Гармондардың әсер ету механизмі №1. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Гормондардың әсер ету механизмі

Жасушалық деңгейде гормондардың әсер етуі 2 негізгі механизімі белгілі:

• жасуша мембранасының сыртқы қабатындағы эффектінің реализациясы;
• гормон ішіне енгеннен кейін реализация.

Гормондардың биологиялық эффекті, рецептормен байланысатын, плазмалық мембранада орналасқан, бұл процесс екінші реттік өткізгіштік арқылы жүзеге асады оны мессенджер деп атайды. Оны атқаратын заттын жіктелуіне байланысты гормондарды бөледі:

• биологиялық эффектіні көрсететін цАМФ гормоны. Оған: глюкагон , лютеин, ФСГ, ТСГ, кальцитонин, паратиреоидты гормон, антидиуретикалық гормон, адреналин, норадреналин жатады
• өз қызметін циклдік нГМФ арқылы жүзеге асатын гормон – азот тотығы
• өз қызметін мессенджер арқылы жүзеге асырады олар – фосфатидилинозитол (инозитолтрифосфат және диацилглицерин)немесе екеуін де бірге. Оларға: антидиуретикалық гормон, адреналин, норадреналин, ангиотензин ІІ, гонадотропин-рилизинг немесе люлиберин, тиролиберин жатады
• өз қызметін каскадты, фосфатазаларды белсендіру арқылы жүзеге асырады. Оларға: инсулин, пролактин, эритропоэтин жатады.

Пептидті гормон

• Пептидті гормондар гидрофильді және май (май-жеккру) - яғни олар плазмалық мембрананы еркін кесіп өте алмайды.
• Олар жасушаның бетіндегі рецепторлармен байланыстырылады, олар әдетте, ішкі бекітілген ақуыздармен (мысалы, G-ақуыздармен)
• Рецепторлық кешен жасушаішілік молекулалардың қатарын белсендіреді, ол жасушалық белсенділікті ынталандырады
• Бұл процесс сигналдық Трансдукция деп аталады, өйткені сыртқы сигнал (гормон) ішкі делдалдар арқылы беріледі
• Екінші мессенджерлердің мысалдары циклдық АМФ( цАМФ), кальций иондары (Са2+), азот оксиді (NO) және протеинкиназалар
• Екінші мессенджерлерді пайдалану бастапқы сигналды күшейтуге мүмкіндік береді (молекулалардың көп санын белсендіруге қарай)
• Пептидті гормондар инсулин, глюкагон, лептин, АдГ және окситоцин қамтиды