Хромотография әдісі бойыша жапырақ пигменттерін бөліп алу. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Оқушының аты- жөні ____________________________________ сынып : _____________

Мақсаты : Жапырақтардағы пигменттің құрамын зерттеу (хроматографиялық әдіс).

Хлоропласт пигменттерін бөлу және идентификациялау.

• Пигментті аймақтардың хроматографта орналасуы (Rf).

Ақпарат :

Өсімдіктердің жапырақтарында жарық энергиясын сіңіріп, оны фотосинтез кезінде пайда болған органикалық молекулалардағы химиялық энергияға айналдыратын фотосинтетикалық пигменттер бар. Бұл фотосинтетикалық пигменттер тилакоидты мембранаға енген эукариотты жасушалардың хлоропластарында кездеседі.

Хлорофилл А - күлгін / көк және қызыл жарықты сіңіретін көк-жасыл пигменттер.

Хлорофилл В - көк және қызғылт сары / қызыл жарықты сіңіретін сары-жасыл пигменттер.

Каротиноидтер - сары немесе сары - күлгін, көк және жасыл жарықты сіңіретін сарғыш-қызғылт пигменттер.

Антоцианин - қызыл, күлгін немесе көк пигменттер, олар фотосинтезге қатыспайды.

Мақсаты: хлорофиллде пигмент айырмашылықтарының болуын анықтау.

Айнымылалар :

Гипотеза: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Материалдар мен реактивтер::

1.пеларгония / герань жапырағы

2.үккіш пен ступка

3. Химиялық стакан

4. Ас үлбірі

5. Спирт 90%

6. тұз

7. дәке / бинт

8. Сүзгі қағаз

9. тіс сабы

/ спички

10.Өлшеуші цилиндр - 50 мл

11. сынауықтар мен штатив

12. қайшылар

13. сызғыштар

14. қара қағаз

Қауіпсіздік шаралары:

Жұмыс барысы :

1. Герань / пеларгонийдің бір жапырағын кішкене бөлшектерге кесіңіз.

2. Үккіште 5 мл спиртпен 1 г тұздың көмегімен жасыл жапырақтарды езіп, ерітінді (экстракт ) дайындаңыз .

3. Пигменттің қою сығындысын дәке арқылы сүзіңіз.

4. Өткір ұшты (үшбұрыш) қалыптастыру үшін хроматографиялық жолақтың бір ұшын кесіңіз. Сызғыш пен қарындаштың көмегімен көрсетілген ұштан (үшбұрыш) 20 мм қашықтықта жұқа сызық сызыңыз.

5. Пигменттің сығындысын қарындашпен сызылған сызықтың ортасына хроматографиялық қағазға салыңыз, сіріңкені тамшуыр ретінде қолданыңыз.

6. Тамызылған дақты құрғатыңыз (кепсін) 5 рет осылай бір жерде 15-20 рет қайталаңыз, содан кейін жеткілікті еріткіші бар (спирт - 90%) екінші ерітіндісі бар химиялық стақанға салыңыз.

7. Хроматографиялық жолақтың екінші ұшын тіс сабына бұраңыз (ұшын төмен қаратып, еріткішке салыңыз). Еріткіш булануын болдырмас үшін, еріткішті қыстырғышпен жабыңыз. 1-сурет

8. Жолақ мүлде тік күйде тұрғанына көз жеткізіңіз. Еріткіш деңгейі пигмент дағынан 1 см қашықтықта болуы керек.

9. Еріткіш хроматографиялық жолақ бойымен тіс сабына жеткенше көтеріледі (капиллярлық әсер).

10. Хроматографиялық жолақты алыңыз. Қарындашпен еріткіштің шекарасын (соңы) белгілеңіз.

11. Хроматографиялық жолақты құрғатыңыз және еріткіштің алдыңғы жағымен пигмент дақтары арасындағы қашықтықты өлшеңіз.

12. Бөлінген пигменттердің орнын қарындашпен белгілеңіз.

13. Пигменттің нүктесінен әр пигменттің алдыңғы жиегіне дейінгі қашықтықты өлшеңіз.

14. Пигменттерді қорғау үшін хроматографиялық жолақты қара түсті қағазбен жабыңыз.

15. Әрбір пигменттің ұстап қалу коэффициентінің (Rf) мәнін мына формула бойынша есептеңіз:

Ұстап қалу коэффициентінің (Rf) мәні = пигменттер арасындағы қашықтық ÷ еріткіштің жүріп өткен жолы .

Ұстап қалу коэффициентінің (Rf

16. Өзіңіздің алған мәліметтеріңізді кестеге толтырыыз

Рис. 1.

Нәтижелерді жинақтау

Бағаналы диаграмма салыңыз:

Rf және өсімдік пигменттерінің графигі.

Нәтижелерді талдаңыз:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Сұрақтар :

1. Жапырақтардың біртектес массасын дайындаған кезде неге тұзды қолдану керек?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Жапырақтардың біртектес массасын дайындаған кезде неге спиртті қолдану керек?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Оқушы сыныпта хроматографиялық эксперимент жүргізді. Нұсқаулықта хроматографиялық қағаз 30 минут ішінде еріткіште қалғаны айтылған, алайда студент 20 минуттан кейін қағазды алып тастаған.

Бұл ұстап қалу коэффициентіне (Rf) және пигменттің бөлінуіне қалай әсер етеді?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Қорытынды

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………