Мұқағали Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, дидактикалық материал. 21-сабақ.
Мұқағали Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, презентация. 21-сабақ.
Мұқағали Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, сабақ жоспары. 21-сабақ.
Қазақ кино саласы
Қазақ кино саласы
Құрметті оқырмандар!Қазіргі менің қозғағым келіп отырған тақырып,«Қазақ кино саласы». Яғни,қазіргі таңда кино саласы қарқынды дамып жатқанын айта кету керек.Нақтырақ айтатын болсам,қазақ зиялыларына арналып түсірілген кинолар жарыққа шығуда.Оның ішінде:Ахмет Байтұрсынов,Қаныш Сәтпаев фильмдерін айтсақ болады
"Күз кереметі"
Безендірілуі: түрлі –түсті шарлар, күзге байланысты суреттер,жапырақшалар
астында жасырылған жұмбақтар, ребустар.
Мақсаты: оқушылардың ұйымшылдығын, табиғатқа қызығушылығын,
ой – өрісін кеңейтіп, арттыру. Табиғат сұлулығын сезе білуге,оны аялай
білуге тәрбиелеу.
Мұқағали Мақатаев барлық өлеңдері жинағы
Мұқағали Мақатаев өмірбаяны
Мен Кіммін?
Мен кіммін? кіммін өзі өмірде,
Білгің келіп тұрған болар сеніңде.
Мен жайғана ұлы болам Қазақтың,
Сын келтірмес өле өлгенше сенімге.
Мұқағали Мақатаев: Аққулар ұйықтағанда
Ұлы отан соғысы туралы өлеңдер авторымен. Жеңіс күні - 9 мамыр
Құрметті оқырмандар. 9 мамырда Жеңіс күні болады, соған орай Ұлы отан соғысы туралы шығарылған ақындардың авторлық бірқатар өлеңдерін ұсынамыз.
Мұқағали Мақатаев өлеңі емес, Аслан Қаженов (Алғаш барғанда)
Екеуміз мекендеген кеш.
Сен шықтың арғылау бөлмеден,
Бұл жолы киіммен емес…
Жалаңаш ақ денең көрінді,
Көзге от тамызған елес.
Еріксіз сілекей...
Қазақша құттықтау-тілек: Туған күн
Туған күніңізбен! Өміріңіз қашан да көктемдей жарқын әрі шуақты, жаздай жылы әрі жайма шуақ болсын! Көңіліңіздің аспаны ешқашан түнермей, қақаған аяз жаныңызға батпасын! Кешегі батыл мақсаттарыңыз бүгінгі күн шындыққа айналсын!
Біздің өміріміз үлкен өзен іспетті. Сіздің қайығыңыздың қиындықтардан жеңіл өтіп, махаббат иірімінде басқаруын жоғалтпай, бақыт сарқырамасына жетуін тілеймін!
22 Наурыз - Наурыз мейрамы (Наурыз - думан)
№3 Қ. Қошмамбетов атындағы орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Дуржанова Бибисара Қалиасқарқызы
Сабақтың тақырыбы: Наурыз – думан
Мақсаты:
1. Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесі туралы білімдерін тереңдету.
2. Ауызекі сөйлеу арқылы оқушылардың дүние танымын кеңейту.
3. Оқушыларды елін сүюге, дәстүрлі мерекелерді құрметтей білуге, бойларына адамгершілік жақсы қасиеттерді сіңіре білуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Интербелсенді тақта, Наурыз мерекесі туралы қанатты сөздер, ұлттық тағамдардан дастархан әзірленеді.
Үнтаспадан күй, халық әуендері беріліп жатады. Мереке ақын Мұқағали Мақатаевтың сөзіне жазылған «Наурыз айы болғанда» әнімен басталады.
Мұқағали Мақатаев
Мұқағали Мақатаев туралы суреттер топтамасын ұсынамыз!
Мұқағали Мақатаев
Әр Өлеңі-Бір Әлем...
Шығыстану факультеті, қытайтану кафедрасы 3 курс шетел филологиясы мамандығының студенті: Садибекова Айдана
Жетекші: Шарыпқазы Н.
Мұқағали Мақатаевқа биыл 90 жыл!
Мұқағали атамызды еске алу кеші
Мұқағали Мақатаев
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев– қазақтың лирик ақыны, мұзбалақ ақын, өз заманында лайық бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын. Ол 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек ауданының Қарасаз ауылында дүниеге келген. Осы 2021 жылы ақын 90жылға толды.
