Көкжөтел - демалу жолдары және орталық нерв жүйесінің зақымдануымен және булығып жөтелумен сипатталатын жұқпалы ауру.
Қоздырғышы-1996 жылы француз зерттеушісі Борде мен Жангу ашып зерттеген таяқша. Бұл микроб сырқы ортада төзімсіз-жоғары температурада, күн сәулесі және дезинфекциялаушы ерітінділер тез өлтіреді.
Көктіңұлы Сапақ датқа, Сапақ датқа (би) Қалдарбекұлы 1814-1903 жылдар аралығында қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы Сыр өңірінде дүниге келіп,өзінің бойындағы табиғат берген ақыл-парасаттылығымен, тапқырлығымен, сөзге шешендігімен халқын өз соңына ерте білген Қоңырат тайпасы, Байлар-жандар руынан шыққан қазақ батырларының бірі. Көктіңұлы атану себебі, Қоңырат тайпасының 6-ата Көктіңұлы( Алғи, Байлар-Жандар, Құлшығаш, Тоқболат, Оразгелді, Қаракөсе ) руларынан шыққандықтан өз замандастары Көктіңұлы Сапақ датқа деп атаса керек. Сапақ датқа 19-ғасырдың екінші жартысында Қоқан хандығы, Бұхара әмірлігіне қарсы күрес жүргізіп елін, жерін, халқын басқыншылардан азат ету жолында тер, қан төккен ірі тұлға. Аты шулы Мырза би оқиғасы да осы Сапақ датқамен тығыз байланысты. Аш көз Қоқан бегі Мырза би мал орнына қазақ қыздарынан зекет алғанда Бадам өзенінің жағасында, Ордабасы тауының баурайында, Қотырбұлақ қасында тап осы Сапақ датқаның туған інісі Мұсабек батыр қол жинап Мырза бидің басын алған. Қоқан хандығының Сыр бойындағы өкілі Мырза бидің қазасына қатты ашуланған Қоқан ханы Сыр бойының қазақтарын (Қоңыраттарды) жазалуға жіберген әскерін тоқтатқан да осы Көктіңұлы Сапақ датқа мен жандар Қанай датқа болатын. Сапақ датқа жайлы атақты ақындар көптеп жазды.Мысалға:Майлы қожа,Мәделі қожа,Сыр ақыны Ергөбек,Құлыншақ,сыпра шежіреші Байғұт Хәрпіш,Жамбыл Жабаев,Молда Мұса,айтыскер ақын Талап Өскенбаев, ағартушы ұстаз Бауыржан Момышұлының ұстазы Тәңірберген Отарбаев,Нәмет Сүлейменов,сенатор Болат Жылқышиевтың әкесі Әбжапар Жылқышиев,Сары арқа шежірешсі Мәшһүр Жүсіп Көпеев сынды ақын-жазушылар өз еңбектерінде жазып, қалдырып отырды.Көкшетаудың тумасы жас шежіреші Шыңғыс Оразалының айтуынша Сапақ датқа Малайсары,Сырымбет батырдың қарындасын тоқалдыққа алған.,сол Малайсары мен Сырымбеттің қарындасынан туылғанСапақ датқа -ның ұрпақтары белгісіз себебтермен арқада қалып әлі күнге дейін Көкшетау обылысы Қызылту аудандарында тұрады делінген.Бұл жайында Сапақ датқа-ның оңтүстіктегі ұрпақтары біле бермейді. Майлықожа ақынның Тәнен датқаны сынауы. Сапақ датқа бірнеше жолдастарымен Тәнен датқаның ауылына қонаққа шығады.Жолшыбай Сапақ датқаМайлы қожаға жолығып қалады. Сонда Датқа: —Уа Қожеке Дастархан жағалайық,бізбен бірге жүр!— деп қолқалайды.Майлы қожа ақын өзінің асығыс екенін айтып ырзалықпен өз жөнімен кетеді. Майлы қожа бұл топтан тай шаптырым ұзағанда алдынан үш-төрт серігі бар Тәнен датқа жолаушылап ауылына қайтып келеді екен.Майлықожа ақынға ой келеді:«[[осы Тәнен датқа сөз таный ма екен?сынап көрейін !]]»—деп,сәлем—сауқаттан соң: —Уа ,Датқа ! Тура сенің шаңырағыңа жүрісі суыт бір топ аттылар барады!—дейді. Ойында ештеңе жоқ Тәнен датқа түрі өзгеріп: —Ой, пірім-ай! Олар кімдер болды екен? Ай ,Майлы !Ең болмаса кескін —келбетін айт!- дейді. Сонда Майлы қожа ақын: —Ай көзіме алғаш ілінген, Адам шошиды түрінен! Дөңгелек жүзді,дөң маңдай, Қасы менен қабағын, Ұрып-соғып қосқандай! Оң қолында қыран бүкіт, Қауқа сақалы ормандай! Оң шекесінде құс .....
Кейкі (Нұрмағамбет) Көкембайұлы (1871-1923 ж.), 1916 жылғы Торғай көтерілісінің батыры. Орта жүз құрамындағы Қыпшақ тайпасының Құланқыпшақ руынан шыққан. Тұрмыс тапшылығын ерте көрген Кейкі Жыланшық болысының алпауыты Р. .....
Көктемде жаңбыр көп жауады. Күзде кеткен құстар отанына келеді. Көктемде мейрамдар өте көп: 8-наурыз және 22-наурыз- қазақтың жаңа жыл мерекесі.8-наурызда біз апа, ана, әпке, сіңлілерімізді құттықтаймыз.......
Айте бергім келеді , айта бергім ! – деп Тұманбай Молдағалиев ақынымыз жырлағанындай биыл тәуелсіздік алғанымызға 24 жыл толып отыр. Бұрынғы Қазақстанды......
Көктем мезгілі - жыл мезгілдерінің ішіндегі ерекше мезгіл. Себебі: бұл мезгілде тіршіліктің жаңару кезеңі басталады. Қыстың суығы кетіп, қар еріп, жер бетінің көгеретін кезі. Көктемнің белгісі болып есептелетін бәйшешек гүлі шығады. Сол сәттен бастап күн жылынып, шөптер, түрлі гүлдер шыға бастайды. Баулардағы, көшелердегі, үй маңындағы ағаштар бүршік атып, түрлі-түсті гүлдер көздің жауын алады. Дихандар......
Міне тағы да бір көктем келді. Мен көктем мезгілін жақсы көремін. Жердегі қар еріді. Өзеннің мұзы да сеңге айналды. Жылы жаққа кеткен құстардың да......
Көктемнің басталуы Көктемдегі табиғат Көктем мезгіліндегі мерекелік күндер Көктемдегі ауа-райы Көктемдегі адамның еңбегі Көктем мезгілінде үш ай бар.......
Көктем келді. Көктемде табиғат ана оянады. Қыстың қары еріп, сай-сала суға толды, жерді көк кілем жапты. Күн жылынды. Құстар жылы жақтан қайта оралды. Күн ұзарып, түн қысқарады. Ағаштар бүршік жарып, гүлдейді. Мал төлдеп, қора төлдерге толды.
