Мақсаты
• Күзгі табиғаттағы, ауа райындағы өзгерістерді байқай отырып, артикуляциялық және дауыс аппаратын дамыту;
• Қойылған сұрақты тыңдап, дұрыс жауап беруге тәрбиелеу;
• Табиғаттағы, ауа райындағы өзгерістерді байқауға талпындыру.
Құрал - жабдықтар, көрнекіліктер орман макеттері, шырша, аққайың, терек, емен, бұталар; қоян, түлкінің суреттері, жапырақтар.
Сөздік жұмысы
қалқып, мүлгиді, ішік.
Билингвалды компонент
жапырақ - лист, орман - лес, күз – осень

Мотивациялық - қозғаушылық
Жылулық шеңбері
Қайырлы таң!
Қайырлы таң, мөлдір көздерім!
Қайырлы таң, жұмсақ қолдарым!
Қайырлы таң, мықты аяқтарым!
Қайырлы таң, арайлы күн, аспан!
Өлең тыңдаймыз
Мақсұт Неталиевтің «Күз суреті» өлеңін оқу:
Сары ала жапырақтар,
Қонады қалқып ұшып.
Мүлгиді атырап бар,
Жамылып алтын ішік.
Бу шығып бүйірінен,
Ағады жылға - бұлақ.
Сұрақтар қою:
- Балалар, бұл өлеңде не туралы айтылған, қандай жыл мезгілі туралы жазылған?
Жауаптарын тыңдап, толықтыру.
Жаңылтпаш айтамыз
Санай бер, қарай бер,
Бояуы жүз, келді күз.
«Жапырақтар» тыныс алу жаттығуы
Жіпке байланған жапырақтың үлгісіне үрлету.
Жапырақтардың қайда ұшып баратыны туралы сұрақ қойып, балаларды орманға серуенге баруға шақыру.
- Көзімізді жұмып, сары жапырақтар сияқты айналып, орманға ұшып барамыз. .....

Мақсаты: Балалардың күзгі табиғат ерекшеліктері туралы білімдерін кеңейте түсу, күз байлықтары алтын, көкөніс, жемістер туралы білетіндерін толықтыру. Еңбекті, табиғат сұлулығын сүюге тәрбелеу.
Мерекелік безендіру: Зал мерекеге сай безендірілген, күзге байланысты суреттер, шарлар.
Жүргізуші: Күз адам баласына молшылық, береке әкелетін мезгіл. Сондықтан да, адамдар күзге берекелі күз, алтын күз деп баға береді. Алтын дейтін себебі, біріншіден, айналаның бәрі сап-сары түске боялады, екіншіден, алтын байлықтың белгісі. Құрметті, ардақты қонақтар, алтын күз мерекесімен құттықтаймыз! Ақылды, тәртіпті, ата-аналарына қолғанат, оқуда озат, жанұяда бақытты болуларыңа тілектеспін!
Армысыздар, бүгінгі кеш куәсі,
Алтын күзім тойланатын күн осы. .....

Мақсаты: Күзгі табиғат өзгерістерін бақылап,күз байлығын, әсемдікті, сұлулықты сезіне білуге үйрену.
Көрнекілік: Күзгі суреттер,жапырақтар
Жүргізуші:
-Құрметті қонақтар,ата-аналар,балалар,бүгінгі «Алтын күз» ертеңгілігіне қош келдіңіздер!
(Осы кезде залға Жел жүгіріп келеді)
Жел:
-Сәлеметсіңдер ме кішкентай балапандар!Мен күзгі желмін.Сендерге қонаққа келдім,өнерлерінді тамашалауға.Қанекей,балалар маған өз өнерлерінді көрсетіндерші!
Жүргізуші:
-Балалар,біз қайда келдік?Желмен бірге біз күзгі орманға келдік.Күзгі орманның жапырағы қандай екен?Қане,қараңдаршы,жапырақтары сары,қызғылт,қызыл түсті.Өте әдемі екен.Солай ма,балалар?Ал орманды бізге кім әдемілеп қойғаның білесіңдер ме?
Балалар: .....