«Дариға-жүрек» поэмасы - Мұқағали Мақатаев
Болған- ды менде бір жеңге,
Жылайтын еді бір демде,
Күлетін еді бір демде;
Күлетін еді күллі әлем,
Дариға жеңгем күлгенде;
Жас тамып жасыл бүрлерден:
Қарағай....
Мұқағали Мақатаев ғасыр ақыны (жоспар)
Ғажайып ақындардың бірі – Мұқағали Мақатаев кішкентай бала кезінен бастап қаншама қиыншылық көрсе де, мойымай өлең –жырға әуес болған. Алғашқы өлеңдерін он-он бір жасынан бастап жаза бастаған Мұқағали атамыз көптеген тақырыптарға қалам сермеген ақиық ақындардың біріне айналды. Ақынның ғұмырлы поэзиясы бүгінгі таңда барша жұрттың жүрегінен берік орын алып, қуанышы мен қайғысын бөлісетін айнымас жан серігіне айналды. Мұқағалидың өлеңдері....
Аққудың қанатына жыр жазған ақын
Қара өлеңнің Құлагеріне, халқымыздың жыр-қазынасына айналған Мұқағали!
Ақынға жыр болған, сазгерге ән болған, Қарасазға құт , Мәңгілік елге мұра болған ғасыр ақыны!
Ғасыр ақыны, жалындай жарқылдаған қазағымның жасын ақыны!
Мұқағалидың поэзиясына бас қоймаған қазақ жоқ. Елімізден шығатын газет-журналдардың беттеріне Мұқағали туралы мақала, өлең шумақтары, ән мен жырлар лек-легімен жариялануда. Бұл- халқымыздың жүрегі жырдан нәр алған, өмірі өлеңге айналған ақынын құрметтеп ардақтағаны. Ақынның өлеңдерін жатқа оқып....
Мұқағали Мақатаев - 90 жыл!
Биыл ақиық ақын, Тәңіртаудың мұзбалағы, қазақтың қара өлеңінің қасиетін ұғынған Мұқағали Мақатаевтың 90 жылдығы. Ол өз заманында лайық бағасын ала алмаса да, өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын.
9 мамыр. Соғыс туралы өлеңдер авторымен
Құрметті оқырмандар, осы постта 9 мамырға арнап соғыс туралы өлеңдер жинағы авторларымен жарияланды!
Қыс туралы өлеңдер авторымен
Құрметті оқырман осы мақалада қыс туралы өлеңдер жарияланған және авторларымен қоса жазылды.
Көктем туралы өлеңдер авторымен
Құрметті оқырман осы мақалада көктем туралы өлеңдер жарияланған және авторларымен қоса жазылды.
Мұқағали Мақатаев суреттері
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (9 ақпан 1931, Алматы облысы, Райымбек ауданы Қарасаз - 27 наурыз 1976, Алматы) шын аты Мұхаммедқали – қазақтың лирик ақыны, мұзбалақ ақын, өз заманында лайық бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын.
Махаббат туралы Мұқағали Мақатаев өлеңдері
Ғашықпын! Шын ғашықпын сол адамға!
Мен болмасам, болмайын. Сол аман ба?!
О, тәңірім! Неткен жан қайрылмайтын!
Жүрегі еттен бе әлде....
Қазақстан туралы өлеңдер авторымен
Құрметті оқырман осы мақалада Қазақстан туралы өлеңдер жинағын авторын жаздық. Тағы да қандай өлеңдер осында болу керек деп санайсыз, онда астында өлеңнің толық нұсқасын авторын атын жазып қалдырыңыз! Қазақстанымыз өркендей берсін, ағайын!
Поэзия, сен менімен, егіз бе едің!
Білімділік: ғасырлар тоғысында ғасыр ақыны атанған Мұқағали Мақатаевтың ақындық талантын шәкірт жүрегіне ұялату, сол арқылы олардың бойында поэзия әлеміне, жалпы сөз өнеріне деген сүйіспеншілікті берік қалыптастыру.
Туған жерім - бақыт мекенім
Туған жер-адамның кіндік қаны тамған,қанаты қатайған,арманы асқақтаған қасиетті мекені. Туған жері жайлы жүрек тебірентер өлең шығармаған ақын,әсем әнін арнамаған әнші,бояумен махаббатын жеткізбеген суретші жоқ. Олар туған өлкелеріне деген ыстық махаббатарын сөзбен немесе суретпен,күймен немесе әнмен жеткізген.Ал мен өз кезегімде еліме деген шексіз махаббатымды осы мақаламмен жеткізгім келеді.Егер бұл мақалам кем дегенде бір адамның жүрегіне жетсе,авторы ретінде менің арманым болмас еді.
