрпақ үшін ортақ мереке. Бұл мереке - бейбітшілік пенқайырымдылықтың мәңгі жасампаздығын, Отанын қорғаған жауынгер- солдаттар менофицерлердің айбыны, тылдағы Жеңісті жақындатқан жұмысшылардың ерлік еңбектерінің мәңгі өшпейтіндігін дәлелдейтін белгі болып қалмақ.
Майдан етіп дүние төрін,
Темір болат қақтап отқа.
Жекпе-жеккеп, өмір, өлім,
Соққыласып жатқан жоқ па?
Арқалап сол майдан жерін.
Қырғын соғыс ортасында, - деп ақын Қ. Аманжоловатамыз айтып кеткен. Біздің аталарымыз бенәкелеріміздің батырлықтары менжанқиярлықтары, олардың өз Отанына деген шексіз сүйіспеншіліктері Қазақстанның бүгінгі жауынгерлері үшін мақтан тұтарлық үлгі ғана емес,, бұл-бүгінгі ұрпақтыбайланыстыратын қоғамның рухани дамуы мен ұлттық қайта өркендеуінің жоғары адамгершілік негізі. Жеңіс күні- абыройымыз бен даңқымыздың мерекесі. Табандылық пен ерлік, Отанға деген сүйіспеншілік қатал соғыста Жеңіске жеткізді. Менің атам да осы соғысты басынан кешкен азамат. Он алты жасында Отанды қорғауға әскерге аттанды. Ойлап қарасам, қазір он алты жаста өзінің кім екенін білмей жүрген жастар аз емес. Сияқты. Ел басына қауіп төнген кезде өрімдей жас болған атамның қолына қару алып, жауға қарсы аттанғаныбүгінгі ұрпақтарына үлкен мақтанышШындап келгенде , бүгінгі тәуелсіз мемлекеттің ұланы болып жүргеніме атамның да үлесі зор. Аспанымыздың ашық болуына бабаларымыз жастық ғұмырын сарп етті.
Қаншалықты қыршындар қиылды. Ең бастысы ,енді ондай зұлмат соғыс болмаса екен. Міне Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына да 71 жыл өтсе де,әрбір отбасы соғыс зардабын басынан кешкен. Бұл соғыс кездегі Кеңес Одағының ержүректілігі ментөзіділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн. Бұл күнде алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіпеерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер бірінші болып еске алады. Ұлы жеңіс күні елі мен жері үшін жанын пида еткен , туған- тустарына, жақын-жарандарына, туған жеріне, ауылына оралмай қалған қаһарман ерлерді бүкіл елі болып еске түсіреді. Сол кезде Кеңес Одағының басқа халықтарымен бірге жауды талқандатып, жеңіске жету ісіне қазақ халқы да өзінің лайықты үлесін қосты......

Қорықпай соғыстық, бірлесіп тоғыстық.
Дөйлерге бас имей, Осалға болыстық.
Жүрекке жеңістің, Әлі де нұры ыстық,
Шындықтан айнымау, Шынайы дұрыстық.
Мұзафар Әлімбаев

1941 жылдың 22 маусымында фашистік германия әскері Кеңес Одағының тұтқиылдан, соғыс жариаламастан басып кірді. Жау жағының басымдығына қарамастан, шекарашылар, олардың қатарында Брест қорғаушылары алғашқы ұрыстың өзінде теңдесі жоқ ерлік көрсетті.Соғыс жылдарында толарсақтан қан кешіп, бүгінгі бейбіт өмірді сыйлаған майдангерлер-ардагерлерімізді мәңгі жадымызда сақтаудамыз. Миллиондаған қарапайым солдаттар мен офицерлер көтерді. Қазақ қыздары да соғыс ауыртпалығын ер азаматтармен бірдей көтерді. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап соғысқа сұранып, хат жазған қазақ қыздары өте көп болды. Солардың қатарында қазақтың батыр қыздары Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Маметова. Қан төкті, жаралы мүгедектер болды, аштыққа да, суыққа да төзді, сөйтіп фошистерді жеңуге ортақ Отанды қорғап қалуға өлшеусіз үлес қосты.
Немістер ол кезде көп нәрсені білмеді. Өз тұсында төрткүл дүниені ат тұяғымен дүбірлеткен даңқты бабалардың лайықты ұрпағы қарсы тұрғанын білмеді. Азаттық жолында қаншама қиындықтарды бастан кешкен қазақ халқының ауыртпалықтардан қабырғасы қайысса да, морт сынбайтының, еңсесі езілсе де, рухы түспейтінің, асылын берсе де, намысын бермейтінің білмеді.ұлттың рухын теңселтіп, адамдардың санасын шайқалтқан дүрбелеңдер қазақ халқының рухани кемелдігін, батырлық тамырының тереңдігін жеріне жеткізе дәлелдеп бере алады. Батырлар туралы естелік бізге отаншылдықты оятатын, намысты қамшылайтын, рухты асқақтататын қырларымен қымбат. Менің ойымша мұндай қасиеттерді қастерлеп, үкілей ұстай алсақ, жеңісті күндеріміз көп болары күмән келтірмейді........

