«Жолың болсын, балдырған!» атты мектепалды даярлық тобының қоштасу кеші Ханша: Қандай ғажайып әлем! (таң қалып қарайды) Біз қандай елге келдік, ақылшы періштем? Періште: Бұл «№5 орта мектептің мектепалды даярлық тобының» балдырғандар елі. Бұл елде өте әдемі, ақылды, білімпаз, өнерпаз балалар тұрады. Ханша: Ой, қандай керемет әлем.
Періште: Көрдің бе сүйікті ханша менің сізге жаңа ғана айтқаным шындыққа айналғандай. Мен сізге уәде беріп едім ғой, егер сіз тек әділдік пен адалдық жолында жүрсеңіз мен сіздің тілегіңіздің бәрін орындаймын деп. Міне мен өз уәдемде тұрдым. (Осы кезде Шайтан келеді) .....
Ертегінің мақсаты: Оқушылардың жыл бойы алған білімдерінің, үйренген жұмыстарының нәтижесін көрсетіп, балалардың сөздік қорын, тілін, ой - өрісін кеңейту. Ұйымшылдыққа, имандылыққа тәрбиелеу. Зал мерекедегідей әсем безендіріледі. Әдемі гүлдер, шарлар, құстар ілінеді. (Әдемі музыка әуенімен оқушылар залға кіреді). Ән ұран Тәрбиеші: Өсті міне бойларың Өсті міне ойларың. Қуанышқа ортақпын, Құтты болсын тойларың. Тәрбиеші: Құрметті ата - аналар, ұстаздар, оқушылар! Бүгін сіздер мектепалды даярлық сынып шәкірттерінің «Жолың болсын, балдырған!» қоштасуға арналған ертеңгілігіне қош келдіңіздер!. Құттықтау сөзін мектеп директоры: Бірманова Қымбат Исланбекқызына береміз. Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары: Ахметова Лаззат Шәкейқызына береміз......
Абай! Ол – ұлы есімімен жүректің дәл түбін жашыған, қияға шарқ ұрып самғаған, ел болашағына жаңа бағыт іздеген, әзір таппаған, бірақ қайдан табатынын дәл сезіп болған ел баласы, заман жасы, дүйім жұрттың алысты болжай алған., ілгері сүйреген ойы, қиюы қашып, ыдырай бастаған ескі қоғамдағы әділетсіздікке қарсы күресіп, демократиягшыл озат ойларда берік тұтынған кесек тұлғалы аса көрнекті қоғам қайраткері. Ол күнделікті тіршілігімізде, рухани әлемімізді, қарақан басымызды алып жүруден бастап, биік адамгершілікке дейінгі аралықта тегіс қамтитын жан-жақты құбылыс. Абайды тануда саясат ықпалынан, уақыт қыспағынын аса алмаған кездер болды. Енді заман өзгерген шақта азат елдің азат ойымен, азат жүрегімен, азат зердесімен Абайды тануға тиіспіз. Оның өмірі мен еңбегі Мұхтар Әуезовтың творчествасында үлкен орын алған тақырып. Жазушының Абай өмірі мен творчествасына ғылыми – зерттеу жұмысын жүргізу жолында сіңірген қыруар еңбегі өз алдына бір төбе. Ол 1939 жылы өз Л. Соболевпен бірге «Абай» атты трагедиясын 1945 жылы Абайдың туғанына 100 жыл толуымен байланысты «Абай» операсының либреттосын және «Абай жырлары» атты көркем суретті фильмнің сценарийін жазды. Алайда жазушының Абай образын кемеліне келтіре суреттеп, сомдап соққан классикалық шығармасы – «Абай жолы» атты төрт томдық эпопея. Қоғам құбылыстарын бойына мол сіңірген. Бұл эпопея елдің рухани үлгісі болған Абайдың өмірі, үміті, арманы, айтысы, тартысы, халқына еткен еңбегі жайында сөз қозғайды. Халық қамқоры, «Қалың елім, қазағым» деген Абайдың адал өсиетті ойлы жандардың көкірегіне ұялап, оларды болашаққа мезгеген. Абай жайында рн жазу жолында жазушыға кездескен кедергілер мен қиындықтар аз емес. Ең алдымен материал тауып, жинаудың өзі қияметтей қиындық келтірді. Сондықтан да жазушы өз жағдайын қоналқаға кем жетіп, өшіп қалған күл арасынан болар-болмас шоқ тауып, оны өз демімен үрлеп, жылытып, от тұтатқан жүргінші жолаушыдай сезінгені мәлім. Құнанбай, Абай, Бегеш, Жиренше, Оразбай, Базаралы тағы өзгелер туралы көп білетін көнелер, ақылгөй ақсақалдар халық шежіресі қариялардың айтқандарын жазушы әр кезде жалықпай жазып отырған. М. Әуезов бұл жайды былайша баяндайды: «Жас шағында Абайдың іні-досы Кәкітай, Көкпай, Мұқа сияқты кісілерден естігенім романды шындық мәліметтермен толықтыра түсуге көп себеп болды. Абайдың әкесі Құнанбаймен көп алысқан Жігітек сияқты рулардың қарт-қариясымен көп кездескенім бар. Абайдың өмір бойы досы болып өткен ертегіші Баймағанбет те көп қызық жайларды баян еткен еді» ....