Дайындаған: Жадыра Манатовна Шарипбекова, Көктөбе ауылы, «Ақбота» бөбектер бақшасы
Қатысушылар:шегіртке-үлкен адам
Құмырсқа-үлкен адам,балалар
Күз ханшайымы-үлкен адам
Жүргізуші:сәлеметсіздер ме құрметті ата-аналар,балалар.Бүгінгі «Алтын күз» мерекесіне қош келіпсіздер!!!
Біздің балаларымыздың мерекеге арналған тақпақтарын қабыл алыңыздар.
Ортаға:Ақбота,Тамерлан,Сәния,Дана
Ақбота:Алтын нұрдай тамшылап
Жапырақтар төгілді
Біздің өмір таңшуақ
Біздің өмір көңілді
Тамерлан:Алуан-алуан жапырақ
Ой ,алақай тамаша
Шашу шашты жапырақ.
Сәния:Ағаштардан жамырап.....

Мерекеге сай түрлі - түсті жапырақтармен безендірілген зал.(Музыка әуенімен ортаға жүргізуші және балалар шығады).
Жүргізуші: Балалар қараңдаршы, айнала қандай әдемі? Керемет, мынау нелер?
Балалар: Жапырақтар.
Жүргізуші: Айнала қандай түске боялып тұр?
Балалар: Сары түске.
Жүргізуші: Әрине, дұрыс. Қазір жылдың қай мезгілі?
Балалар: Қазір күз мезгілі
Жүргізуші: Дұрыс, күз. Балалар, сендер күз туралы тақпақтар білесіндер ме?

Тақпақ:
Аида
Көбейді құт береке,
Астық толы қамбамыз.
Құтты болсын мереке,
Алтын күзді тойлаймыз.
Ералы
Берекесін сыйлауға
Өлкемізге күз келді.
Жемістерін жинауға,
Шақырады біздерді.
Санжар
Алтын, сары, Қызыл, көк
Алуан, алуан жапырақ.
Күзгі бақта күлімдеп,
Көз таратады атырап. .....

Білім беру саласы: «Таным», «Коммуникация»
Бөлімдері: «Қоршаған ортамен танысу», «Көркем әдебиет»
Тақырыбы: «Күзгі жаңбыр» _
Мақсаты: балаларға күз мезгілінде болатын өзгерістердің бірі – күзгі жаңбыр туралы мәлімет беру.
Міндеттері:
Білімділік: қарапайым эксперимент жасауға үйрету, жаңа ертегімен таныстыру;
Дамытушылық: тақырып төңірегінде әңгімеге тарта отырып, сөздік қорларын жаңа сөздермен толықтыру, ұсақ қол моторикасын дамыту;
Тәрбиелік: ұқыптылықпен, сабырлықпен жұмыс жасауға баулып, достарына деген жылы және мейірімді қарым – қатынасқа тәрбиелеу.
Сөздік жұмыс: «жаңбыр себелеп тұр», «нөсер жаңбыр»
Үштілдік компоненет: күз – осень – autumn , жаңбыр – дождь – rain,
Керекті құрал – жабдықтар: жаңбырдың дыбысы жазылған үнтаспа, ғылым орталығында жұмыс жасауға : ысқыштар(әр бала санына), қол сүртетін майлық, тарелкелер(губка тұратын, суы бар), үстел –үсті театры(Саңырауқұлақ – үйшік ертегісі)
Әрекет
Кезеңдері Тәрбиешінің әрекеті Балалардың әрекеті


Мотивациялық-
Қозғаушылық Шаттық шеңбер:
Амансың ба, алтын Күн!
Амансың ба, көк Аспан!
Амансың ба, достарым!
Сендерді көрсем қуанам!
Жарты шеңберге тұрады, бірге айтады. Бір – бірімен құшақтасып, амандасады.



Ұйымдастыру– іздестіру Әңгімелесу.
- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Күзде табиғатта қандай өзгерістер болады?