Осы мақаланы жазу барысында менің....
Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық
«Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық» деп тегін айтылмаса керек. Әрбір Отан ұғымының қадірін білетін, туған жер сөзінің терең мағынасын түсінетін азамат үшін кіндік қаны тамған топырақ киелі де қастерлі.Туған жерге деген махаббат ана сүтімен дарыса керек. Бала шақтан бастап топырағына аунап, шаңын жұтқан жер, туған ауыл, асыр салып ойнаған көше адамның есінде мәңгі қалады, жүрегінде жатталады.Туған өлке қадірін білу осы сәттен-ақ бастау алады. Себебі, жазғы демалыста өз ауылыңнан басқа қалаға қыдырып кетсең, туған ауылдың көшелері көз алдыңа келіп, қол бұлғап....
Туған жер – алтын ұям, байтақ мекен
Туған жер – алтын ұям,байтақ мекен
Мен оның түнін сүйем, күнін сүйем,
Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем.
Мен оның қасиетті тілін сүйем,
Мен оның құдіретті үнін сүйем.
Бар жәндігін сүйемін қыбырлаған,
Бәрі маған: «Отан» деп сыбырлаған.
Жаным менің,
Кеудемді жарып шық та,
Бозторғайы бол оның шырылдаған!,- Мұқағали Мақатаев ағамыз жырлап кеткендей туған жеріміз алтын ұямыз. Кең байтақ сахарамыз бойында қасық қаны қалғанша жан алып жан беріп арпалысып өткен бабаларымыздың батырлығымен бізге жеткен ұлы даламыз. Миллиондаған жылдардың белесінде....
Аягөз деген- аядай бұлақ деседі...
Кешегі Абай, Мағжандар бастаған ұлы ақындардан бастап, қазіргі сөз ұстаған сүлейлерге дейін туған жер туралы тебіреніп жыр жазу- ұрпақтық парызға айналды. Себебі, туған жер, өскен өлке- әр ұрпақ үшін алтын бесік, құт орда. Сол үшін де қазақ халқы әлімсақтан бері туған өлкесін қорғау, оны жат қолына бермеу үшін «мың өліп, мың тірілді». Елінің үмітін ақтау жолында ұлт батырлары мен ел иелері «ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен» жер қорғады. Осының бәрі «туған жерге туыңды тік» дейтін халық ұғымы мен даналығына саятын ізеттілік пен ізгілік болмақ. Қай пенденің болмасын, туған жері- дара, ұлттық рухы осы жалқы ұғымның қазығына байланады.
Осы тұста менің алтын бесік, туған өлкем Аягөз....
Ғажайып өлке
Ғаламның барлық ғажайыбын, жер жүзінің бар сұлулығын бойына сыйдырған бір ғажайып өлке бар. Ол - түсінгенге əр адамның кіндік қаны тамған ауылы.
"Бір əңгіме қозғашы ауыл жайлы,
Одан артық рақат табылмайды", - деп ақиық ақын Мұқағали Мақатаев жырлағандай, менің де балығы шоршып ойнаған, бақасы тайдай тулаған қарт Каспийдің жағасында орналасқан ауылым бар. Біздің ауылдың үлкен-кішісі бірдей қазақтың салт-дəстүрін сақтай біледі, түтіні түзу ұшқан шаңырақты жақтай да біледі. Ауылымның көнекөз қариялары өлкенің өткені жайлы ой қозғағанда «Бұл жердің тұрғындарының басты кәсібі-балық шаруашылығы болған, осы.....
Қыс туралы ақындардың өлеңдері
Қыс - ертегі оқиғаларының уақыты. Бұл жаңа үміттер, жаңа ұмтылыстар, жаңа армандар уақыты. Жылдың осы уақытында бәрі керемет! Тіпті қатты аяздар да жақсы, өйткені олар туған үйінің жылуы мен жайлылығын сүюге және бағалауға үйретеді. Ақындар, әсіресе, алғашқы қар жауғанда шабыттанады дейді.
Туған жер және Отан туралы өлеңдер
Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.