Қаланың автожолаушылар тасымалдауларын жүйенiң қызмет етуiн негiзгi мақсат қауiпсiздiктiң талаптарды сақтаумен пункт тағайындауына дейiн әр түрлi елдi мекеннiң соңғы тұрғындарын жылжудың мүмкiндiгiн беруi, жабдықталғандық және қолайлы жағдайларға байланысты болып табылады. Елдi мекен шеңберлерiндегi тасымалдаудың қызметi биiк әлеуметтiк мәнге ие болған байланыста, әсiресе тарифты анықтауда, жергiлiктi басқару органдарының рөлiн едәуiр қыздырмалайды. Олардың функциясына кiредi: • тасымалдауларды қауiпсiздiкке бақылау; • тарифтің орнатылуы • сұлбаның бекiтуi және маршруттың кестесiн анықтау • кәсiпорынды анықтау; • заңмен қойылған шеңберлердегi тасушыларын белсендiлiгiне бақылау. Қызметтердiң әлеуметтiк маңыздылығы тұрғынның әр түрлi топтары үшiн бюджеттен тариф және қосымша құрал-жабдықтарды шығару реттеу қажеттiлiкке алып келедi: әлеуметтiк ашық, мектеп оқушысы және студенттер. Толық өлшемде қойылған тарифтар әрқашан тиiмдi болмайды, ол кәсiпорын - тасушы қызметiлермен қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Нәтижеде заң айырмашылықтың өтеуi «…тиiстi бюджеттiң құрал-жабдықтары қойылған тарифпен және есепке тасымалдаудағы нақты шығындар аралығын…» ескерген. Бұл айырмашылықтың анықтауы және мемлекеттiк органдар және кәсiпорындардың даулар және соттық тергеулердiң негiзгi моменттерi болып табылады. Дегенмен, консультанттың пiкiрi бойынша, бұл едәуiр кең мәселе және оның барлық республика шеңберлерiнде шешуге керек, жеке елдi мекен емес. Жүйелiк сәйкессiздiктердi iздеп табуы үшiн автожолаушылар тасымалдауларды негiзгi құрайтын жүйелер төменде сипатталған, дәл атап айтқанда: • қолданыстағы заңнама; • жүйе қатысушылары; • олардың функциясы және әрекеттесуі.
1. Нормативтiк - Заң базасы
ҚР автожолаушылар тасымалдары келесі нормативтік – заң актілер бойынша реттеледі: • ҚР Заңы 2003 жылдың 4 шілдесінен № 476-II автомобиль көлігі туралы; • А.б.міндетін Қазақстан Республикасының көлік және коммуникация министрлігі 2006 жылдың 26 сәуірінен № 101 жүйелi қала аралық, облыс, қалалық, қала маңындағы және жалғастыратын iшiндегі тарифтардың есептеуiн әдiстеменiң бекiтуi туралы елдi мекендер: поселкелер, ауылдар (ауыл ) республикалық мәннiң аудан немесе облыстық орталықтар, қалаларымен - жолаушыларды автомобилдiк тасымалдаулар және тендеме жүк; • басқа нормативтiк - құқықтық актiлер.
2. Автожолаушылар тасымалдауларды ұйымның процесi
Автожолаушылар тасымалдауларды ұйымның процесi келесідей этаптардан тұрады: • оның бойымен қозғалыс кестесi, маршрутты жасап бекiтеді; • маршруттың қызмет етуiн құқыққа жарыс ұйымдастырып жүргiзiледi; • кәсiпорынмен және жергiлiктi атқарушы органның аралығында келiсiм шарты қосылады, келiсiм шартының түбегейiнде маршруттың қызмет етуiн өндiредi; ....
