Пән: Биология Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсері Сабақтың тақырыбы: Адам – экожүйенің бір бөлігі. Антропогендік фактор 2-сабақ Оқу мақсаттары: Оқушылар орындай алады: Антропогендік фактор ұғымының анықтамасын біледі; Антропогендік факторларға мысал келтіреді; Сабақтың мақсаттары: Экожүйе туралы түсінік қалыптастыру, антопогендік факторларға мысал келтіре алады........
Қазіргі таңда адамзаттың табиғат анамызға деген жанашырлығының азаюы салдарынан экологиялық аппаттар күннен-күнге көбеюде. Көзі ашық көкірегі ояу адамдар осы аппаттың бірден-бір себебі ол антропогендік факторлар екенін жақсы біледі. Көпшілігіміз антропогендік факторлардың көзі ірі-ірі зауыттар, полигондардан екенін жақсы білеміз, жәнеде табиғат жанашырлары экологиямыздың тазалығы үшін білек сыбана кірісуде. Табиғат анамыздың жағдайына бей-жәй қарап қалталарының қамын ойлаған адамдарға салық, айыппұл салуда, талап етіп заңға енгіздіргенде осы табиғат жанашырлары болатын. Қалтасының қамын ойлаған кәсіпкерлердің табиғат қамын ойламай, ақшаны табиғатымыздан жоғары қою салдарынан, экологиялық аппаттар ғаламдық деңгейге жетіп аппаттармен күресу, оларды тоқтату күннен-күнге қиынға соғуда. Мысалға, мұздықтардың еруі, ғаламдық жылыну, теңіз суларының тартылуы, су деңгейінің көтерілуі, су тасқындарының бірден-бір себебі адамзаттың немқұрайлылығы салдары. Ең бірінші экологиялық аппаттар себебі 2-ші дүниежүзілік соғыс болды, 1945 жылы атом бомбыларының бір тараптан, екінші тарапқа толлассыз қолдану салдарынан жер бетінің тең жартысы жапа шекті. Одан кейінгі ірі зауалдардың бірі ол 1986 жылы Чернобыльдағы техногендік апат салдары адам денсаулығына қатты зиянын тигізіп адамдар түрлі ауруларға шалдығып, адамдардың көбі мүгедек болып, ауру балалар көптеп дүниеге келді. Дәл осындай зардап біздің еліміздегі Семей полигонының жарылысынан болды, сол полигон әсері, адамзатқа әлі күнге дейін әсер етуде. ......
Пән: География Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Геоэкология Сабақтың тақырыбы: Геоэкологиядағы антропогендік факторлар №3 Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)10.3.2.4 табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды топтастыру және графикалық түрде ұсыну; 10.3.2.5 табиғатқа әсер ететін антропогендік факторлардың азайту жолдарын ұсыну; Сабақ мақсаттары: табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды анықтау....
Пән: География Бөлім: Геоэкологиялық зерттеулер негіздері Сабақтың тақырыбы: Геоэкологиядағы антропогендік факторлар №2 Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаты: 10.3.2.4 табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды графикалық түрде жіктеу және ұсыну 10.3.2.5 табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды азайту жолдарын ұсыну Сабақтың мақсаты: Оқушылар антропогендік факторлардың табиғатқа тигізетін әсерін зерттеу.....
Пән: География Бөлім: Табиғатты пайдалану және геоэкология Сабақтың тақырыбы: Геоэкологиядағы антропогендік факторлар №1 Оқыту мақсаты: Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды жіктеу және графикалық түрде үсыну. Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторлардың азайту жолдарын ұсыну Сабақтың мақсатыя: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру. Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру......
Пән: География Ұзақ мерзімдік жоспардағы тарау: Табиғи-аумақтық кешендер Сабақтың тақырыбы: Антропогендік факторлардың табиғат кешендеріне тигізетін әсері Оқыту мақсаты: 9.3.5.3 антропогендік факторлардың табиғат кешендеріне тигізетін әсерін зерттейді (жергілікті компонент негізінде); Сабақтың мақсаты: Оқушылар антропогендік факторлардың табиғат кешендеріне тигізетін әсерін анықтайды......
Экологиялық фактор – тірі ағзаға әсер ететін ортаның элементтері, ағза бейімделушілік реакциялар, не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез келген элементі немесе жағдайы. Кез келген ағзаға қоршаған ортада көптеген экологиялық факторлар әсер етеді. Дәстүрлі жіктеу бойынша оларды абиотикалық, биотикалық, антропогендік деп бөледі. Соның ішінде біздің айтайын деп отырғанымыз антропогендік фактор. Антропогендік фактор – адам қызметінің қоршаған ортаға тигіззетін әсерінің жиынтығы (зиянды заттарды атмосфераға шығарылуы, топырақ қабатының бұзылуы, табиғи ландшафттардың бұзылуы және т.б.), адамның шаруашылық қызметін қарекетінен тікелей ненсе жанама түрде туындайтын фактор. Жанама әсер – биосфераның басқа компоненттерде экологиялық тепе – теңдіктің бұзылу салдарынан атмосфераның жағдайына әсердің тиюі. Бұған ормандар, жойылған алқаптар, жыртылған егістік жерлер, ұйымдастырылған үлкен су қоймалары, өзгертілген өзен ағыстары, мелиоративтік жұмыстар, пайдалы кен қазбаларын ашық әдіспен жаппай алынуы жатады. Ал тікелей әсерге мысал ретінде өндірістен шығатын тастанды заттектерді: күлді, металл оксидтері мен тұздары, күкірттің газды қосылыстарын, аммиакты, көмір сутектерін, радиоактивті газдарды, шаңдарды, озонды, сутекті қосылыстарды және тозаңды келтіруге болады. Адамның шаруашылық іс - әрекеті салдарынан қоршаған ортаның кейбір жерлерінің өзгергені соншалық, табиғи құрауыштарының байланысы басқа болып, бұрынғы кешендерімен салыстырғанда жаңа кешендер қалыптасады. Дүние жүзіндегі шөлдердің шығу тегі негізінде антропогендік болып саналады. Қазіргі уақытта шөл аумағы 10 млн. Шаршы км – ге жетті, бұл бүкіл құрлық аумағының 7 % - на жуық. Көптеген жер көлемінің өзгеруі шаруашылықтың, мыс, егіс алқаптарының тым үлкен болуы, олардың дұрыс күтілмеуі, қорғаныш орман- тоғай белдеулері мен ықтырма белдеулердің болмауы, құрылыс салу, пайдалы қазбалар өндіру кезінде үстінгі қабаттың жалаңаштануы, малдың тым көп жайылуы тағы да басқа жұмыстардың дұрыс жүргізілмеуі салдарынан орын алды ....
