Пәні: география Ұзақ мерзімді сабақ жоспары: Физикалық география Сабақ тақырыбы: Материктер мен мұхиттардың ірі орографиялық объектілері Оқу мақсаттары: 8.3.1.4 -материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас орографиялық бірліктерді салыстырады Сабақ мақсаты: Материктердің және мұхиттардың орографиялық бірліктерін білу және салыстыру.....
Пән: География Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Физикалық география Сабақ тақырыбы: Материктер мен мұхиттардағы ірі орографиялық бірліктер Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)8.3.1.4 материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас орографиялық бірліктерді салыстырады Сабақ мақсаттары: Материктердің және мұхиттардың орографиялық бірліктерін білу және салыстыру......
Пән: География Қысқа мерзімді жоспар бөлімі:Гидросфера Сабақ тақырыбы: Мұхит суының қозғалыстары Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)7.3.3.6 мұхит суының қозғалыстарын жіктеп, түсіндіреді; 7.3.3.4 мұхит және оның құрамдас бөліктерін жоспар бойынша сипаттайды Сабақ мақсаттары: Оқулықты қолдана отырып мұхиттардың ерекшелігін анықтау Атлас қартаны қолдана отырып мұхит суының қозғалыстарын сипаттау....
Пән: География Қысқа мерзімді жоспар бөлімі: Гидросфера Сабақ тақырыбы: Дүниежүзілік мұхит суларының қасиеттері Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) Мұхит суының қасиеттеріне әсер ететін факторларды анықтайды Сабақ мақсаттары: Мұхит суының тұздылығына сипаттама жасайды Мұхит суының температурасына сипаттама жасайды. Оқушылар атлас картаны қолдана отырып мұхит суының қасиеттерінің таралуы бойынша талдайды. ....
Пән:География Ұзақ мерзімді жоспарм бөлімі: Гидросфера Сабақтың тақырыбы: Дүние жүзілік мұхиттардың географиялық орналасуы Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) Дүниежүзілік мұхиттың географиялық орнын сипаттау. Сабақ мақсаттары: Дүниежүзілік мұхиттың географиялық орнын сипаттау.....
Дүниеде мұң ғана мұңнан да ауыр — Мұңайғанда жол таппай тұрған бауыр, Кегі кеткен далама келдің бе есен, Тарихи әділетті туған дәуір! Еске түсіп, езіліп отыр ішім, Тарих қойны қан мен жас — өкінішім.......
Дарындыны жақтадым сөз алдым да, Даусы қалған далада, бозаң құмда Мұхит десе, Мұзды да, Үнді де емес, Мұңды Мұхит тұрғандай көз алдымда. Махаббаттың сездіріп демін, өртін, Жомарт жүрек шынайы егілер тым.......
Тынық мұхит (Ұлы мұхит, Ұлы Оңтүстік теңіз) — Жер бетіндегі ең үлкен мұхит.Теңіздерді қосқандағы ауданы 178,620 млн км², көлемі 710 млн км³, орташа тереңдігі 3980 м, максималды 11022 м (Мариан шұңғымасы) Тынық мұхитының физикалық ка Жапонияның Тынық мұхиты жағалауына цунами жетті
Алайда, оның қуаты әлсіз болғандықтан, ешкім зардап шеккен жоқ. Ал, өткен түнде оның екпінінен Самоа және америкалық Самоа архипелагында кемінде 100 адам қаза тапты. Тағы ондаған тұрғын ізім-қайым жоғалып, тұтас елді мекендерді су басты. Сондықтан, өлгендердің саны әлі өсуі мүмкін. Мұхит түбіндегі зілзаланың қуаты Рихтер өлшемі бойынша 8 балдан асып, толқынның биіктігі 5 метрге жеткен. Алапат тасқын аралдарға жүздеген шақырым бойлай еніп, жолындағы түгелдей жайпап өткен. Естеріңізге сала кетсек, соңғы рет су асты жер сілкінісі 2004 жылы болды. Сол кезде адамзат тарихындағы ең сұрапыл цунамиден Азияның 12 мемлекетінің жағасында 230 мыңнан астам адам опат болды Тынық Мұхитта цунами апаты туылды. ....
Тынық мұхит — оны Ұлы мұхит деп те атайды — планета бетінің 1/3 -ін және Дүниежүзілік мұхит көлемінің жартысын дерлік алып жатыр (2-сурет). Мұхит сопақша пішінді, экватор тұсында ерекше енді, сондықтан ол беткі жағы ең жылы мұхит. Мұхиттың шығысындағы жағалық сызығы аз тілімденген; онда бірнеше түбектер мен шығанақтар бар. Батысында Евразия мен аралдардың аралығында көптеген теңіздер жатыр. Бұл Жер бетіндегі жағалық сызықтың ең көп тілімденген ауданы. Теңіздердің арасында тереңдігі 100 м-ден аспайтын қайраңды теңіздер де бар. Кейбір теңіздер литосфера плиталары (Жапон, Охот және басқа) өзара әсер ететін зонада орналасқан. Олар терең әрі мұхиттан арал доғаларымен бөлінген. Тынық мұхитта аралдар өте көп, олардың саны 10 мың-нан асады.