- Иә, дұрыс айтасыңдар!
- Күз орыс тілінде – «осень», ал ағылшын тілінде – «autumn» болады
Өлең оқу.
Күз, күз, күз келді,
Жел мен жаңбыр әкелді.
Күз, күз, күз келді ,
Жер көйлегін сары түске өзгертті.
Күз мезгілінде жаңбыр жиі жауады. Аспанды бұлттар жауып, жерге тамшылап жаңбыр жаудырады.
(Осы кезде жаңбырдың дыбысы естіледі)
- Ой, балалар мынау ненің дыбысы?
(Таңдана жан – жағына қарайды)
- Кәне тынышталып, тыңдайықшы.
- Бұл ненің дыбысы екен?
- Иә, дұрыс таптыңдар. Бұл жаңбырдың дыбысы.
- Жаңбыр орысша не деп аталады? Кім айтады?
- Иә, дождь! Ал ағылшын тілінде жаңбыр rain деп аталады.
- Ой , балалар, біздің топты да бұлттар басып, жаңбыр жауайын деп тұр екен. Кәне оларды үрлеп қуып жіберейікші.
Тыныс алу гимнастикасы.
Балаларға бұлттардан жіптермен салбырап тұрған тамшыларға үрлеуге ұсыныс жасайды.
Жаңбыр жайында мәлімет.
(Жаңбырдың суреттерін іледі)
- Білесіңдер ме, жаңбыр ақырын жауып, тамшылар кішщкентай ғана болса, жаңбыр себелеп тұр дейміз.
- Ал, үлкендеу тамшылармен қатты жауатын жаңбырды – нөсер жаңбыр дейміз.
(Қайта жаңбырдың дыбысы естіледі)
- Далада жаңбыр жауса да, күн шығып тұрса да біздің балалар ойыннан жалықпайды. Мен сендерді бір ойын ойнауға шақырамын
Саусақ жаттығуы : «Қызықты серуен»
- Кәне , біз серуенге бара жатырмыз ждеп ойлайық.
• Баспалдақтармен абайлап түсіп келеміз. Ақырын! Абайлап!
• Далаға шықтық. Жүгіріп келеміз.
• Енді, қояндар сияқты секіреміз. Міне осылай көңілді секіреміз.
• Кенет жаңбыр жауа бастады. Міне былай себелеп.
• Жаңбыр нөсерлетіп, қатты жауып кетті.
• Балабақшаға кіріп кетейік
- Міне қандай қызықты серуен болды.
Сергіту сәті:
- Алақай! Балалар, бұлттар бізді айналып өтті. Келіңдер ән салып, демалып алайық.
Ән «Тырс - тырс» (сергіту сәтінде ән айтылады)
- Балалар, жаңбыр қалай жауатынын білгілерің келеді ме?
Тәжірибе.
- Ендеше, қызықты тәжірибе жасап көрейік.
- Ашық күні бұлттар мына алдарыңдағы ысқыштардай жеп – жеңіл болады. Олар аспанда ұшып жүріп, өзендер мен көлдерден бойларына су жинайды. Сосын ауырлап кетеді. Өздерінде суды ұстай алмай, жерге жаңбыр болып жауады.
- Кәне, біз де жаңбыр жауғызып көрейік. Жеңдерімізді түреміз. Ысқышты алайық. Енді суы бар ыдысқа батырамыз. Алып шығамыз да, қысып, сығып суларын шығарып көрейік.
- Міне жаңбыр осылай жауады екен.
- Күз туралы, жаңбыр туралы білетін тақпақтарымызды айтайықшы.
(Тақпақтар тыңдайды. Бірнеше баладан сұрайды.)

Ертегі айту.
- Мен сендерге «Саңырауқұлақ – үйшік» деген ертегі айтып берейін.


Әңгімелесу.
- Сендерге ертегі ұнады ма?
- Саңырауқұлақ астына нелер тығылды?
- Барлығы неге тығылды?
- Күз мезгілі.
- Күн суық. Жылы киім киеміз. Жапырақтар сарғайып , жерге түсіп жатыр. Жаңбыр жауа береді.