Тақырыбы: «Жол тәртібін сақтайық!» Мақсаты: Балаларды жолда жүру ережесімен және бағдаршамның қызметімен таныстыру. Жолда жүру ережесімен таныстыра отырып, бағдаршам сигналдарын меңгерту, көшеде дұрыс жүруге үйрету. Жол белгілерін айыра білу дағдысын қалыптастыру, көше жағдайындағы кеңістікті бағдарлай білу дағдыларын, көшедегі мінез - құлығын, өзін - өзі ұстауын, жол ережесіне байланысты сана - сезімін дамыту. Балаларды мейірімділікке, зейінді болуға, өзін - өзі қорғай білуге тәрбиелеу. Көрнекіліктер: Жол макеті, жол белгілері, бағдаршам үлгісі, жаяу жүргіншілер жолы, ойыншық машиналар, кітаптар, буклеттер, жол жүру ережесінің белгілері, видео - көрсетілім.
Ұйымдастыру: Психологиялық дайындық: Біз әдепті баламыз, Біз ерекше боламыз. Қонақтарды көргенде, Сәлеметсіздер ме?- деп Амандасып аламыз. .....
Нарықтық экономикаға көшу жағдайында банктік салада банк әр түрлі операцияларды жүргізу кезінде өзіне қабылдайтын тәункелдік бақылау дұрыстығының маңызы артады. Нарықтық қатынастардың қалыптасуына байланысты тәуекелдік түсінігі банктер өміріне нақты кіруде. Жоспарлы экономика жағдайында банктер қатал түрде КСРО Мембанкісінің жоспар-нұсқауы бойынша қызмет етті, сондықтан банктік тәжірибеде “тәуекелдік” деген түсінік те болған жоқ. Егер клиенттің шотында есеп айырысу құжаттарын төлеу кезінде ақша қаражаттары болмаған жағдайда банк автоматты түрде оған төлем несиесін ұсынатын. Қазіргі кездегі банктік нарық тәуекелдіксіз мүмкін емес. Ол кез келген операцияда болады, тек тәуекелдік әр түрлі көлемде болуы мүмкін. Сондықтан банктік қызмет үшін тәуекелдікті мүлдем жою емес, оны алдын ала болжап, ең төменгі деңгейге дейін жеткізу маңызды болып табылады. Банк тәуекелдігі дегеніміз не? Тәуекелдік негізінде ықтималдылықты, ал нақтырақ айтсақ, банктің қаржылық операцияларды жүргізу кезінде өз ресурстарының табысы бір бөлігін жоғалту немесе қосымша шығын шығару қаупін түсіндіреді. Банктік қызмет зиянсыз болуы үшін келесі категорияларды ескеру керек: жоғалтулар, шығындар, залалдар. Банктік қызметке тән тәуекелдікті сипаттайтын жалпылама көрсеткіш ретінде жоғалтуларды, банктік табыстың төмендеуі ретінде түсінеміз. Осы көрсеткіш өзінде шығын мен залалды үйлестіреді, сондықтан тәуекелдік деңгейін жақсы бейнеде сипаттайды. Тәуекелдік пен жоғалту түсініктері өзара тығыз байланысты. Сол себептікті тәуекелді жоғалту категориясын қолдану арқылы сан жағынан да бейнелеуге болады. Бұл тәсіл тәуекел теориясының дамуы үшін негіз болып табылады. Шығындар. Банктер өз қызметі барысында белгілі бір шығындар шығарады. Бұл салымшыларға төленетін пайыздар; басқа қаржылық институттардан қарызға алынатын несиелік ресурстар үшін төлем; есеп айырысу операцияларымен, бағалы қағаздармен байланысты шығындар; жұмыскерлерді, ғимараттарды, т.б. ұстауға кететін шығындар. Шығын категориясына қатысты тәуекелдік, көзге көрінбейтін жағдайларға байланысты белгіленген мөлшерден көбірек шығын шегу нәтижесінде пайда болады.....
