Жиырмасыншы ғасырдың аяғында пайда болған Интернет қазір жер шарының әр түкпірін байланыстырып сан алуан адамдарды, елдер мен құрлықтарды біріктіріп отыр.
Интернет 1960 жылдары АҚШ - та дүниеге келдi. Оны соғыс бола қалған жағдайда бір-бірімен телефон арналары арқылы қосылған компьютер желілерімен байланысып отыру үшін АҚШ - тың орталық барлау басқармасының қызметкерлері ойлап тапқан. Алпысыншы жылдардың аяғында Пентагон ядролық соғыс бола қалғанда компьютер желісінің үзілмеуі үшін арнайы жүйе жасады, тәжiрибенiң ойдағыдай жүргiзiлу барысында ARPA net желiсi пайда болып, ол Калифорниядағы және Юта штаты зерттеу орталықтарындағы үш компьютердi ғана бiрiктiрдi. Кейiн ARPAnet бейбiт мақсатқа қызмет еттi, оны негізінен ғалымдар мен мамандар пайдаланды. Сексенінші жылдардың басында Интернет деген термин пайда болды. Бұл ағылшынның халықаралық желі деген сөзі. ....

Протоколдар – деректер мен программалардың ұйымдасуын жүзеге асыратын (протоколдарды қолдайтын программалар) тордағы компьютерлердің қатынасы кезіндегі ақпараттық құралдардың (ақпараттық протоколдар) арнайы стандарттары.
Протоколдарды қолдайтын программаларды жай «протокол» деп атайды, ал интерфейстер аппараттық протоколдардың функцияларын (разъемдар, кабельдер және т. б.) физикалық түрде орындайтын арнайы құрал болып табылады. 1983 жылы қабылданған басты халықаралық торлық қарым-қатынастар стандарты ашық жүйелер қатынасының жетісатылық эталонды моделі болып табылады. Ол TCP/IP (Transfer Communication Protocol, Internet Protocol) деп аталады. Модельдің әр сатысына әртүрлі торлық операциялар, жабдықтар және протоколдар сәйкес келеді.
Әр сатының функцияларын қарастырайық:
1-саты физикалық саты, обьектілер арасында деректердің алмасуы үшін физикалық біріктіруді сонымен қатар деректерді кодалау мен декодалайды. ....

Адамзат өзінің индустриялық даму сатысынан постиндустриялық даму сатысына, дәлірек айтсақ, информациялық сатыға біртіндеп көшіп келеді, өйткені мемлекеттің экономикасын, техникасын, ғылымын осы заманның одан арғы даму кезеңінде информатиканың соңғы жетістіктерін кеңінен пайдаланусыз елестету қиын. Әрбір жеке адамның да өмірі уақыт өткен сайын информатикамен тығыз байланысып келеді. Информация, информацияландыру – стратегиялық ұлттық ресурстардың ең маңызды түрлерінің біріне жатады, оның ішінде осы көрсеткіштер бойынша мемлекеттің экономикалық және әскери қуаты анықталады. Сондықтан да информатика курсын оқып білуді осы ұғымдар туралы түсініктемелерден бастаған жөн. ....

Компьютер (ағылшынша: computer — «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып табылады.
Негізгі принциптері: Өзінің алдына қойылған тапсырманы орындау үшін компьютер механикалық бөліктердің орын ауыстырылуын, электрондардың, фотондардың, кванттық бөлшектердің ағынын немесе басқа да жақсы зерттелген физикалық құбылыс әсерлерін қолданады. Көбімізге компьютерлердің ең көп таралған түрі — дербес компьютер жақсы таныс.
Компьютер архитектурасы алға қойылған мәселені, зерттеліп отырған физикалық құбылысты максималды айқын көрсетіп, модельдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, электрондық ағындар бөгеттер салу кезіндегі су ағынының үлгісі ретінде қолданылуы мүмкін. Осылай құрастырылған аналогтық компьютерлер ХХ ғасырдың 60-жылдары көп болғанымен, қазір сирек кездеседі.
Қазіргі заманғы компьютерлердің басым бөлігінде алға қойылған мәселе әуелі математикалық терминдерде сипатталады, бұл кезде барлық қажетті ақпарат екілік жүйеде (бір және ноль ретінде) көрсетіледі, содан кейін оны өңдеу үшін қарапайым логика алгебрасы қолданылады. Іс жүзінде барлық математикалық есептерді бульдік операциялар жиынына айналдыруға болатындықтан, жылдам жұмыс жасайтын электронды компьютерді математикалық есептердің, сонымен қатар, ақпаратты басқару есептерінің көпшілігін шешу үшін қолдануға болады ....

