Модификациялық өзгергіштік. Белгілердің өзгеруіндегі вариациялық қатарлар. Зертханалық жұмыс: «Вариациялық қатар мен қисыққа құрылған модификациялық өзгергіштікті зерттеу». Биология, 10 сынып, сабақ жоспары.

САБАҚ: 10.3 В Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

СЫНЫП: 10

Сабақ тақырыбы

Модификациялық өзгергіштік. Белгілердің өзгеруіндегі вариациялық қатарлар. Зертханалық жұмыс: «Вариациялық қатар мен қисыққа құрылған модификациялық өзгергіштікті зерттеу».

модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттеу.

Модификациялық өзгергіштікке анықтама беру.

Өзгергіштік түрлерін атау.

Модификациялық өзгергіштіктің маңызын түсіндіру.

Белгілердің өзгеруіндегі вариациялық қатар мен қисықтарын құрастыру

Вариациялық қатарды вариациялық қисықтан ажырату.

модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттеу.

Арнайы пәндік лексика мен терминология:

Өзгергіштік, генотип, фенотип, тұқымқуаламайтын (модификациялық, фенотиптік) өзгергіштік, реакция нормалары, бейімделу. Модификация, сапалы және сандық белгілер, вариациялық қатар, варианта, вариациялық қисық.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Өзгергіштік болу мүмкін ...

Модификациялық өзгергіштік ерекшеленеді ...

Тұқымқуалайтын өзгергіштіктен тұқымқуаламайтын өзгергіштіктің ерекшелігі...

Модификациялық өзгергіштіктің белгілері ...

Жұптық жұмысты орындауда бір-бірімен ынтымақтастығы арта түседі.Бір-біріне деген қарым-қатынас, сыйластық пайда болады.Бұл коммуникативті дағдыны дамытады.

Тұқымқуалайтын белгілер. Модельдеу «Адамның тұқымқуалайтын және тұқымқуаламайтын белгілерін зерттеу» . Эволюцияда өзгергіштік пен тұқымқуалаушылықтың рөлі.

Өзгергіштік пен қоршаған ортаның өзгеруіне бейімделу арасындағы байланыс.

Жоспар

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

(W) Ұйымдастыру кезеңі. Мұғалім оқушыларды өз бойылары бойынша бір қатарға тұруға ұсынады. Сұрақ қойылады:

• Сіз өзіңіз бойыңыздің ұзындығын білесіз бе?
• Осы сыныптағы оқушылардың бойыларының min, max көрсеткіші қандай?
• Егер адамның бойы биік болса бұл фенотиптік, әлде генотиптік белгісі ме?
• Фенотип пен генотип түсініктерінің арасындағы айырмашылығы неде?
• Бойдың әртүрлі болуы, қандай себептерге байланысты? Мұның ерекшелігі генотипте ме? Адамның бойына қоршаған орта факторлары әсер ете ала ма?
• Көптеген оқушыларда бойыдың ең төменгі мәндері ме, әлде ең жоғары өсу көрсеткіштері бар ма?
• Қанша оқушылардың орташа өсуі бар?
• Оқушыларды бойыларының ұзындығы бойынша қатарға тұрғызу өсудің маңыздылығы туралы қорытынды жасауға көмектеседі ме?
• Орташа мәндерден өсудің ауытқуы қалыпты ма?
• Сіздің жасыңызға байланысты оқушылардың қандай бойы қалыпты деп есептейсіз? Бірнеше?

Биологиядағы кез-келген белгілердің көрінісіндегі айырмашылықтар вариация деп аталады.

(W) Оқушылар сабақтың тақырыбын және мақсатын анықтайды. Табысқа жету критерийлерін талқылайды .

1.(W) Мұғалім оқушыларға вариация терминіне байланысты анықтама беруді ұсынады. Сосын бұл жауапты тақтадағы ақпаратпен салыстырады. Басқада терминдермен таныстырады. Қысқаша өзгергіштік түріне классификация береді.

Вариация – бұл фенотиптік өзгеріс, яғни индивидумның популяция ішінде пайда болуы.

Вариация жиынтықтың жеке бірліктерінің белгісі мәнінің аутқуы, әртүрлілігі, өзгерілуі.

Индивид формаларының өзгерісі- варианттар деп аталады.

Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды, тірі ағзалардың қасиеттері бойынша.

Өзгергіштік деп ағзалардың даму онтогенезінде жаңа белгілер мен қасиеттерге ие болу қабілеттігін айтады. Бұл барлық тірі организмге тән қасиет.

Мұғалім өзгергіштік түрлерінің классификациясына тоқталады. Оқушылардың зейіндерін сабақтың мақсатына бағыттайды, яғни бүгінгі сабақта модификациялық өзгергіштікті зерттейді.

Модификациялық өзгергіштік деп гендердің, хромосомалардың, генотиптің өзгеруіне байланыссыз, қоршаған орта факторларының әсерінен белгілі бір гендердің көрінуін, осылай фенотиптің өзгеруін айтады. 

2. Мұғалім оқушыларға зертханалық жұмысты «Вариациялық қатар мен қисыққа құрылған модификациялық өзгергіштікті зерттеу» ұсынады. Нұсқаулық карталарды таратады.

Рефлексия

Түсіндім …

Түсінбедім …

Сұрағым бар …

Қосымша ақпатат

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Белгілі бір оқушының күтілетін нәтижесіндегі тапсырмаларды таңдау кезінде дифференциация көрсетілуі мүмкін. Уақытты тиімді пайдалану арқасында дифференциацияны өткізуге болады, яғни сабақтың кез-келген кезеңінде пайдаланады.

Денсаулық сақтау технологиялары.

Қолданылатын физминуткалар және белсенді оқыту

Осы сабақта қауіпсіздік ережелері қолданылады

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?