Үш тілдегі баламасын қайталап, есте сақтауға тырысады.

Мұқият, қызыға тыңдайды.


Тыңдап, ойланып, жауап береді.

- Бұл – жаңбыр.


- Дождь.

Тыңдап, бірнеше рет қайталайды. Есте сақтауға тырысады.




Тамшыларға үрлеп, тыныс алу жаттығуын орындайды.

Қызыға тыңдайды.



Тәрбиешіге ілесіп үстелдің бетінде саусақтарымен тез және баяу ырғақпен, ақырын және қатты соғып саусақ жаттығуын орындайды.


Қуана келіседі.
«Тырс - тырс» әнін орындайды.


- Иә!


Ұсынысты қуана қабыл алады. Мұқият тыңдап, қарап, бақылап тұрады.

Жеңдерін түреді. Ыдыстан құрғақ губканы алады, оны суы бар ыдысқа батырып көреді. Сығып, қысып суын шығарып көреді.

Күз, күз, күз келді,
Жаңбыр мен жел әкелді.
Кап – кап- кап, кап-кап-кап,
Жаңбыр мен жел әкелді.

Жасыл бағымыз сарғайды,
Жапырақтар ұшты.
Шу-шу-шу, шу-шу-шу
Жапырақтар ұшты.

Ертегіні үлкен қызығушылықпен тыңдайды. Белсене қатысып отырады.

- Иә!
- Қоян, торғай, құмырсқа, көбелек,тышқан.
- Жаңбырдан қорықты. .....

Мақсаты: Балаларды қоршаған ортаның әсерімен таныстыру. Күз мезгілінің байлығын, жомарттығын іс - әрекет іздену арқылы шығармашылығын дамыту, ой - өрісін, дүниетанымын кеңейту, табиғатқа байланысты халық болжамдарын сөз қорына енгізіп, табиғаттың жағымды, жағымсыз пайдалы, зиянды кезеңдерін сипаттау. Баланың ойын жеткізуге мүмкіншілік жасау. Балаларды табиғатты қорғауға, күтіп – баптауға тәрбиелеу.
Керекті құралдар: Жапырақтар, жеміс ағашы, слайд арқылы балалардың даладағы бақылау кезіндегі іс - әрекетінің суреттерін көрсету. Күн, бұлт, торғайлар, шегірткелер.
Қолданылатын технология: ТРИЗ технологиясының элементтерін қолдану.
Әдістері: ой қозғау, сұрақ – жауап, әңгімелесу, қайталау, жұмбақтар жасыру, сахналау.
Балалар шаттық шеңбер құрып келген қонақтармен бір - бірімен амандасу.

Армысың, қайырымды Аспан ата,
Армысың мейірімді Жер ана
Армысың алтын күн!
Қайырлы таң, қайырлы күн
Армысың достарым
Армысың қонақтар
Музыкамен жел кіреді. Жапырақ шашып, шығып кетеді.

Ой жаттығуы:
- Балалар қай уақытта жел тұрғанда жапырақтар ұшады, төгіледі.
Шашылған жапырақтың құпиясын ашу.
Әр жапырақта көрсетілген суреттен тапсырмаларды жұмбақтап айту.
- Ол жәндік
- Табиғатқа зиянын келтіреді
- Өзіне тән ерекше дыбысы бар
- Ұшады, әрі секіреді
ол не? (Шегіртке) .....

Тақырыбы: Күз сыйы.

Мақсаты:

Білімділік: Табиғаттағы өзгерістер туралы балалардың түсініктерін қалыптастыру. Күз мезгілінің ерекшеліктері туралы сөйлем құрастырып, әңгімелеуге үйрету. Адамдар үшін жемістер мен көкеністердің маңызы туралы түсінік беру.

Дамытушылық: Жапырақтардың түсінің өзгеруі, жамістердің пісуі туралы және ой-өрісін дамыта отырып, есте сақтау мен тілін дамыту. Адамдардың күзгі еңбегі туралы түсінік беру.

