Қазіргі кездегі шығарылатын кез-келген байланыс аппаратураларында: радио, теледидар, телефон, телеграф, көпканалды байланыс аппаратураларды, сонымен қатар бақылау және өлшеу аппаратураларының құрамында әр түрлі цифрлық қондырғылардың сан алуан микросхемалары кездеседі. Келесі уақыттарда олардың қолданылуы кеңейіп, бұдан да көбейе түспек.
Цифрлық техниканың негіздері. Цифрлық сигналдар туралы жалпы мәліметтер.
Кез-келген цифрлық қондырғыларда біз сигналдың екі түрін кездестіреміз.
1. Логикалық 0
2. Логикалық 1
Бұл цифрлық сигналдар екі түрде көрсетілуі мүмкін.
1. Бірінші түрі – потенцилдық – бұл жағдайда логикалық 0 сигналына бір кернеу деңгейі, логикалық 1 сигналына басқа кернеу деңгейі сәйкес келеді. Бұл түрінде барлық цифрлық қондырғылар екі топқа бөлінеді.
1.1. Оң логикалық – бұнда логикалық 0 сигналына төменгі кернеу деңгейі, ал 1 сигналына жоғарғы кернеу деңгейі сәйкес келеді. Оң логикалық сигналы бар цифрлық қондырғылар өте жиі кездеседі. Цифрлық қондырғылардағы кез-келген хабар логикалық 0 және логикалық 1 сигналдарының белгілі бір сандарының х х х х х кезектесіп ауысуы түрінде көрсетілуі мүмкін. Хабарларды беретін цифрлық сигналдардың бұндай комбинациясы кодтық сөз немесе жай код деп аталады.
1.2. Теріс логикалық – бұнда логикалық 0 сигналына жоғары кернеу деңгейі, ал логикалық 1 сигналына төменгі кернеу деңгейі сәйкес келеді.
2. Екінші түрі – импульстік – бұл жағдайда логикалық 1 импульстің бар кезі ал логикалық 0 сигналына импульстің жоқ кезі сәйкес келеді.
Цифрлық техникада импульстік сигналдар ретінде импульстік генераторлар шығаратын тік бұрышты импульстер қолданылады. Кез-келген импульстік генератор автотербеліс режимінде бірдей уақыт аралығында қайталанып отыратын біркелкі импульстерді шығарады. Осындай цифрлық қондырғылардың бірі процессорлық қондырғылар.
Процессор – бұл қажетті бірізділікпен белгілі сан операциясын автоматты түрде орындайтын қондырғы.....

Паскаль тілінде подпрограмманың екі түрі бар - процедура және функция анықталған. Кез – келген паскаль тілінде подпрограмма жалпы программа сияқтя құрылымға ие.
Паскаль тіліндегі подпрограмманы шақырғанда негізгі программныңорындалуы уақытша тоқтайды да, орындалу реті паскаль тіліндегі подпрограмма беріледі. Паскаль тіліндегі подпрограмма орындалып болған соң басқару негізгі программаға қайта оралады.
Кез – келген программа, негізігі программада немесе басқа паскаль тіліндегі подпрограмма шақырылмай тұрып, алдын – ала сипатталуы тиіс. Паскаль тіліндегі подпрограммалар пайдаланылатын барлық айнымалылар не глобальды, яғни олар негізгі программада сипатталып сол программада және барлық Паскаль тіліндегі подпрограммаларды қолдануға болады; не локальды, яғни паскаль тіліндегі подпрограмма ғана қолданылады.
Негізгі программа мен Паскаль тіліндегі подпрограмма арасында ақпарат алмасу глобальды айнымалылардың көмегімен орындалады.
Паскаль тіліндегі подпрограмма өзінің локальды айнымалылармен аттас емес кез – келген глобальды айнымалыларды тікелей пайдалануға болады. ....

«Өндірісті басқарудың» ақпараттық жүйесін тұрғызу. Басқару дегеніміз — қоғамдық ұдайы өндірісті нысаналы түрде үйлестіріп отыру. Басқару табиғаттың барлық құбылыстарына тән. Бүкіл айналадағы дүниеден оның үш компонентін: өлі табиғатты, тірі табиғатты және адам қоғамын бөліп көрсетуге болады. Мұның өзі басқару процестерін былайша ірі көлемде саралуға мүмкіндік береді: өлі табиғаттағы басқару процестері техникалық жүйелер (техникалық жүйелерді басқару), Ф.Энгельс еңбек құралдарын басқаруға «заттарды басқару» деген анықтама берген;

Курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі ХХI ғасыр техника және технология ғасыры болғандықтан, өндірісті басқару жүйесін автоматтандыру болып табылады. Яғни өндірісті басқарудың мәнін ашып көрсету, біздің еліміздегі өндірістік қызметтерді жетілдірудің мүмкін болатын жолдарын анықтау және ақпараттық жүйесін құру болып табылады

• Курстық жұмысымың құрылымы .

