Практикалық жұмыстар:сандық және эксперименттік есептерді шығару. Физика, 10 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша 1

Эксперименттік және сандық есептер шығару.

Мақсаты: тізбек құрау, қыздырғыш шам мен резистордағы жұмыс пен қуатты есептеу.

Сипаттамасы: оқушыларға алдын ала құралдар таратылады, тақтада презентация арқылы тізбектің схемасы көрсетіледі. Оқушылар тізбекті құрап, сандық есептер шығарады.

Мұғалім әрекеті: сұрақтар қояды, жұмыстың мақсатымен таныстырады, қауіпсіздік ережесін қайталайды. Физика экспериментсіз болмайды! Алдыларыңызда құралдар қойылған. Эксперименттік тапсырма бізге не үшін қажет?

• Қандай құралдарды көріп тұрсыңдар?
• Қалай жалғанады?
• Қандай қыздырғыш шам қолданылады?
• Ток көзі ретінде 4,5 В гальвани элементі алынады.

Оқушы әрекеті: құралдарды пайдаланып эксперимент жасайды, өлшеулер жүргізеді, қауіпсіздік ережелерін сақтайды.

Орындалу барысы

Құралдар: шам, резистор, ток көзі, сымдар, амперметр, вольтметр

• Тізбек құрыңдар.
• Вольтметрдің жалғануын тексеріңдер.
• Амперметр көмегімен ток күшін өлшеңдер.
• Вольтметр көмегімен кернеуді өлшеңдер.
• Өыздырғыш шам жанып тұрған уақытты жазыңдар.
• Токтың қуаты мен жұмысын формула арқылы есептеңдер.
• Алынған мәндерді кестеге толтырыңдар.
• Қорытынды жазыңдар.

Ал қазір балалар Дж –ды кВт*сағатқа айналдырайық.

Алған білімді өмірімізде қолданып көрейік.

Үтікті слайдтан көрсетейік.

Сандық есеп. Екі сағат ішінде үтіктің жұмсаған электр энергиясын есептеп көрейік.

Қосымша 2

Спирттік шамның ПӘК-ін есептеу.

Мақсаты: Спирттік шамның ПӘК-ін есептеу .

Сипаттамасы: фронталды түрде эксперимент көрсетіледі. Мұғалім оқушылармен бірге спирттік шамды жағып, суды қыздырады. Уақытты есепке ала отырып суды қыздыруға жұмсалған жылу мөлшерін есептейді. Спирттің жану жылуын есептейді.

Құралдар: спирттік шам, суы бар ыдыс, тұрғы, термометр, өлшеуіш цилиндр.

Орындалу тәртібі:

• Спирттік шам мұғалімнің көмегімен жағылады.
• Суы бар ыдыс тұрғыға бекітіледі.
• Уақыт ішінде судың 90 ⁰ С қызуын бақылайды.
• Термометр көмегімен температураны өлшейді.
• Спирттің жану жылуын пайдаланып жылу мөлшерін есептейді.
• Судың жану жылуын есептейді.
• Спирттік шамның ПӘК-ін есептелінеді.
• Қорынды жасалаы.

200 г суды 20 ⁰ С –дан 90 ⁰ С-ға қыздыру үшін 6 г спирт жұмсалды. Судың меншікті жылу сыйымдылығы 4200 Дж/(кг×°C). Спирттің жану жылуы 30*10⁶ Дж/кг.

Берілгені: 

m₁=200 г=0,2 кг; m₂=6 г=0,006 кг; c₁=4200 Дж/(кг×°C); q=3×10^-7 Дж/кг; t₁=20°C; t₂=90°CТ/к: η -?

Шешімі.

Спирттік шамның ПӘК-ін есептеу формуласы төмендегі теңдеу арқылы анықтаймыз. Пайдалы жұмысқа кеткен жылу мөлшері Q₂ -суды қыздыруға жұмсалады, отын жанғанда шыққан толық жылу мөлшері - Q₁ .

Отын жанғанда бөлініп шығатын жылу мөлшерін есептейміз.

Дж

Спирттік шамның ПӘК-ін есептеу

Жауабы: Спирттік шамның ПӘК-і 32,67 % құрады. Бұл жұмсалған жылудың 32,67 % суды қыздыруған кеткенін білдіреді.

Қосымша 3

 ІІІ. Дифференциация. Техникалық мазмұнды тапсырмалар.

Сипаттамасы: алдын ала ерте аяқтаған оқушыларға беріледі.

• Троллейбустың электрқозғалтқышы 200 А токпен 600В кернеуді тұтынады. Электрқозғалтқыш қуатын анықтандар. 2 сағатта қанша жұмыс жасайды? ? (120 кВт, 864 МДж.)
• 2 литрліқ электр шәйнекте 1 к Вт қуатпен 20 мин су қайнайды,ал 3 кВт қуатты шәйнекте бұл 5 мин алады неге аз қуатты құрылғыларды қолдану тиімсіз? Қайнау уақыты артқандықтан конвекция, жылуөткізгіштік және сәулелену есебінен шығыны артады.
• Кедергісі 10 Ом электр пеште 10кг болат детальдарын қыздырып жатыр. Егер пешті 220 В кернеуге жалғасақ, оның ПӘК-і 30 % болса детальдар 20 мин қандай температураға дейін қызады (мұздың қалыпты еру температурасы алынған)? (350 °С.)