Тәрбиелік: Өсімдіктерді күтіп-баптауға және табиғатқа қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу. Адамдардың күзгі еңбегі туралы түсінік беру.

Cөздік жұмыс: Бұтақтар,жеміс,жидек,тұқымдар,табиғат құбылыстары.

Жеке жұмыс: Гүлданайға жемістер мен көкеністер айырмашылығы туралы әңгімелету.

Керекті құрал: Суреттер, жемістер мен көкөністер муляждары, жыл ағашы, әліппе дәптер.

Әдіс-тәсілдер: Сұрақ-жауап, мнемо кесте суреттері, дауыс ырғағын өзгерту техникасы, жұмбақ шешу, түсіндіру.



Әрекет кезеңдері

Тәрбиешінің іс-әрекеті

Балалардың іс-әрекеті



Мотивациялық қозғаушы

Балалар шаттық шеңберінде

дөңгелене тұрып:

- Армысыз, Алтын күн!

- Армысыз, қайырымды Аспан-ата!

- Армысыз, мейірімді Жер-ана!

Күліп шықты күн бүгін!

Қуанайық, шаттанайық бәріміз!



Балалар қимыл көрсете отырып, бірге айтады.

Табиғат анамен амандасып жақсы көңілмен отырады......

Мақсаты: Балаларға жыл мезгілдерінің айырмашылығы мен зор байлықтары туралы толық түсіндіру. Әр мезгілдің өз қызығы мен сәні бар екенін ұғындыру. Күз айларының халыққа молшылық алып келетінін, қуаныш сыйлайтынын жеткізу. Балаларды бір – біріне сыйластықты, ауызбіршілікті болуға шақыру. Өнерге деген қызығушылықтарын ояту және сөз қорларын байыту.

Көрнекіліктер: Жапырақтар, жемістер, көкөністер маскалары, шарлар, гүлдер, жемістер.

Жүргізуші: Құрметті ата - аналар, балабақша ұжымы сіздерді бүгінгі өлкеміздің «Алтын күз» мерекесімен құттықтаймыз! Сіздерге әрқашан осы күз мезгіліндей молшылық тілейміз!
Ой, балалар, балалар,
Қоңырқай күз болыпты.
Қурап жапырақ солыпты,
Ел егінін алыпты.
Ақ үзіктер жауыпты.

Сахнаға күз ханшайымы келеді(қолында жеміске толы себет, үстінде толы сары жапырақ, басында жеміс тағылған шляпа)
Сәлеметсіңдер ме балалар, ата - аналар, ұстаздар! Мен мына жақтан өтіп бара жатқан едім. Сендердің дауыстарыңды есітіп келдім. Мен жалғыз емеспін, қасымда менің туыстарым да бар, олар: қыркүйек, қазан, қараша. Сендер бұлар туралы жақсы білетін шығарсыңдар......

Тәрбиешілер: Бақыт Сагдатовна Аубакирова, Шарипжанова Мейрамгуль Мырзабековна, Баскөл ауылы, А. Иманов ат. ЖОББМ жанындағы шағын орталық
Тақырыбы: Арайлы алтын күз
Мақсаты: Балалардың күзгі табиғат ерекшеліктері туралы білімдерін кеңейте түсу, күз байлықтары алтын, көкөніс, жемістер туралы білетіндерін толықтыру. Еңбекті, табиғат сұлулығын сүюге тәрбелеу.
Мерекелік безендіру: Зал мерекеге сай безендірілген, күзге байланысты суреттер, шарлар.
Жүргізуші: Күз адам баласына молшылық, береке әкелетін мезгіл. Сондықтан да, адамдар күзге берекелі күз, алтын күз деп баға береді. Алтын дейтін себебі, біріншіден, айналаның бәрі сап-сары түске боялады, екіншіден, алтын байлықтың белгісі. Құрметті, ардақты қонақтар, алтын күз мерекесімен құттықтаймыз! Ақылды, тәртіпті, ата-аналарына қолғанат, оқуда озат, жанұяда бақытты болуларыңа тілектеспін!
Армысыздар, бүгінгі кеш куәсі, .....