Жалпы курстық жұмыс үш тарау кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Курстық жұмыстың бірінші тарауында, теориялық бөлімінде, пәндік облыстағы сипаттамасы берілген, яғни өндіріс, өндірісті басқару түсініктері кіргізіледі. Бұл бөлімде өндірістік қызмет көрсетудің ақпарат жүйесінің бағыты және оны құру мақсаты негізделген, ақпарат жүйесінің құрылымының талаптары анықталған, ақпарат жүйесінің ресурстарының талаптары қалыптастырылған: ақпараттық, программалық, техникалық, ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру, ақпаратты қорғау талаптары, ақпарат жүйесінің қаржылық тәуекелділігін болжаудың концептуалды сызбасы жасалған.
Негізгі бөлім деп аталған екінші тарауда, осы ақпарат жүйесі бойынша жасалған жобалық шешімдер қарастырылған:
– Қолдану саласын талдау.
– «Өндірістік құрылым және оның түрлері»
– «Өндірістік құрылымның негізгі көрсеткіштері және оларды жетілдірудің жолдары»
– «Өндірістік процестерді үйымдастырудың негізгі принциптері»
– «Өндіріс шығындарын жіктеу»
– Ақпарат жүйесің тұрғызу мақсаты.
– Ақпараттық жабдықтау ресурстарына қойылатын талаптар
– Ақпараттық жабдықтау құрылымына қойылатын талаптар
– Концептуалды схемасы.
– Кіріс және шығыс ақпараты.....

Менің курстық жұмысымның тақырыбы - «Өндірісті басқарудың» ақпараттық жүйесін тұрғызу. Басқару дегеніміз — қоғамдық ұдайы өндірісті нысаналы түрде үйлестіріп отыру. Басқару табиғаттың барлық құбылыстарына тән. Бүкіл айналадағы дүниеден оның үш компонентін: өлі табиғатты, тірі табиғатты және адам қоғамын бөліп көрсетуге болады. Мұның өзі басқару процестерін былайша ірі көлемде саралуға мүмкіндік береді: өлі табиғаттағы басқару процестері техникалық жүйелер (техникалық жүйелерді басқару), Ф.Энгельс еңбек құралдарын басқаруға «заттарды басқару» деген анықтама берген;

Курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі ХХI ғасыр техника және технология ғасыры болғандықтан, өндірісті басқару жүйесін автоматтандыру болып табылады. Яғни өндірісті басқарудың мәнін ашып көрсету, біздің еліміздегі өндірістік қызметтерді жетілдірудің мүмкін болатын жолдарын анықтау және ақпараттық жүйесін құру болып табылады

Курстық жұмысымың құрылымы.

Жалпы курстық жұмыс үш тарау кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Курстық жұмыстың бірінші тарауында, теориялық бөлімінде, пәндік облыстағы сипаттамасы берілген, яғни өндіріс, өндірісті басқару түсініктері кіргізіледі. Бұл бөлімде өндірістік қызмет көрсетудің ақпарат жүйесінің бағыты және оны құру мақсаты негізделген, ақпарат жүйесінің құрылымының талаптары анықталған, ақпарат жүйесінің ресурстарының талаптары қалыптастырылған: ақпараттық, программалық, техникалық, ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру, ақпаратты қорғау талаптары, ақпарат жүйесінің қаржылық тәуекелділігін болжаудың концептуалды сызбасы жасалған.
Негізгі бөлім деп аталған екінші тарауда, осы ақпарат жүйесі бойынша жасалған жобалық шешімдер қарастырылған:
– Қолдану саласын талдау.
– «Өндірістік құрылым және оның түрлері»
– «Өндірістік құрылымның негізгі көрсеткіштері және оларды жетілдірудің жолдары»
– «Өндірістік процестерді үйымдастырудың негізгі принциптері»
– «Өндіріс шығындарын жіктеу»
– Ақпарат жүйесің тұрғызу мақсаты.
– Ақпараттық жабдықтау ресурстарына қойылатын талаптар
– Ақпараттық жабдықтау құрылымына қойылатын талаптар
– Концептуалды схемасы.
– Кіріс және шығыс ақпараты. ....