58-сурет. Евразия жағасындағы Тынык мұхит. Жапон теңізі Мұхитты зерттеу тарихынан. Тынық мұхиттың жағасы мен аралдарын мекендеген халықтар ертеден-ақ мұхитта жүзіп, оның байлықтарын игерген. Ф. Магелланның, Дж. Куктың жүзу сапарларының нәтижесінде мұхит туралы мәліметтер жиналды. И. Ф. Крузенштерн мен Ю. Ф. Лисянскийдің Жер шарын айналып шыққан бірінші орыс экспедициясы XIX ғасырда мұхитты кеңінен зерттеуге бастама болды. XIX ғасырда С. О. Макаров «Витязь» кемесімен комплексті зерттеу жүргізді. Экспедициялық кемелер 1949 ж. бастап жүйелі ғылыми рейстер жасауда. Қазіргі уакытта Тынық мұхитты зерттеу жөнінде арнайы халықаралық ұйым құрылған. 59-сурет. Ғылыми-зерттеу кемесі Соңғы онжылдықтар ішінде мұхит табиғатының ерекшеліктері жөнінде жаңа мағлұматтар алынды, оның ең терең жері анықталды, ағыстары, түбінің жер бедері, терең сулы науаларындағы тіршілік, мысалы, омыртқасыздардың, жіп тәрізді организмдердің жаңа типтері зерттелуде. Тынық мұхитты зерттеп білу үшін біздің елімізде, Қиыр Шығыста Ресей Ғылым академиясының арнаулы ғылыми-зерттеу орталығы құрылған. Түбінің жер бедері. Тынық мұхит — ең терең мұхит. Оның орташа тереңдігі 3980 м, ал ең терең жері Мариан науасында 11022 м-ге жетеді. 60-сурет. Тынық мұхит түбінің жер бедері Мұхит түгелдей дерлік бір литосфералық плитаның үстіне орналасқан, бұл плита өзінің шекарасында басқа плиталармен өзара әсер етеді. Мұндай өзара әсер ету жер бетіндегі және су астындағы жер сілкінуге, вулкандардың атқылауына ұласады. Мұхит түбінде атылған лавалардың көлемі материктерде атылған лавалардың көлемінен үш есе артық болады. Мұхитты жиектеп жатқан құрлықта да әйгілі «Отты шеңберді» құрайтын көптеген вулкандар бар. Мұхит түбінің жер бедері өте күрделі . Мұндағы қайраң басқа мұхиттардағыға қарағанда аз аумақты алып жатыр. Ол Азия мен Австралияның жағасында ғана жақсы дамыған. Материктік беткейлері тік, көбіне сатылы болып келеді. Мұхит түбі жер бедерінің өзіне тән ерекшелігі — оның ең терең жерлері шеттеріне орналасқан. ....
Дүниежүзілік мұхиттың жалпы ауданы - 361 млн км,Мұхит суының басты қасиеті-температурасы мен тұздылығы.Терендеген сайын суының температурасы төмендей түседі: 3000-4000 м,аралығында +2°-0°. Дүниежүзілік мұхит суының құрамы: суда еритін тұздар, газдар, органикалык және ерімейтін т.б. заттар.1 литр мұхит суындағы тұздың мөлшері судың тұздылығы деп аталады. Ол промилле арқылы өлшенеді. Мұхит суының орташа тұздылығы-35 0/о.Дүниежүзілік мұхиттағы ең жоғарғы тұздылық. Қызыл теңізде, 41"/ю.Мұхит суынын беткі температурасы полюстерге қарай төмендей түседі.Дүниежүзілік мұхит мұздықтары бір жылдық, көп жылдык, қалкыма (айсберг) больш бөлінеді. Мұхит пен материк арасындагы өзара байланыс - муссондар болып табылады.Мұхиттың белгілі бір бөліктерін ашып жатқан зор көлемді суды - су массалары деп атайды. Су массалары: экваторлық, тропиктік, қоңыржай, полярлық болып бөлінеді. Мұхит пен материк арасындағы жылу мен ылғал айналасында беткі ағыстар пайда болады. Мұхиттык ағыстар: Солтүстік пассат ағысы, Гольфетрим,-Солтүстік Атлант ағысы, Канар суық ағысы. Бразилия ағысы, Батыс желдер ағысы, Бенгал ағысы.....
