Қатты дененің балқуы және кристалдануы.Меншікті балқу жылуы. Физика, 8 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Заттың агрегаттық күйлері

Мектеп:

Күні

Мұғалімніңаты-жөні:

Сынып:

Қатысқандарсаны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Қатты дененің балқуы және кристалдануы.Меншікті балқу жылуы.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

8.3.1.4 –МКТ негізінде заттың қатты күйден сұйық күйге және керісінше өтуін сипаттау;

8.3.2.10 - балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруда қолдану ;

8.3.2.11 - заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау.

 Сабақмақсаттары

Оқушылар білуі тиіс:

• МКТ негізінде заттың қатты күйден сұйық күйге және керісінше өтуін сипаттауды;
• балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруда қолдануды ;
• заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдауды.

 Бағалау критерийлері

• Заттың үш күйіне сипаттама береді.
• Заттың бір күйден екінші күйге ауысына мысал келтіреді.
• Балқу және қатаю процестерін физикалық тұрғыдан сипаттай алады.
• Меншікті балқу жылуының физикалық мағынасын түсінеді.
• заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдайды.

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар білуі тиіс:

Оқушылар балқу, меншікті балқу жылуы, кристалдану процесінің физикалық мағынасын ауызша түсіндіру. Меншікті балқу жылуының физикалық мағынасын ауызша/жазбаша түсіндіру. Пәнге тән лексика мен терминология:

Балқу, кристалдану, меншікті балқу жылуығ жылу мөлшері, балқу температурасы.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Балқу дегеніміз........................

Кристалдану дегеніміз.....................

Меншікті балқу жылуы деп ......................

 Құндылықтардыдарыту

Бұл сабақ топ ережесінсақтау, игергенбілімдерінөмірдеқолдануқұндылықтарын дамытуға бағытталған.

 Пәнаралықбайланыстар

Заттыңмолекулалыққұрылымыжәнезаткүйлері химия

Бастапқы білім

Заттың құрлысы және күйлері.Температура.Заттың агрегаттық күйлері

Сабақбарысы

Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет

Ресурстар

1.Заттың құрылысы жайында тест тапсырмасын орындатуға болады."Заттардың молекулалық құрылысы негізінде, газдардың сұйықтар мен қатты денелердің құрылымын сипаттау" оқу мақсаты бойынша 7 сыныпта алған білімдерін еске түсіреді.

Тест тапсырмалары

• Барлық заттарА) Кішкентай шариктерден (металл, пластмасса немесе шыны)Б) Тек протондарданВ) Молекулалардан, атомдардан және басқа элементар бөлшектерденГ) Тек электрондардан2. Диффузия құбылысыА) Молекулалардың бар екендігінБ) Молекулалардың қозғалыста болатындығынВ) Молекулалардың бар екендігін және олардың үнемі қозғалыста болатындығынГ) Молекулалардың өзара әсерлесетіндігін дәлелдейді.3. Дене өзінің пішіні мен көлемін сақтайды. Осы денені құрайтын зат қандай күйде?А) Газ тәріздіБ) Сұйық тәріздіВ) Қатты күйдеГ) Газ және сұйық күйде4. Диффузия құбылысыА) Тек газдардаБ) Тек сұйықтардаВ) Тек қатты денелердеГ) Газдарда, сұйықтарда, қатты денелерде жүреді.5. Төмендегі құбылыстардың қайсысы заттың бөлшектерінің арасында тартылу күшінің бар екендігін дәлелдейді?А) Жаңа кесілген қорғасын шарларды бір - біріне жабыстырып қысса, олар жабысып қаладыБ) Гүл иісінің бөлмеге таралуыВ) Мұздың жылы бөлмеде еруіГ) Электр тогы жүргенде шамның жануы6. Табиғатта суА) Газ, сұйық және қатты түріндеБ) Тек газ түрінде (бу)В) Тек қатты түрінде (мұз)Г) Тек сұйық түрінде кездеседі7. Дене өзінің көлемін сақтамайды, берілген көлемді түгел қамтиды. Осы денені құрайтын зат қандай күйде?А) Газ тәріздіБ) Сұйық тәріздіВ) Қатты күйдеГ) Қатты және сұйық күйде
• Ой қозғау. Берілген суреттен нені байқауға болады?