Дәл солай! Барды жоқ ететін, тауды жер ететін. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бәрін жалмап жұтатын тажал. Сол қанды кезеңді еске түсіріп, елестететін газет-журнал матералдары немесе радиотелехабарлар, кинолар аталар ерлігін мақтаныш тұта бізге жеткізді. Иә, содан бері жарты ғасырдан астам уақыт өтсе де, ешнәрсе де ұмытылған жоқ. Ұлы Отан соғысы... Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгі қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды.
Неменеңе жетістің бала батыр,
Қариялар азайып бара жатыр
Бірі мініп келместің кемесіне,
Бірі күтіп, әнеки, жағада тұр, — деп тебіренген Мұқағали мұңында жұмырбасты пенде үшін теңдессіз құндылық ұрпақаралық қимастық, сыйластық сезімдері мөлдіреп тұр.
Қариялар азайып бара жатқанын әсіресе олардың ортасында Ұлы Отан соғысынан аман орталған ақсақалдарымыздың қарасы жыл санап азайып барады емес пе?! Солардың жанымен, қанымен, терімен, көз жасымен, күшімен, ісімен, ерлігімен, атаның туын жықпай, ананың намысы үшін туған жердің топырағын жауға таптатпай, еңіреп жүріп жауды жеңіп, тауын шағып, туын жағап, жеңістің таңбасын басқан күн – Жеңіс күні. Бұл күннің толғағы ашшы болса да, туғаны бар халқы үшін қуаныш болған күн. Сондықтан да бұл Ұлы мереке. Оққа ұшқан қарулас жолдастарының аманатын арқалап, аман оралған ардагер аталарымыздың өздері қорғап, қорған қамқор болып оралған арттағы қалың елдің қамығып жеткен Жеңіс күнін, біз ұмытсақ та тарих ұмытпайды. Ол — өмір заңы. «Өз халқын құрметтеп, сүймеген адам – опасыз, оңбаған адам»,- деп Бауыржан Момышұлы айтқандай, Отан үшін өз басын өлімге байлап, ажалмен алысып, өз ұрпақтарының, өз халқының намысын қорғағаны өз халқын шын сүйетіндігінен болса керек.
Сондай қиыншылық жағдайда дұшпанның қаптаған қарақұрым күшіне төтеп беріп, олармен табан тіресе шайқасқан аталарымыздың ерлігі біздің көкірегімізге мақтаныш сезімін ұялатады......

Соғыс-атауы құлаққа жағымсыз,тіршілік қан жылататын, қайғықасіретке толы қаралы сөз. Осыдан талай жылдар бұрын жер бетін шарпыған сол сұрапыл Ұлы Отан соғысы еді. Сол Ұлы Отан соғысы жайлы бірсыпыра айтып өту мүмкін емес. Қаншама ата-бабаларымыз, апа-ағаларымыз осы жеңіс үшін аянбай соғысқа жандарын қиды. Бұл соғыс адамзат тарихында ең сұрапыл, әлемді дүр сілкіндірген, жан түршігерлік қанды қырғын болды.Ұлы жеңіске еліміздің барлық халықтың жеңіске құштарлығының арқасында, береке-бірлігінің арқасында елімізді, жерімізді,Отанымызды сақтаймыз-деп жан аямай соғысып еңбек еткеніміздің арқасында қол жеткіздік. Сондықтан да бұл мереке адамзатқа олардың ұлтына,дініне,тілі мен мәдениетіне қарамастан ортақ қуаныш,ортақ жеңіс.
Соғыс кенеттен басталғанымен, Қазақстан бүкіл Кеңес Одағы сияқты, алғашқы күннен бастап жұдырықтай жұмылды. Республиканың түкпіртүкпірінде әскери комиссариаттарға еріктілер ағылды. Кеше ғана мектеп партасында отырған бозбалалар мен бойжеткендер де, қала мен ауыл тұрғындар да соғысқа сұранды. Бұл қанды майданға қазақ топырағынан бір миллионнан астам ержүрек жауынгерлер аттанған. Олардың көбісі сол алапат соғыс алаңында қаза болды. Сонымен қатар,атағы аңызға айналған жаңа тұлғалар тарих бетіне өздерінің ерліктерімен аттарын алтын әріппен жазып қалдырды. 500-ден аса жерлестеріміз оның ішінде 96 қазақ Кеңес Одағының батыры атағын алды. Олар:қазақтың қос аруы М.Мәметова, Ә.Молдағұлова және қазақтың қайсарлы ержүрек жігіттері Б.Момышұлы, Т.Бегельдинов және тағы басқалары.
Ұлы Отан соғысы халқымызға төнген ең ауыр күндер болды. Төрт жыл, 1418 күн мен түн бой өз жері, отаны үшін, келешек ұрпақ үшін жан қилы соғыс жүріп жатты. Бір күшке жиналған орыс пен тәжік, грузин мен белорус, қазақ пен украина қарсы алдындағы жауға алмас қамал болып жұмылды........