Топ алдына шығайын
Жазыла жаз, қаламым!
Топқа ма әлде тойға ма
Топырласып жатқанда.
Жинал өлке жан-жақтан,
Серпіл көкке қызыл ту!
Сергіте дос көңілін,
Сескендіре жау жағын.
Соқ музыка, бас күйге,
Топтың көңілін серпе тарт,
Қуандыра қабағын. .....

Бір ыстық леп аспанда да,
Таста да.
Көлеңке де болмай қалды баспана.
Күн батарда алай-дүлей құбылды
Күнұзаққа күйіп тұрған астана.
Не болғанын үлгермедік біз ұғып. .....

Айнадағы ажарына арайлы
Айдай ару ұзақ-ұзақ қарайды.
Асқар таудан ақтарылған өзендей
Ағын шашын алдына алып тарайды.
Жәрдем сұрап жырдың сырлы досынан,
Жасырмаймын,.....

Орынбор. Станция. Қалың жиын.
Гулеп сөз, соққандай бір дауыл құйын.
Жарыса сөйлеп жатыр ызалы жұрт,
Замана ағысымен даулы қиын.
— Жоқ, енді басқа майдан бастау керек!
— Советті «Уақытшаға» қоспау керек!
— Өршісін Отан үшін әлі соғыс!
— Уақытша үкіметті қостау керек..
Мазағы буржуйлардың жетті бізге!
— Беріңдер бостандықты нанға бөлеп...
— Болмаса, аласыңдар қанмен елеп.
Солай бір шуылдасқан ашынған топ.
Айқайлар көпке дейін басылған жоқ.
Тосын бір мұртты жігіт сөйлеп, міне .....

Баласымен келеді ана
Түн ішінде тас қараңғы.
Атылған оқ, қанды дала
Толған үрей басты маңды.
Басты маңды толған үрей,
Жас баланың түсі қашты.
Қорқыныш па әлде дүлей,
Көрді нені, бала састы.
Елестеді көз алдына,
Түсі суық әлде біреу.
Нендей пәле, қандай ғана .....

— Уа, халайық, халайық,
Сөзге құлақ салайық!
Кім жөнінде, не жайлы
Әбден ұғып алайық!
«Жау жүрекке өлермен
Жан емеспін көнер мен.
Жігіт болсын, шал болсын,
Жеңіп алсын өнермен»,—
Деп ақылды ханшамыз,
Бас берсек те қаншамыз,
Бір тіл қатпай ешкімге,
Бәйік болдық баршамыз.
Сертінде сол қалмақшы,
Көпке салмақ салмақшы.
Сөйлеткеннің ғана ол
Сүйген жары болмақшы.
Азаматты пішінді,
Ақылы мол кішіңді........

«А, Нұржан қаламыңды қолына алшы,
Дауысыңды құйқылжытып әнге салшы.
Емеспең топтан озған кәрі тарлан,
Кеудеңде қалған жоқ па бірер тамшы?»,—
деп Наушабайдың Нұржаны өзіне айтқандай:
А, Жамбыл кезің келді сөзің бастар,
Барынша құлаш созып, аяқ тастар!
Алдында жана өмірдің өркендері,
Өрмелеп келіп тұр ғой сөзің қостар.
Айтқызбай саған тіпті ерік қоймас,.....

Айдың да кеткісі жоқ көк бетінен,
Табандап жатып апты етпетінен.
Күн түнге таңнан хабар айтып еді, .....

Әңгіме. Шылым шегу барысында оның жартысы жанып кетеді жұтылатын түтіннің құрамында никотин көміртек тотығы синил қышқылының бөліктері және басқада сол сияқты химиялық заттар бар. Оның ішінде ең улысы –никотин оның уы ағзаға еніп әуелі тітіркендіреді одан соң жүйке жүйесінде әсер етеді қан тамырлары тартылып сілекей қабаты зақымданады. Егер де никотин көп мөлшерде ағзаға енсе дене тырысып өліп қалуы мүмкін
5. Ауаның жылу жолы атты кестемен жұмыс
Шылым шегуші түтінді ауыз арқылы жұтады сол кезде зиянды заттар шылым түтінімен бірге жоғары тыныс жолына түседі. Әдетте ондай нәрсе үйреншікті болғандықтан алғашында жөтел пайда болады бірақ егерде шылым шегу тұрақталатын болса ағзаға енетін ауаны фильтрлеп өткізетін тітіркендіргіш кірпікшелер өледі. Зиянды заттар ағзаны тітіркендіріп көп жағдайда бронхиттің асқынған түріне әкеп соғады. Тыныс жолымен түтін бронхаға қарай жылжыған сайын никотиннің зиянды әсері күшейе түседі.
6. Шылым шегуге арналған көрнекілік құрал арқылы саймандық жұмыс жасау шылым шегуші адамның сөздік бейнесін құрастыру.
Тәжірибелік жұмысты орындау үшін қақпағы бар пластикалық шөлмек, ұзындығы 5 см. резина түтігі шиыршықталған мақта, шылым, шырпы, пластилин.
Пластикалық шөлмектің қақпағын түтін диаметріне сәйкес етіп тесу керек. Ол саңлауға түтін ұшының бір ұшын салып, жан жағын пластилинмен бітеу керек. Түтіннің бір жақ шетіне шиыршықталған мақтаны салып, екінші шетіне мақта салу керек. Қақпағын жауып шөлмекті қосып, ішінен ауаның жартысын шығару керек. Темекіні жағып, шөлмекте біртіндеп қысымды азайту керек, темекі түтіндей бастады. Шөлмек қабырғасы мен мақта шиыршықтарында смала жинала бастайды. ....

Ата-ананың қадірін білмеген – халық қадірін білмес.
Ғ.Мұстафин


Ата-ана – отбасының негізгі діңгегі, бастапқы дәнекері. Дәстүрлі қазақ отбасында ата-ананың қадірі ерекше әспеттелген.
Әсіресе, тіршіліктің қайнар көзі, махаббаттың шуақ күні, мейірімнің кәусәр бұлағы – Ана есіміне қатыссыз дүниеде қасиетті ештеңе жоқ. Сондықтан ананы ардақтамайтын халық та жоқ.
Ана баланы тоғыз ай көтеріп, толғатып, дүниеге келтіріп қана қоймайды.
Бала, бала, бала деп,
Түнде шошып оянған.
Түн ұйқысын төрт бөліп,
Мұзды бесік таянған, -
да ана, көзінің қарашығындай қорғап, аялап өсіріп, аяғынан тік тұрғызатын да ана. Халықтың халықтығының басты нышаны – туған елінің тілін үйретіп, сазына қандыратын да ана. Сондықтан.....