3. Мақсатты болжау.

• МКТ негізінде заттың қатты күйден сұйық күйге және керісінше өтуін сипаттау;
• балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруда қолдану ;
• заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау.

4.Түсіндіру. Мұғалім заттың агрегаттық күйлердің өзгеруін түсіндіреді.

Балқу-заттың қатты күйден сұйық күйге өтуі.

Балқукезінде

• Молекулаларжылдамдығыартады.
• Дененің ішкі энергиясы артады.
• Дене балқу температурасына дейін қызғанда оның кристалдық торы бұзыла бастайды.
• Қыздыру энергиясы тордың бұзылуына жұмсалады.

Қатаю-заттыңсұйықкүйденқаттыкүйгеөтупроцесі.

Меншікті балқу жылуы - кристалл затты балқу температурасында сұйыққа айналдыру үшін жұмсалатын жылу мөлшерін, осы заттың меншікті балқу жылуы деп атайды және оны λ деп белгілейді.

Қатты заттардың меншікті балқу жылуының кестедегі мәндерінің физикалық мағынасын және температураның уақытқа тәуелділік графигін оқушылармен бірге талдайды.

5. Сабақты бекіту.

• Графиктегі координат осьтері қандай физикалық шамаларға сәйкес келеді
• Балқу және қатаю температуралары арқылы қандай заттың графигі екенін анықтаңдар
• Заттың температурасының өзгеруін анықтаңдар
• Балқу температурасына дейін затты қыздыруға қанша жылу мөлшері жұмсалады немесе бастапқы температураға дейін салқындату үшін қанша энергия бөлінеді?
• Берілген заттан тұратын қатты дененің массасын есептеңдер

Топтық жұмыс

• Температурасы 185⁰С массасы 10 кг мысты балқыту үшін қанша жылу мөлшері қажет? t⁰=1085⁰С, 210⁵Дж/кг, с_м380 Дж/кг⁰С.
• Массасы 200г алюминий ыдысқа массасы 50 г қалайыны салып балқыту үшін қанша жылу мөлшері қажет? Олардың бастапқы температурасы 32⁰С. t_қ⁰=232⁰С, с_а920 Дж/кг⁰С, с_қ230 Дж/кг⁰С, 0,610⁶Дж/кг.
• 5 л суды 20⁰С-тан 8⁰С-қа дейін суыту үшін, суға 0⁰С-тағы мұз кесектері салынды. Бұған қанша мұз қажет? с4200 Дж/кг⁰С, =3,410⁵ Дж/кг.

Бағалау критерийлері:

1.Денені балқу температурасында балқыту үшін қажетті жылу мөлшерін есептей біледі;

2. Белгісіз шаманың формуласын жалпы түрде қорытып шығара алады;

3. Темпертураның уақытқа тәуелді өзгеруін түсінеді.

Қосымша 1

6. РефлексияМұғалім тапсырманың орындалу деңгейін талқылай отырып, сабақ мақсатына оралады. Келесі сабақты жоспарлау үшін оқушыларға сұрақтар қойылады:

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет.

Сұрақтар ауызша немесе жазбаша талқылануы мүмкін.

7. Үйге тапсырма:

Тест тапсырмаларын орындау

Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы

Қабілеті жоғары оқушыларға жоғарғы деңгейдің тапсырмаларын орындату. Орташа қабілетті оқушыларды жұмыс барысында сырттай бақылап, оларға өздік жұмыс кезінде көмек көрсету,

Оқушылар тапсырманы талқылап жатқанда сырттай бақылау.

Балқу процесіне есептер шығарады, бағалау критерийлері арқылы тақырыпты қалай меңгергендіктерін бағалау.

Топтық жұмыс орындау барысында топ ережесін сақтау

Сабақбойынша рефлексия

Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылған ба? Оқушылардыңбарлығы ОМ қолжеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?

Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?

Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?

Жалпыбаға

Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?