Кіріспе
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2005 жылғы 18 ақпанда халыққа жолдаған жолдауындағы 3.6 бөлімінде былай деп айтқан болатын: «Биылғы жылдан бастап біз әлеуметтік қамсыздандырудың идеологиясы барынша қарапайым үш деңгейлік жүйесін қалыптасырудағы бағытталған әлеуметтік реформаларды тереңдетудің үш жылдық бағдарламасын іске асыруды қолға аламыз. Біріншіден, бұл мемлекет кепілдік беретін негізгі әлеуметтік төлемдер. Екіншіден, бұл міндетті әлеуметтік сақтандыру ақыр аяғында бұл кейіннен әлеуметтік төлемдерге айналатын азаматтардың ерікті жинақтаулары. Міне, осындай үш бастау азаматтарымыздың қарттық кезеңін лайығымен қамсыздандыруға тиісті жағдай туғызады».
Қарттарды әлеуметтік қолдау мен қорғауға, олардың экономикалық, саяси және басқа да құқықтары мен бостандықтарын іске асыруды тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету мен Қазақстан Республикасының Конституциясында, сондай-ақ халықаралық құқықтың жалпы танылған қағидалары мен нормаларында кепілдік берілген.
Қарттарды әлеуметтік қорғау шараларының бірі жасқа қарттық келіп немесе жоғалған қарекетін өзіне-өзі қызмет ету жалпы қызметтің әртүріне қабілетін қалпына келтіруге және орнын толтыруға бағытталған медициналық, психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік-экономикалық іс-шаралар кешенін тұратын, сондай-ақ қарттардың толыққанды өмір сүруіне мүмкіндік беретін әрі олардың құқықтары мен қабілет, мүмкіндіктерін іске асыруын қамтамасыз етуін оңалту болып табылады.
Соңғы он жылдықта адам өмірінің ұзақтығының артуына байланысты бұл проблемаға назар көбірек аударылды.
Егде кезде белсенді өмір сүруді сақтау қажеттілігі қазіргі замандағы ғылыми зерттеулердің өзекті мәселесі. Берілген контексте (еңбек қызметінің жоқтауы дағдыны қатынас шеңберінің жарылуы және тағы басқа). Жаңа сыртқы шарттарға бейімделу, ойдың мүмкіншіліктерінің төмендеуі жоғары бағаланушылық холнинг – механизмдер (механизмдер жағдайымен) және тағы басқа сияқты сұрақтар қарастырылады. (М.Д.Александрова, Л.И.Анциферова, Л.В.Кирасимов, С.Г.Максимов, М.Н.Сачук, Н.П.Петрова және тағы басқа).
Көптеген зерттеулер адамның психологиялық жас ерекшеліктері туралы әңгімелейді. Адамның жас ерекшелігін кезеңдерге бөлу мәселесіне психологиялық тұрғыдан қарайды. Б.Г.Аканеьев жетекшілігінде ғалымдар егде адамдардың психоэволюциясына зерттеу жүргізген. Осы зерттеу нәтижелері даму динамикасын бақылауға мүмкіндік берді, яғни жеке жалпы физиологиялық, психмоторлық және психологиялық функцияларынң жоғарлауы, бір қалыпты болуы және төмендеуін көруге мүмкіндік алды.
Жоғарды аталған топтың бір белгісі – денсаулық жас өткен сайын адамның денсаулығы төмендейтіндігі белгілі. Әсіресе, қалаларда өмір сүруші егде адамдардың организмінң әсер етеді. Осы жаста оның алдыңғы өмірінің өмір салтының нәтижесі көрінеді. Балалық шақтан бастап, матеиалдық жағдайы сияқты жағдайлар оның денсаулығыынң нәтижесін береді. Егде адамдардың денсаулығы туралы айтқанда, олардың ауруы және мүгедектігі ғана емес, толыққанда, гармониялық және адамгершілік тұрғысынан да қараау керек. Егде адамдардың денсаулығы еңбек және қоғмадық қызметке қабілеттілігінен ғана емес, сондай-ақ еңбек ету қаюілетін және қоғмадық белснеділігін сақтауынан да көрінеді. В.П.Казначеев және М.Г.Субботин атап өткендей, адам организмі қартайғанда тек қана жайлылықты ғана емес, сондай-ақ белгілі бір жайсыздықты, барлық функцияларынң қысымға ұшырауы мен жаттықтыруын да сезінуі керек.
Зейнеткерлікке шығуына байланысты егде адамдар көбіне жұмысынан айырылады, ал жұмыс оның өмірінің мәні болуы мүмкін. Содан егде адам қарт шағында психикалық тұрғыдан қарусызданады. Оның өмір салтының бірден өзгеруі психикалық денсаулығының өзгеруіне, өмір салтының ауысуына әкеледі. Мұның өзі оған үлкен сілкініс тудыруы мүмкін.....

Нұрсұлтан Назарбаевтың  «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты Халыққа үндеуінде  «Ұлттық бірегейлікті сақтау. Ұлттық жаңғыру деген ұғымның өзі ұлттық сананың кемелденуін білдіреді. Оның екі қыры бар. Біріншіден, ұлттық сана-сезімнің көкжиегін кеңейту. Екіншіден, ұлттық болмыстың өзегін сақтай отырып, оның бірқатар сипаттарын өзгерту. Қазір салтанат құрып тұрған жаңғыру үлгіле­рі­нің қандай қатері болуы мүмкін? Қатер жаңғыруды әркімнің ұлттық даму үлгі­сін бәріне ортақ, әмбебап үлгіге алмастыру ре­тінде қарастыруда болып отыр» деп атап көрсетті.   Қазақстан Республикасының тарихындағы соңғы жиырма бес  жылдық қазақстандық қоғамның өміріндегі діннің атқаратын рөлі мен орнының өзгеруімен ерекшеленді. Діни құндылықтар көптеген адамдардың, әсіресе соның ішінде жастардың өмір салттарының да, ойлау ерекшеліктерінің де маңызды құрамдас бөлігіне айналды. Діни ұйымдардың, ең алдымен қазақстан халқы үшін дәстүрлік болып табылатын – Ислам діни ұйымдарының рөлі, беделі мен әсерлері күшейді. Қазақстан полиэтникалық орта, елімізде мекен ететін халықтардың арасында біршама кеңінен тараған діндер – ол ислам және христиан діндері, сондай-ақ иудаизм мен буддизм діндері де бар.

Үйлену – оңай, үй болу – қиын. Дүркіретіп той жасадым енді бәрі керемет болады деп ойланғанмен отбасылық өмір біз күткендей оңай дүние емес. Бір шаңырақтың астында ұрыспай-керіспей, тату-тәтті ғұмыр кешу махаббат пен сүйіспеншілікпен қатар шыдамдылық пен кешірімді талап етеді. Бастысы, екі адамның бір-біріне қамқор болуы, жанашырлық танытуы, әркез көңіл бөлуі. Ер адамдардың көбісі әйелінің оның асты-үстіне түсіп, оған көңіл бөліп, бәрін.....

Әлемнің жарты байлығы небәрі 8 адамның еншісінде. Олардың байлығы ғаламшардағы ең кедей бөлігін құрайтын елдердегі 3,6 миллиард адамның байлығымен тең екен, деп хабарлайды РБК порталы OXFAM халықаралық ұйымының есебіне сілтеме жасап.

Бай адамдар тізімінде: Microsoft компаниясының құрылтайшысы Билл Гейтс (75 миллиард долларов), Inditex экс-президенті және Zara киім дүкендері желісісінің басышысы болған Амансио......

Сәттілік пен мұрагерліктің арқасында мол дәулет жасау өте сирек кездеседі. Көбінесе байлық дегеніміз – еңбектенумен, табандылықпен, жоспарлаумен және, ең бастысы, өз-өзіңді тәрбиелеумен өткен бүкіл өміріңіздің нәтижесі. Мұндай қорытындыға «Менің көршім – миллионер» («Мой сосед – миллионер») кітабының авторлары Томас ДЖ. Стэнги және Уильям Д. Данко атты екі зерттеуші келген екен. Олар 500-ден астам американдық миллионерлерге сауал қойып, шын мәнінде бай адамдардың өз балаларын қалай тәрбиелейтіндерін біледі.

1. Ешқашан балаларға көп ақшаңыз бар екенін айтпаңыз.
Шын мәнінде бай адамдар өз ақшамен дандайсымайды, тіпті, керісінше, өздерін неғұрлым қарапайым ұстайды. Сіздің едәуір сомаңыз бар екені жайлы балаларда күдік те болмайтындай етіп өмір сүріңіз.

2. Қаншалықты бай болсаңыз да балаларды үнемдеуге және өз-өзін тәрбиелеуге үйретіңіз.
Дәулет жинай алатын адамдар балаларына өз.....

Кейбір адамдардың қалтасында қыруар қаржысы болмаса да, әрқашан айналасына қуаныш сыйлап жүреді. Өйткені олардың жан дүниелері өте бай. Олар қандай жерде болса да өз-өздерін қалай ұстау керектігін біледі. Ондай адамдарға ештеңе дәлелдеудің қажеті жоқ. Олар өздеріне сенімді әрі белгілі бір тәртіппен өмір сүреді екен. Біз бұл жазбамызда жүрегіңізді бірден жаулап алатын жарқын жандардың өмірлік ұстанымдары мен қағидаларына тоқталып өткіміз келіп отыр.

1. Олар бәріне бірдей сыйластықпен қарайды.

Оларға кіммен сөйлесіп тұрғаны емес, қалай сөйлесіп тұрғаны маңызды. Алдарында бастығы тұрса да, қарапайым қызметші тұрса да өте сыпайы сөйлесесді. Олар өздерін ешкімнен артық санамайды. Тек әңгіме барысында әдепті, тәртіпті және жылы жүзді болуы керектігін жете түсінеді.

2. Олар бос әңгімені ұнатпайды.

Он күнәнің тоғызы тілден екенін жақсы білетін шығарсыздар. Олар бұл аталы сөзге көп мән береді. Сондықтан бос сөйлеп, қадір-қасиетін қашырғанды ұнатпайды. Керісінше қызықты әңгімелерімен, ұтымды жауаптарымен.....