Бақыт туралы ұлағатты сөздер
Сұлтанмахмұт Торайғыров
Қайғыны жалғыз көтеруге болады, бірақ бақытқа екеу керек.
Элберт Хаббард
Уақыт туралы ұлағатты сөздер
Саади Ширази
Арзан әңгімеге құмар адам, қымбат уақытын жоғалтады.
Райымбек батыр Түкеұлы
Күз туралы өлеңдер топтамасы
Сап - сары жапырақтар…
Сал - сары жапырақтар…
Саудырап құлап жатыр атырапқа.
Біреудің жанарында,
Біреудің табанында,
Сап - сары жапырақтар жоғалуда.
Бәрі де махаббаттан басталады
Төлен Әбдіков «Қонақтар»
1) Қонақтар әңгімесіне әдеби талдау жасау, тақырыбын, идеялық – көркемдік мазмұнын ашу, оқушылардың білімдерін қазіргі заман үлгілерінен мысал келтіре отырып жүйеге келтіру;
Мұқағали Мақатаев
Ай... Нұр...
Әппақ ары өмірден озған адам.
Өмірі ойран болып, тозған адам.
Көктем күні қар жауып үсіп қалды-ау,
Аулада өсіп тұрған бозқараған.
Күндіз бақты,
Қалың оймен күзеткен бұл біз нақты.
Бақ аязға гүлдерін ...
Мұқағали Мақатаевқа арнау
Жүрегінен ағылып жатыр жыр-өлең.
Өткені оның толы болды азапқа,
Азапқа толы, өмірі оның күйбелең.
"Неңді сенің аңсаймын, бала шағым?"
Деп жырлады, жас ...
Тіл тағдыры — ел тағдыры
Бүкіл әлемдегі елдерді алып қарайтын болсақ, әр елдің өзіне тән тілі, діні, салт–дәстүрі бар. Осы және тағы да басқа факторлар арқылы бір мемлекет өзге елдерден ерекшеленіп, әлем картасынан жеке қамтитын аумағын қалыптастырады. Дамыған елдердің қатарына кіріп немесе ғасырдан– ғасырға тарихи құндылығымызды жоғалтпай өрбу, қандай да болса мемлекеттің мақсаты. М.Әуезовтың «Ұлттың тілі – сол ұлттың жаны, жан дүниесі. Ол жүректі соқтыртып тұрған қан тамыры сияқты. Егерде қан тамыры жабылып қалса, жүрек те соғуын тоқтатпай ма?» демекші «Тіл мәртебесі–ел мәртебесі».
Қазағым ойшыл, керемет халық қой. Өмірдегі кез келген жағдай, шешімін табар–таппас іске ақыл қосып, көмек сілтейтіндей өзінің оймақтай болса да ойлы мақал–мәтелдерін өз ұрпағына асыл рухани азық қорын мұра еткен. Ана дегенде толқымайтын теңіз, туламайтын жүрек болмайды деп көркем жазсақ, тіл дегенде бірден ойыма келетіні, жаныма жылу сыйлайтыны, ұлттық рухымды көтеретіні ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың «Үш бақытым» өлеңіндегі тілге арналған мына өлең шумақтары:
Ал екінші бақытым – тілім менің
Тас жүректі тіліммен тілімдедім
Кей–кейде дүниеден түңілсем де,
Қасиетті тілімнен түңілмедім........
Анаға хат
«Ана» деп жаздым ылғи сөз басына.
Мұқағали Мақатаев
«Ана» деген ұғымды қалай түсінесіз деген сұрақ маған қойылған болса, мен сірә жауап бере алмас едім. Неге дерсіз, анашым? Себебі, сіздің кереметтігіңізді сөзбен жеткізу мен үшін, сіздің перзентіңіз үшін мүмкін емес. Сіз – ең ерекше тұлғасыз. Сіз туралы қаншама айбатты аңыздар, жүректі толқынша тербеткен жырлар, әсем әуендер мен тағылымды тарихтар жазылғаны да өтірік емес. Ана атты ұлылыққа мына әлемнің ешбір кереметі жетпеген, жеткен емес, жетпейді де. Неге дерсіз?