Күні кеше ғана таңдаулылар ортасында талқыланатын «Ақпараттық технологиялар» ұғымы бүгінгі күні ауқымды көлемдегі құбылыс.
Ақпаратты өңдеу жүйелерін «демократизациялау» көптеген, мәліметтер технологиясы негіздерін «фольклорлық » әдіспен оқитын, яғни аталған пән бойынша кем дегенде жүйелік құжаттарды оқумен қиналмайтын дилетанттар клавиатурасына әкеп соқтырды.
Немқұрайды қараудың тағы бір себебі бар. Интеллектуалдық терроризм деп аталатын түсінік бар, яғни кейбіреулерді математикадан, иформатикадан, программа құрудан «нөл» деп кіналау.
Ең алдымен ЭЕМ дер өндірістін автоматтандырылған технологиясын жасауға мүмкіндік береді. Оның үстінде сол технология көмегімен ЭЕМ дермен басқарылатын жаңа машина, құрал сайман және құрылғлар жасалынады. Осылардың негізінде ХХІ ғасырдың басында есептеу машиналары «Адамсыз» жұмыс атқара алатын өндіріс технологиясын жасау мүмкіндіктерін беріп отыр. Осы сияқты болашақтың фабрикаларында қолмен істелетін жұмыстардың бәрін роботтар орындайды да, адамдардың рөлі өндірісті жоспарлау, роботтар жұмысын басқару және ЭЕМ көмегімен жаңа бұйым жасау істерін жобалау ғана болып табылады. ....

Процессор – компьютерді басқару құрылғысы.Ол жадта орналасқан жүйелік программалар арқылы компьютер жұмысын атоматты түрде басқарады.Компьютердің жылдамдығы (жұмыс өнімділігі) процессордың бір секөнтте орындай алатын қарапайым операция санымен өлшенеді.Компьютерлік жүйелерде компьютер жұмысының жылдамдығы үшін,оған балама етіп,электрондық схемалардың жұмыс ритімін ұйымдастыратын электор импульстерінің тактілік жиілігі алынған (такт – тізбекті берілетін екі сигнал арасындағы уақыт).Импульс көзі – түрлі сигналдар арасындағы үзілістерді ұйымдастырушы микросхемалардан тұратын импульс генераторы (generatior - өндіруші).Қазіргі кездегі кәсіби дербес компьютерлерде пайдаланылатын микропроцессорлар,типіне қарай, 4-50 МГц шамасындағы, тіпті 100 МГц – тен асатын тактілік жиілікпен жұмыс істей алады ( 1 МГц = 1 000 000 такт/с.).

Жалпы,алғашқы буын компьютерлердің жұмыс өнімділігі аз болатын. Буын өскен сайын компьютерлердің жұмыс өнімділігі де қарқындап өсті. Мысалы,бірінші буын ЭЕМ – дерінде секөнтіне бірнеше операция,үшінші буын машиналарында жүз мыңдаған операция орындалады.Соңғы Пентиум типті дербес компьютерлердің жұмысөнімділігі секөнтіне миллиондағаноперациялардан тұрады.Келешекте дайындалатын кәсіби Компьютерлерде өнімділік арта беретіні сөзсіз.Тағы бір ескеретінжайт:жұмыс өнімділігін арттыру үшін бір компьютерге бірнеше микропроцессорлар орнатылып қойылады.Әмбебап дербес компьютерлерде, мысалы, 80486 DX әбебап дербес компьютерінде негізгі процессордан басқа жылжымалы үтірлі (нүктелі) нақты сандармен (мысалы, 475.2, 1025.6 сандарының 0.4752Е+3, 0.10256Е+4) үлгілерінде жазылу түрлерімен математикалық процессор да бар.Одан бөліп көрсету үшін біріншісін орталық процессор деп атайды. ....

