Плазмиданың қасиеттері және оларды генетикада клондауда қолдану. «Клондау» түсінігі. Биология, 11 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 11.4D Биотехнология

Мектеп:

Мерзімі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сыныбы:

Сабаққа қатысқандар:

Сабаққақатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Плазмиданың қасиеттері және оларды генетикада клондауда қолдану. «Клондау» түсінігі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.4.3.3 – рекомбинантты дезоксирибонуклейн қышқылын алудың жолын түсіндіру

 Сабақ мақсаттары

Оқушылар орындай алады:

Рекомбинантты ДНК түсінігін ұғыну.

Рекомбинантты ДНК тәсілін қолданудың ең болмаса үш әдісін суреттеп және түсіндіру

Рекомбинантты ДНК-ны алудың жолдарын сипаттау

Бағалау критерийлері

1.Мәселені шешуге өз ойын білдіреді.

2.Рекомбинантты ДНҚ құрастырып шығады.

3.Талдау сұрақтарына жауап береді.

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар орындай алады: Терминологияны қолдана отырып, рекомбинантты дезоксирибонуклейн қышқылын алудың жолын түсіндіру, қолданылуын талдау.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

Рекомбинантты ДНҚ,

рестриктаза ферменті,

рекомбинантты плазмид,

вектор,

плазмид,

кесіп алынған ДНҚ,

Генетикалық инженерия

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

........................ технологиясы бөліп алу (кесіп алу) және ДНҚ фрагменттерін рекомбинациялаудан тұрады. Көбінесе адамның .............. қолданылады, оны бактериялық ДНҚ-мен ....................., содан кейін бактериялық жасушаға енгізеді (трансформация).

 Құндылықтарды

 дарыту

Аталған сабақ академиялық шындықтың құндылықтарын дамытуға, ауыз біршілікке және жұпта жұмыс жасауға, жауаптылыққа және көшбасшы болуға бағытталған

 Пәнаралық

 байланыстар

Химия: ДНҚ құрастырғанда химиялық байланыстарды білу.

Физика: мутацияға әкелетін ультракүлгін сәуленің әсерін білу.

Бастапқы білім

Микробиология және биотехнология: Класс 7-10

Генетика анықтамасы, тұқымқуалаушылық, Мендельдің генетикалық ережелері

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Салемдесу

Мұғалім сабақтың тақырыбын анықтайды

Оқушылар мұғаліммен бірлесе сабақ мақсатын анықтап оқыту мақсатымен байланыстырады.

БББ кестесін толтыру

(Білдім бөлімі сабақ соңына қалдырылады)

2-әрекет: Оқушылардың плазмида туралы білімдерін анықтау үшін сұрақ қою.

Плазмид деген не?

1. Оқушылардан эукариоттық және прокариоттық жасушаның белсенділік кестесіне мұқият қарауды сұраңыз.

1. «Прокариот жасушасында сіз бұрын көрмеген немесе естімеген құрылым бар ма?» деп сұраңыз. Оқушылар флагелланы немесе ішкенді анықтай алады. Бұл дұрыс жауаптар, бірақ олар іздеуді жалғастыруда. Плазмидтерді анықтаған кезде, олар генетикалық түрлендірілген өсімдіктерді құрудың маңызды құралы болып табылатын жасуша құрылысын тапқандарын айт, сіз оларды сабақтың басында таныстырдыңыз.

2. Студенттер «Плазмидтің бірегейлігі неде?» Атты ескертпелер мен ескертпелер парағында плазмидалардың сызбаларын (1-әрекетте пайдаланылған басып шығарудан) алады.

3. Студенттің хромосомалық ДНҚ туралы біліміне сүйене отырып, плазмид пен оның құрамындағы ДНҚ-ның ерекше сипаттарын талқылаңыз.

Мұғалімнің түсіндірмесі

Презентация бойынша плазмиданың негізгі қасиеттерін және рекомбинентты алу әдісін түсіндіру

Рекомбинантты ДНК ны қолдануға байланысты жағдаятты ұсыну. Оны түсіндіру үшін аппликация материалдарын беру

Дескриптор:

*Жағдаяттың шешу жолын сатылап түсіндіру

*Рекомбинантты ДНК алудың жолын сипаттауды терминдерды орынды қолдану

*Кезеңдерді дұрыс орналастыру

1. Оқушыларды 3-4 адамнан тұратын топтарға бөлу. Әр топты қажет құрал жабдықтармен қамтамасыз ету.

2. Қағаздан плазмида жасауды тапсыру (плазмида пакеті - қосымша 2 /1 беті)

Оқушылардың қағаз плазмидалары дайын болғаннын кейін әр топ оқушылармен диалог ұйымдастыру.

Мынадай сұрақтар қою:

*Плазмида неден тұрады? (ДНК)

*Плазмидалық ДНК нын негізгі қасиеттері қандай? (ерекше қасиеттерге ие, белгілі гендерді алып жүреді, бактерияға саңырауқұлақтарға

3. оқушылардан реомбинантты ДНК жасау үшін сәйкес үлескілерді «құрттарға төзімділік қасиеті бар ДНКкесіндісін» анықтап, қиып алуды тапсыру (плазмида пакеті - қосымша 2 /2 беті)

4. Сәйкес үллескіні жапсыру үшін боялған ДНК кесіндісін плазмидаға жапсыру қажет екендігін хабарлау. Ол үшін:

а. Алдымен плазмида қиылады.

Сұрақ: Плазмидалар қалай қиылады? (с рестриктаза ферментімен) оқушылардың жауабынан кейін оларға (плазмида пакеті - қосымша 2 /3 бетінен рестриктазамен қиылған кесінділерді қарауды тапсырыңыз.

б. Қай үзіндінің ДНК алуга қажетті екенін анықтап, жабысқақ ұштарын анықтауға тапсырма беріңіз.

• мысалы: оқушылар Bam HI ферментіндегі CTAG кесіндісін

Xma I ферментіндегі GGCC кесіндісін

AVA II ферментіндегі CTG кесіндісін .

с. Оқушылар плазмидадағы сәйкес үлескілерді түстерге сәйкес белгілеп өтуі керек.

5. Оқушылар жаңа плазмиданы құрастырғаннан кейін оның әрі қарай қандай әрекеттер жасайтынын түсіндірулері үшін оларға бірнеше сұрақтар қоюға болады.

Қалыптастырушы бағалау

Анықтамаларды терминдермен сәйкестендіру

Рефлексия. БББ кестесін толтыру

Білдім бөлімі сабақ соңында толыру

Саралау - қалай қосымша қолдау көрсетуді жоспарлап отырсыз? Неғұрлым қабілетті оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар рекомбинантты ДНҚ толық дұрыс құрастыра алмауы мүмкін, сондықтан саралау процесс бойынша және соңғы нәтиже бойынша анықталады.

Оқушыларды қолдау үшін түсінбеген сұрақтарға қосымша мәліметтер ұсынамын.

Талдау сұрақтарына жауап беру барысында оқушыларға талдау жүргіземін.

Бағалау критерийлері негізінде тексеру жұмыстары.

Қайшымен жұмыс жасау кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау.