Көпклеткалы жануарлар организмдерінің органдары мен ұлпаларының
Құрамындағы клеткалардың өзара байланысы клеткааралықбайланыс
деп аталатын күрделі арнаулы құрылымдар құрайды.Қабат құрайтын

клеткалар ерекше құрылымдарды құрамастан өзара байланысады.Мұн-
дағы клеткалардың байланысы жай байланыс арқылы қамтамасыз еті-
леді.Екі клетканың плазмалеммаларының арасында 15-20 нм клеткаара-
лық кеңістік болады. Жай байланыстан басқа клеткаларды өзара байла-
ныстырып бекітетін арнаулы құралдар болады.Ол құлып деп аталатын
құрылым.Бұл әдісті бір клетканың плазмалық мембранасы екінші клет-
каның мембранасының ойысына сәйкес келетін өсінді құрайды.Құлып
тәрізді немесе тісті байланыс эпителиальдық ұлпаларда көп кездеседі.
Тығыз байланыстар.Екі көршілес клеткалалардың плазмалық мембранала
ры мейлінше жақындап , бір-біріне жабысып,қалыңдығы 2-3нм бір
жалпы қабат құрайды. Байланыстың аймағы макромолекулалар мен
иондарды өткізбейді.Тығыз байланыс ми капиллярларының эпителий-
лік клеткаларының арасында ми клеткаларына қаннан заттардың еркін
диффузиялануына кедергі болып гемато-энцефальдық тосқалыл құрай-
ды.Тығыз байланыс клетканың апикальдық жиегінде болады.
Десмосомалар- эпителийлік клеткалардың көбіне тән. Десмосома грекше
десмос –байланыс, сома- дене, ара қашықтықтары 30-50 мкм екі көршілес
Клеткалардың плазмалық мембраналарының диаметрі 0,5 мкм-ден екі
дөңгелек немесе сопақша участоктерінен түзілген .Мембрананың астын-
да клетканың ішінде орналасқан тонофибриллалар бекитін тығыз пласр-
тинка болады. Тонофибриллалар тірек қызметін атқарады. Көпшілік
Жағдайда жанасатын клеткалардың десмосомалары бір-біріне тығыз
беттеспейді, арасында сұйық ағатын клеткааралық кеңістік болады.Элек-
трондық микроскопта десмосома аймағы көршілес клеткалардың плаз-
малық мембраналарында орналасқан күңгірт дақ болып байқалады.
Десмосомалардың функциясы –клеткаларды өзара бекіту.
Саңылау тәрізді байланыс,нексустар.Клеткадан клеткаға химиялық зат-
тарды тікелей жеткізуге қатысатын құрылым.Көршілес клеткалардың
мембраналары коннексондар деп аталатын құрылымдармен байланысқан.
Коннексон- ортасында ені 2нм каналы бар,молекулалық массасы 20мың-
дай коннектин белогінен тұратын цилиндр тәрізді агрегат.
Саңылау тәрізді байланыстың зоналарында клеткалардың функциялық
ерекшелігіне байланысты 10-20-дан бірнеше мыңға дейін плазмалық
мембрананы тесіп өтетін коннексондар болады.
Коннексондар иондар мен төменгі молекулалы заттардың бір клеткадан
екінші клеткаға өтетін клеткааралық каналдардың міндетін атқарады.
Синапстық байланыс. Байланыстың бұл түрі нерв ұлпасына тән.Екі
нейронның арасында және нейрон мен рецептор немесе эффектор ара-
сында кездеседі. ....