Адам баласы мына жарық дүниенің есігін ашқаннан, мына қамшының сабындай ғана тағдырға аяқ басқаннан - ақ күннің жылуынан артық ыстықты, бар әлемнің махаббат атаулы сезімдерін, қамқорлық пен мейірімділікті тек бірақ жаннан алады. Ол – тағы да Ана! Менің дәл қазір осы өмірдің бір кірпіші болып қалануым да, мына тағдырдың кішкене бөлшегі болуымның да басты себепшісі сізсіз. Маған, мына бар әлемге, адамзат атаулының бәріне де өмір сыйлаған, жарық дүниені тарту ете білген Аналар қоғамның ең биік, ең қастерлі, ең құрметті тұлғалары болып қала бермек.
Менің сізді қаншалықты жақсы көретінімді білесіз бе, сезесіз бе, Анашым? Бүкіл ғаламның сезім атаулысы да бала мен ананың арасындағы махаббаттың қасында түкке тұрғысыз, әсте. Дүниеде ананың махаббатынан асқан мықты, асқан құрметті, асқан қасиетті, асқан шебер махаббаттың жоқтығына сенімдімін......
Мемлекеттік тіл – ұлттық сапа негізі
Оның болашағы да ғажап.
Н.Ә.Назарбаев
Тіл қай елде, қай ұлтта болсын - қастерлі, қасиетті, құдіретті ұғым. Тіл әрбір адамға ана сүтімен беріледі. Ана сүтімен бойға сіңген қасиеттер туған тілдің арқасында дамиды. Туған тілге деген құрмет пен сүйіспеншілік бала кезден басталуы керек. Айналада адамдарға, өзіңнің өскен ортаңа, Отанға деген ерекше сезім мен көзқарас та туған тіліңді білуден басталады.Тіл – халықтың рухани, мәдени сапалық, байлығының дамуының құралы.
Ана тілдің қасиеті, сапасы туралы қанша айтсақ та таусылмайды. Адамның қолындағы барлық асыл заттары тозады, жоғалады, ал тіл – тозбайтын ең қымбат мұралардың бірі. Қазақтың біртуар ақыны М.Жұмабаев: «Ұлтқа тілінен қымбат нәрсе болмақ емес, бір ұлттың тілінде сол ұлттың сыры, тарихы, тұрмыс тіршілігі, мінезі айқын көрініп тұрады» - деген. Тіл байлығы - әрбір ұлттың мақтанышы. Бүкіл әлемге белгілі Шекспир шығармашылық өмірінде он үш мың сөз қолданған болса, ал өзіміздің қазақ халқының жазушысы ұлы Мұхтар Әуезов бір ғана «Абай жолы» романында он алты мың сөзді керек еткен. Міне, осыдан қазақ тілінің қасиетті де қастерлі, асыл тіл екенін ұғамыз. Ұлы ақын Мұқағали Мақатаев: «Ал екінші бақытым – тілім менің, Тас жүректі тіліммен тілімдедім. Кей-кейде дүниеден түңілсем де, Қасиетті тілімнен түңілмедім,»-деп жырласа, Мағжан Жұмабаев: «Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың, Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың. Алтын күннен бағасыз бір белгі боп, Нұрлы жұлдыз, бабам тілі сен қалдың», - деп толғанады. Осы екі ақын да сол кездері тек тілдеріне ғана үміт артқан еді. Сол үміттің ар жағында бізге деген сенім де жатыр......
Менің Мұқағалиым
Бүгінде кім өсуде, кім өшуде.
Мұқағали ақынның жыр маржандарының ішінде осындай жолдар бар. Ақын тастаған сауалға білмеймін десем, оның рухы кешірмес пе еді. Әрине, білемін.
Осыдан сегіз жыл бұрын мектеп табалдырығын аттаған сәтімнен бастап-ақ Маржан апайымның:
Мектебің мынау класың,
Осында он жыл тұрасың.
Тарыдай болып кіресің,
Таудай болып шығасың -
деп, ақын жырымен бірінші сыныпқа қабылдағаны санамда жаңғырып тұр. Сол сәттен бастап - ақ Мұқағали өлеңдерін жаттап, бойыма сіңіріп келемін. Уақыт алға жылжыған сайын өлеңге деген құштарлығым арта түскендей. Иә, кеше ғана тұлымшағымда ақ бантигім желбіреп, тарыдай болып кіріп, таудай болып шығатынымды ойласам, тұла бойымды бейне бір жұмбақ әлем билегендей болады. Ертең өмірдің бір кіші болып қаланатыным хақ. Ақын жырларының қайсысын оқысаң да , терең иіріміне тартып, өлең құшағына қалай кіріп кеткеніңді сезбей де қаласың. Оқыған сайын бір жаңалық ашқандай марқайып, шаттанасың. ......