Қазіргі кезде түрлі қызмет түріне байланысты программистер сол бағыттар бойынша қолданылатын программалар құрастыруда. Сол программаларды жоғарғы деңгейлі программалау тілдерінде және мәліметтер қорын басқару жүйелерінде жасайды. Сондай програмамалау тілдеріне Паскаль, Бейсик, Visual Basic, Borland Delphi, Oracle, MS Access, Visual FoxPro және тағы да басқа көптеген программалау тілдері жатады.
Курстық жұмысымның тақырыбы: “Мультипликация”. Бұл орындалатын жұмысты Паскаль программалау тілінде құрастыру керек.
Мұнда жасалатын программалық өнімде Паскаль программалау тілінің графикалық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, әр түрлі анимациялар құрастыру, мультипликациялық көрініс көрсету жолдарын қарастыру керек.
Паскаль программалау тіліне келетін болсақ, бұл бағдарламалау тілі XVII ғасырда өмір сүрген француз ғалым-философы Блез Паскальдің құрметіне аталған.
Блез Паскаль 1623 жылы францияның клермон-ферран қаласында дүниеге келді. Оның орасан зор қабілетін, әсіресе математика саласынан, сонау бала кезінен көріне бастаған. Дүниеден қайтқан соң (1662 жылы) ол бүкіл әлем біркездері білген ұлы математик ретінде тарихта қалды. Ол математика облысының бір бөлігі ықтималдар теориясының негізін қалады. Математикадан басқа Паскальдің таланты физика, философия, әдебиеттану салаларынан да көрінді. Сол сияқты 1642 жылы әкесінің жұмысын жеңілдету мақсатында есептеу машинасын ойлап тапты. Оның әкесі салық жинаушы болғандықтан, бұл машина есептеу жұмыстарында өте қажет еді. Есептеу машинасы ғалымдарға белгілі болғанымен, әлемге әйгілі емес еді. Қазіргі кезде Паскальдің аты Бейсик тілі сияқты программалау тілдерінде қолданылады. Бұл тілді құрастырушы Швецариядағы жоғарғы политехникалық мектептің информатикалық институтының профессоры Никлаус Вирт болып табылады (1970 жылы).
Паскаль тілі дүние жүзіне кең тараған программалау тіліне айналды. Қазіргі кезде Паскаль тілі қолданбалы программалар жазу үшін және жүйелі программалау тілі ретінде де кеңінен қолданылады. Сонымен бірге көптеген мини және макрокомпьютерлерді қамтамасыз ету осы тілде жазылған. Паскаль тілі бұрын құрылған (Фортран, Алгол және т.б.) программалау тілдерін маңызды ерекшелігі ол құрылымдық программалау тілдерінен маңызды ерекшелігі ал құрылымдық программалау идеясын өмірге біртіндеп енгізу - Паскаль тілінің тағы бір ерекшелігі ол деректер құрылымының концепциясының алгоритм түсінігімен қатар программалаудың негізіне жатқан фундаментальды түсініктер қатарына кіруі. ....

Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді. Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.
МББЖ дегеніміз бағдарламалық қамтама. Бұның арқасында қолданушылар деректер базасын (ДБ) анықтай, құрай және қолдай алады, сонымен қатар оған қатынасты бақылай алады. ....

Ел президентінің 1997 жылдың 10 қазандағы « Қазақстан 2030 ». Барлық қазақстандықтардың өсіп - өркендеуі, қауіпсіздігі және әл – ауқатының артуы атты Қазақстан халқына жолдауында ұзақ мерзімді басымдық ретінде ұлттық қауіпсіздік айқындалды, оның құрамының бірі ақпараттық қауіпсіздік болып табылады.Қазақстан Республикасының ақпараттық қауіпсіздік тұжырымдамасы ҚР – ның конституциясының және «ҚР – ның Ұлттық қауіпсіздігі туралы» 1998 жылғы 26 маусымдағы, « Мемлекеттік құпиялар туралы » 1999 жылғы 15 наурыздағы, « Терроризмге қарсы күрес туралы » 1999 жылғы 13 шілдедегі, « Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы » 2003 жылғы 7 қаңтардағы, « Ақпараттандыру туралы » 2003 жылғы 8 мамырдағы, « Экстремизмге қарсы іс – қимыл туралы » 2005 жылғы 18 ақпандағы.ҚР – ның заңдарының, ҚР – ның президентінің 2006 жылғы 18 тамыздағы № 163 жарлығымен мақұлданған. ҚР – ның ақпараттық кеңістігінің бәсекеге қабілеттілігін дамытудың 2006 – 2009 жылдарға арналған тұжырымдаманың негізінде дайындалды.
Ақпараттық қауіпсіздіктің нақты жай – күйін бағалау және осы саладағы негізгі проблемалар мен бағыттарды айқындау кезіндегі жағдайлар.Қазіргі уақытта Қазақстанның саяси өміріндегі және экономикасындағы болып жатқан қайта құру процестері оның ақпараттық қауіпсіздігінің жай – күйіне тікелей әсерін тигізеді. Бұл ретте ақпараттық қауіпсіздіктің нақты жай – күйін бағалау және осы саладағы негізгі проблемалар мен бағыттарды айқындау кезінде ескеруді қажет ететін жаңа факторлар туындайды.
Ұлттық қауіпсіздік түсінігі ішкі және сыртқы болып келетін қатерлердің бар болуы, қорғаныш объектінің өмірлік маңызды мүдделерінің бар болуы. Олардың арасындағы тепе – теңдіктің бар болуын анықтайды. Ұлттық қауіпсіздікті тиімді шешу үшін түрлі қауіпсіздік факторларын жүйелі түрде қарастыру мемлекеттің барлық негізгі құрылымдарының өзара әрекет ету тетігін қалыптастыру керек.
Компьютерлер – ақпараттық жүйені қалыптастырушылардың бірі, бірақ біздің назарымыз бірінші орында ақпаратқа негізделеді, компьютердің көмегімен сақталатын, өңделетін және жіберілетін ақпараттарды қарастыра аламыз, оның қауіпсіздігін анықтайтын барлық жиынды құрайтын және бірінші орындағы ең әлсіз буын көптеген жағдайларға бағынатын адам болып табылады (мысалы өзінің паролін жазып қоюға болады «Азамат хаккер»).....

Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.

Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.

Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты: Білім берудің біртұтас ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен студенттердің білім деңгейін көтеру.

Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:

• бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік (республикалық) деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;

• құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;

Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім және жекелеген қала (университет) шеңберінде жұмыс атқарады, оның құрамына тек жоғары оқу орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де кіреді. Осындай жүйенің аясында жұмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық потенциялын, компьютерлік техниканы ұтымды пайдалана отырьш, үздіксіз білім беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет. Осыған орай, мектептер мен жоғары оқу орындары жергілікті және аймактық желіні пайдаланып, шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе алмасуы қажет. ....

Стратегиялык проблемалар жөніндегі мамандар қашыктан оқыту формасын 21 ғасырдың білім беру жүйесі деп атап жүр. Бұл күні оған үлкен мән беріліп отыр. Бұрьш технологияларға бағытталған қогамдық прогрестің нәтижелерінің бүгінде ақапараттық аймақта орталықтандырылып жатқаны кашыктан оқытудың маңыздылыгын арыттырды.
Информатика дәуірі басталды. Оның қазіргі мезгілдегі даму кезеңін телекоммуникациялык деп сипаттауға болады. Бүл ақпарат пен білімнің қатынас аймағы. Кәсіби білім тез ескіретіндіктен оны тұрақтытүрде жетілдіріп отыру керек. Қашықтан окыту формасы бүгінде, уақыт және кеңістік белдеулерінен тәуелсіз, көпшіліктің өз бетінше үздіксіз жалпы білім алу жүйесін, озара ақпарат алмасуын қалыптастырады және жүзеге асырады.
Одан баска, кашыктан оқыту жүйесі әлеуметтік жагдайына (окушыға, студентке, азматтар мен әскерилерге, жүмыссыздарға ...) карамастан және еліміз бен шет елдің кез-келген ауданында түрса да адамның білім және ақпарат алу қүқығын камтамасыз етеді. Ел азаматының білім алу құқығын қамтамасыз етуде және қоғам қажеттілігін өтеуде, тек осы жүйе мейлінше тиімді әрі икемді. Жоғарыда айтылған факторларга сүйеніп айтқанда, мамандарды дайындау мен олдардың жоғары квалификациялық деңгейін үстап тұруда кашыктан окыту 21 ғасырдағы ең әсерлі жүйе болып табылады.
Зерттелетін проблеманың мәнісі мынада:
Қашықтан оқытудың нормативтік-кұкыктык негіздері кабылданбаған және жасалмаган; Осы себептен кашыктан оқытуға дәл анқытама беріп, оның теориялык жақтарын әртүрлі деңгейлерден қарастыру керек. Соңғы кездері педагогикалык әдебиеттерде кашыктан оқтудың педагогикалык проблемаларына көп назар аударылып жүр. Қолданыстағы алгашкы көздердің сипаттауларында гылыми көзкарас (терминологияны пайдалану, оны ашып көрсету, баст жәйттерді шығару және негіздеу, айтып жеткізудің ойға қонымдылығы) байқалады, бірак, әр жылдардагы авторлардың еңбектерінде кейбір сұрактар бойынша айырмашылыктар ....

Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді. Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.
МББЖ дегеніміз бағдарламалық қамтама. Бұның арқасында қолданушылар деректер базасын (ДБ) анықтай, құрай және қолдай алады, сонымен қатар оған қатынасты бақылай алады. ....