Тақырыбы: Жолақтағы ою - өрнек Кіріктірілген сабақтар: Тіл дамыту, Мүсіндеу. Сурет (бастырма, нүкте арқылы) Мақсаты: Туған халқының мәдени мұрасымен, сәндік қолданбалы өнерінің түрлерімен таныстыру. Әсемдікті сезіну, ою - өрнекті үйлесімді құрылым жасай орналастыру арқылы кеңістікті бағдарлау дағдыларын қалыптастыру. Балалардың ой - қиялының, шығармашылық белсенділігінің және эстетикалық талғамының артуына мүмкіндік жасау, ұлттық үлгідегі киімдер жайында түсінік беру, киімдердің ерекшеліктеріне назар аударту, бөліктерді жинақтауда үйлестіре білуге үйрету.
Ою - өрнектер туралы тақпақ, өнер туралы мақал - мәтелдер айтқызып, тілін дамыту, сөздік қорын байыту, байланыстырып сөйлеуге үйрету. Ою - өрнектің мағынасына қарай бөлінуі жайында қарапайым түсінік беру. Қызықты ойындар арқылы сурет салуға деген қызығушылықтарын, шығармашылық мүмкіндіктерін арттыру және мерекелік көңіл - күй туғызу. Әдіс - тәсілі: Сұрақ - жауап, түсіндіру, көрсету, шеберхана ұйымдастыру. Көрнекілігі: Қазақтың ұлттық киімдер үлгісі: Сәукеле, етік, бешпет. ермексазбен әшекейленген білезік, суреттер. Қажетті құралдар: Түрлі - түсті карандаштар, губка, гуащь, желім, ермексаз. Кейіпкерлер: Айсұлу, Желаяқ. .....
Қызығушылықты ояту. www. bilimland. kz порталындағы «Видеожинақ» ресурсы («Сынып сағаты тақырыптары» бөлімі) http://bilimland. kz/kk/home#lesson=12002 арқылы оқушыларға бейнебаян көрсету. Мұғалім: - Құрметті оқушылар, бейнебаяннан көргеніміздей бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы қандай деп ойлайсыздар? Неліктен мен сіздерге қызыл, сары, жасыл жетондар арқылы топқа бөлдім. Бұның сыры неде? - Дұрыс айтасыздар, жолда жүру ережесі, бағдаршамның адам өміріндегі маңызы туралы болмақ. Сабағымыздың басты мақсаты егемендігі мен елдігі орнаған осындай Қазақстан атты бейбіт өлкемізде сәбилердің қуанышты күлкісі мен аналарымыздың әсем жүзі бақытқа толы болса дейміз, ол үшін әр азамат өмір қауіпсіздігін сақтап, жол тәртібін білу керек. Біз бүгін осы мақсатта жол ережелері өлкесінде қонақта боламыз. Сәт сапар, Жас ұлан! .....
Мектеп жасына дейінгі балалардың логикалық ойлау әрекетін дамыту жолдары Мектепке дейінгі жасындағы баланы оқытып тәрбиелеуде қарапайым математикалық түсініктерін оқытумен олардың логикалық ойлауын дамытуының сабақтастықты қамтамасыз ету мәселесі өте өткір қойылып отыр. Мектепке дейінгі жастағы балалардың логикалық ойлау қабілеттерін, қиялын жүйелі ойлауға, шығармашылық қабілеттерін түрлі әдістер арқылы дамытуға түрлі әрекеттер жасау керек. Нәтижелерге жету үшін ТРИЗ технологиясының әдіс - тәсілдерін пайдалануға болады .....
Тақырыбы: Жол тәртібін білейік, аман есен жүрейік Бастаушы: Балалар бүгін бізде ерекше күн. Біз қазір орманға саяхатқа барамыз. Жол алыс сондықтан, көлікпен баруымыз керек. Мен жұмбақ айтам, соның шешуін тапсаңдар, біз сол көлікпен саяхатқа шығамыз. Бұл тұлпар су ішпейді, жем жемейді, Ескеріп ешбір адам емдемейді. Жүк емес жануарға жүз адам да, Киіп ап төрт дөңгелек дөңгелейді . Бастаушы: Енді жол ережелерін есімізге түсірейік. Өйткені, жолда түрлі жол белгілері кездеседі. (кеуделеріне белгі ілген 5 бала ортаға шығады: бағдаршам, ескерту, тыйым, анықтама, көрсеткіш белгілері) Бағдаршам: Менің атым – Бағдаршам! Бар әдемі үш көзім, .....