Дербес компьютер – бұл информациялық технологияның негізгі техникалық базасы. Компьютер саласынан тыс жерде жұмыс істейтін мамандар өздерін компьютердің ақпараттық бөлігін білуде оның толық жиынын, тіпті болмағанда оның негізгі техникалық сипаттамасын тікелей құрастырушымыз деп есептейді. Компьютерлік техниканың осы заманғы нарығы әр қилы болғандықтан қажетті сипаттамасындағы дербес компьютердің конфигурациясын анықтау қиын. Арнайы білім болмаса бұл арада ештеңе тындыра алмаймыз.
Дербес компьютер – бұл электрондық аспаппен орындалатын, программен басқару арқылы информацияны автоматты түрде түрлендіруге арналған құрылғы.
Компьютердің синонимі – есептеуіш машина, электрондық есептеу машинасының (ЭЕМ) бұйымы. Дербес компьютердің негізгі элементтері мен олардың арасындағы байланыс мына суретте көрсетілген.




Компьютер сәулеті деп тұтынушының есебіне байланысты ЭВМ-ң құрамдас компоненттерімен негізгі бағдарламалық жабдықтамасын айтамыз.Барлық техникаға байланысты ғылымдар кибернетикадан тараған. Кибернетикада қарастыратын негізгі элементтері: материя, энергия және ақпарат.
Кибернетиканың негізін қалаушы Ноберт Вейнер.Негізгі зерттеу әдісіне қара жәшік әдісі және модельдеу жатады.
Қара жәшік әдісінде енгізу ақпараты беріліп, нәтиже алынады. Аралық орындалатын операциялар қарастырылиайды.
Модельдеу әдісінде обьектінің немесе құбылыстың математикалық молелі жасалады. Сол арқылы негізгі параметірлер өзгертіліп апрокацияланады.
ЭЕМ-ң теориялық негіздемесіне қалаған ғылымдардың бірі Джордж Фо Неймон болған. Оның жасаған теориялық қағидалары қазіргі ЭВМ-де толығымен іске асырылған.
Қағидалары:
І.ЭВМ-нің екілік жүйеде жұмыс істеуі.
ІІ.Барлық процестер программалар арқылы орындалуы. Ол командалардың тізбегі болып табылады.
ІІІ.Барлық программалар ЭВМ-де сақталуы тиіс.
ІV.ЭВМ жады бірнеше деңгейлі болуы тиіс.
V.ЭВМ-де өңделетін ақпарат және командалар бір типтес болуы тиіс.
Негізгі зерттеу обьектісі ақпарат. ....

Адамзат өзінің индустриялық даму сатысынан постиндустриялық даму матысына, дәлірек айтсақ, информациялық сатыға бірітіндеп көшіп келеді, өйткені мемлекеттің экономикасын, техникасын, ғылымын осы заманның одан арғы даму кезеңінде информатиканың соңғы жетістіктерін кеңінен пайдаланусыз елестету қиын. Әрбір жеке адамның да өмірі уақыт өткен сайын информатикамен тығыз байланысып келеді. Информация, информацияландыру – стратегиялық ұлттық ресурстардың ең маңызды түрлерінің біріне жатады, оның ішінде осы көрсеткіштер бойынша мемлекеттің экономикалықжәне әскери қуаты анықталады. Сондықтан да информатика курсын оқып білуді осы ұғымдар туралы түсініктемелерден бастаған жән. ....

Компьютерлік вирустар дегеніміз -өзінен өзі көбейіп, компьютерлік жүйедегі және желідегі әртүрлі объектілерге залалын тигізуге бейім программалар.
Вирустарды төмендекөрсетілген белгілеріне қарай бірнеше топтарға жіктеуге болады:
-вирустардың орналасып алған орындарына қарай;
-вирустардың орналасып алған орындарын білдіру тәсілдеріне қарай;
-керіқұрылымдық мүмкіндіктеріне (әрекеттеріне) қарай;
-вирус алгоритмдерінің ерекшеліктеріне қарай.
Вирустар орналасып алған орындарына қарай желілік, файлдық, жүктелетін болып жіктеледі. Желілік вирустар компьютерлік желі арқылы тарайды, файлдық вирустар орындалатын файлдарға, ал жүктелетін вирустар –дискінің жүктелу секторына (Boot-сектор) немесе винчестердің жүйелік жүктелуін құрайтын секторына (Master Boot Record) орналасады. Файлдық-жүктелетін вирустар да кездеседі. Мұндай вирустар зиянкестігі күрделі алгоритмдермен орындалып, олардың жүйеге ену әрекеті астарлы тәсілдерді пайдаланады.
Вирустар бүлдіру тәсілдеріне қарай резидентті және резидентті емес болып екіге бөлінеді. Вирус жұққан программа іске қосылғанда, резидентті вирустың көшірмесі компьютердің жедел жадында жазылып қалады да, олар операциялық жүйеде жұмыс жасаған программаларға «жұғады». Резидентті вирустар компьютер жедел жадында орын алып тұрады да, компьютер істен шығарылғанға немесе қайта қосылғанға дейін «өз жұмысын» атқарады. Резидентті емес вирустар компьютердің жадында ораналаспайды және олардың жұмыс істеу уақыты шектеулі болып келеді. Ал, кейбір жедел жадқа орналасқа резидентті вирус түрлері өзінің зиянкестік әрекетін таратпайды. Мұндай вирустарды да резидентті емес деп есептеуге болады. ....

