Табиғи радиоактивтілік. Радиоактивті ыдырау заңы. Физика, 11 сынып, қосымша материал 3.

Мерзімі:

Аты- жөні: ________________________________________________________________________________

Сынып:

Пән: Физика

Мұғалім:________________________________________________________________________________

Тақырыбы: Радиоактивтілік және жартылай ыдырау периоды

Тәжірибе: Радиоактивті дәнектер

Мақсаттары:

-жартылай ыдырау периоды және радиоактивті ыдырау терминдерін анықтау.

-жиналған мәліметтерден радиоактивті ыдырау периодын N және t тәуелділігінен анықтау.

-радиоактивті ыдыраудың экспоненциалды сипатын байқау.

-деректерді салыстыру

-жартылай ыдырау периодын графикалық түрде анықтау

Болжау:

10 рет төгіп, жинап алу нәтижесінде дәнектер қала ма?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Дайындық:

Жартылай ыдырау периоды

Егер екі ядроның массалары әртүрлі, бірақ бірдей атомдық саны болса, онда бұл ядролар изотоптар болып саналады. Изотоптар бірдей химиялық қасиеттерге ие, бірақ әртүрлі физикалық қасиеттерге ие. Изотоптардың мысалы - үш негізгі изотоптары бар көміртек: көміртек-12, көміртегі-13 және көміртегі-14. Барлық үш изотоптардың бірдей атомдық саны 6-ға ие, бірақ нейтрондардың саны әртүрлі. Көміртегі-14 құрамында көміртегі-12-ге қарағанда 2, ал көміртегі-13-ке қарағанда 1 нейтрон көп, екеуі де тұрақты. Көміртегі-14 радиоактивті және радиоактивті ыдырауға ұшырайды.

Қауіпсіздік

Оқушылар дәнектерді жемеуі керек, бір- біріне лақтырып ойнамау керек.

Материалдар:

• Дәнектер
• Қораптар
• Ручка, маркер немесе карандаш
• Сызғыш
• Парақтар

 Бұл тәжірибеде 80 дәнекті 80 радиоактивті атом ретінде қолданасыздар.

Жұмыстың барысы:

1.Қорапқа 80 дәнекті салыңыз, кестеде байқау ретінде 0 деп белгіленген, барлық дәнектер радиоактивті.

2. Қорапты сілкіп, тегіс бетке дәнектерді төгіңіз.

Бұл төгу бір секундқа жатады, ақ белгісі жоғары қарап жатқан дәнектер ыдырамаған атомдарға жатады.

3. Ақ белгісі бар дәнектерді теріп алыңдар- олар әлі де радиоактивті болып табылады, санын санап қайтадан қорапқа салыңдар.

4. Жинап алған дәнектер санын 1 секунд уақыт тұсына кестеге жазыңдар.

5. Ақ белгісі жоқ дәнектерді жинап, шығарып тастайсыздар, олар ыдыраған ядролар болып табылады.

6. 2 және 5 қадамдарды қайталайсыздар, 10 тәжірибеге дейін қайталаңыздар, дәнектер біткенше қайталаңыздар.

7. 1-6 қадамдарды 80 дәнектер үшін қайтадан қайталап жасаңыз, нәтижені кестеге түсіріңіз.

8. Жоғарыда айтылғанды үшінші рет қайталаңыз, кестеге толтырыңыз.

9. Әр тәжірибеден аоынған нәтиженің орташа мәнін анықтаңыз, кестеге толтырыңыз.

Кесте

10.График салыңыз у- осіне «ақ белгісі бар дәнектер санының орташа мәні», х- осінде «уақыт- секнд өлшемімен», нүктелерді қосу арқылы қисық сызыңыз.

11.48-ден жоғары «тұқымдардың» санын таңдаңыз, мысалы 64. Осы саннан көлденең сызықты қисық сызыққа салыңыз. Қисық сызықта уақыт сызығына төмен тік сызық сызыңыз. Уақыт өлшемін уақыт осіне жазыңыз.

Енді осы процедураны таңдалған мәннің жартысына тең «тұқымдар» үшін қайталаңыз; мысалы- 32. Екі «тұқым» мәні арасындағы уақыт айырмасын есептеңіз.

12.48-ден 80-ге дейінгі екі бастапқы «тұқымдық» мәндер үшін 11-қадамды қайталаңыз (мысалы, 78-ден 39 атомға және 50-ден 25 атомға дейін)

13. Алынған үш уақыт айырмашылығының орташа мәнін есептеңіз.

14. Атомдардың «тұқымдары» атомдарының санының жартысы бөлінуіне кететін уақыттың орташа мәні «тұқым» атомдарының жартылай ыдырау периоды деп аталады.

Бұл мәнді төменге жазыңыз.

Дәнектердің жартылай ыдырау периоды = _____________________

Сұрақтар:

1. Жартылай ыдырау периоды анықтамасы

______________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

2. Атом «ыдырады» деген сөздің мағынасын түсіндіріңдер:

______________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

3. Тәжірибе басындағы атомдар саны тәжірибе нәтижесіне әсер ете ме? ____________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

4. Тәжірибе жасауда кеткен екі қателікті анықтаңыз.

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

5. Тәжірибені жақсартудың екі тәсілін ұсыныңыз.

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

Қорытынды жазыңыз. _____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________