Компьютерлік вирус – арнайы жазылған шағын көлемді (кішігірім) программа. Ол өздігінен –басқа программалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды ‘’бүлдіруге’’ кіріседі және компьютерде
тағы басқа келеңсіз әрекеттерді істеуі мүмкін. Ішінен осындай вирус табылған программа ’’ауру жұққан’’ немесе ‘’бүлінген’’ деп аталады. Мұндай программаны іске қосқанда алдымен вирус іске кірісіп, оның негізгі фукциясы орындалмайды немесе қате орындалады. Вирус іске қосылған программаларға да кері әсер етіп, оларға да ‘’жұғады’’ және басқа да зиянды іс-әрекеттер жасай бастайды ( мысалы, файлдарды немесе дискідегі файлдардың орналасу кестесін бүлдіреді, жедел жадтағы бос орынды жайлап алады және т.с.с).
Өзінің жабысқанын жасыру мақсатында вирустың басқа программаларды бүлдіруі және оларға зиян ету әрекеттері көбінесе сырт көзге біліне бермейді. Оның кері әсері белгілі бір шарттарды орындағанда ғана іске асады. Вирус өзіне қажетті бүлдіру әрекетін орындаған соң, жұмысты басқаруды негізгі программаға береді, ал ол программа алғашында әдеттегідей жұмыс жасай береді. Сөйтіп программа бұрынғысынша жұмысын жалғастырып, сырт көзге ’’вирус жұққандығы’’ бастапқы кезде байқалмай қалады.
Вирустың көптеген түрлері ЭЕМ жадында DOS-ты қайта жүктегенше тұрақты сақталып, оқтын-оқтын өзінің зиянды әсерін тигізіп отырады.
Вирустың зиянды іс әрекеттері алғашқы кезде жұмыс істеп отырған адамға байқалмайды, өйткені ол өте тез орындалып әсері онша білінбеуі мүмкін, сондықтан көбінесе адамдардың компьютерде әдеттегіден өзгеше жағдайлардың болып жатқанын сезуі өте қиынға соғады.
Компьютерде ‘’ вирус жұққан’’ програмалар саны көбеймей тұрғанда, онда вирустың бар екенісырт көзге ешбір байқалмайды. Бірақ біраз уақыт өткен соң, компьютерде әдеттегіден тыс, келеңсіз құбылыстар басталғаны білінеді, олар, мысалы, мынадай іс-әрекеттер істеуі мүмкін:
- кейбір програмалар жұмыс істемей қалады немесе дұрыс жұмыс істемейді
- экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер, символдар, т.б. шығады.
- компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы баяулайды .
- көптеген файлдардың бүлінгені байқалады.
Компьютерге вирус жұққанын байқаған кезде кейбір файлдар мен каталогтар, дискідегі мәліметтер бұзылып үлгереді, оның үстіне пайдаланылған дискеттер арқылы немесе жергілікті байланыс желілері бойымен компьютердегі вирус басқа компьютерлерге таралып кеткені байқалмай да қалады.
Вирустардың кейбір түрлерінің кері әсері тіпті оданда терең болады. Олар бастапқы кезде өзінің жұққанын ешбір әсерімен білдіртпей, көптеген программалар мен дискілерге үндемей таралып кетеді де, сонан соң біртіндеп зиянкестік жасауға кіріседі, мысалға, компьютердегі қатты дискіні өздігінен қайта форматтап шығады. ....