Поиск по сайту

Жеңіс күні - мәңгі ұмытылмас күн!

Соғыс. Неткен суық естілетін, сұсты сөз... Бұл сөзді естіген әрбір адамның бойында үрей ұялайды. Қазақ еліне ең ауыр тиген соғыс – екінші дүниежүзілік Ұлы Отан соғысы еді... Бұл соғыста қаншама қайғы-қасірет жатыр.

Шөмішбай Сариев кім? Шөмішбай Сариевтің шығармашылығы мен өмірі

 Жаңа жыл Жаңа жыл
Жаңа жылға жаңа жыр
Жасыл шырша жанында
Билеп барлық бала жүр 

БІЗ ЖАЛҒЫЗ ЕМЕСПІЗ
Ғылыми фантастикалық әңгіме

Ғарыш кемесі Наутилиустың ғаламды шарлағанына екі ғарыш жылына тең уақыт өтті. Кеме экипажының мақсаты 18 мың ғаламның ішінде Кеплер -452в сияқты тіршілік өмір сүруге жарамды ғаламшар табу еді. Өздері тұратын ғаламшардың соңғы жылдары ауасы тарылып, күннің жарық мезгілі азайып бара жатыр еді. Ғаламшар ғалымдары бүкіл ғаламды зеріттей келе ғылыми экспедиция шығаруға шешім алған болатын. Экспедиция екі жылдың ішінде ғалымдар жасақтаған он алты экзопланеталар тізімінің он бесінде болып тіршілік етуғе жарамсыз деп тапқан еді. Қалайша, сонда бүкіл ғаламда жалғыз саналы тіршілік иесі біз болдық, бұлай болуы мүмкін емес ғой, деген қорқынышты ой кеме капитаны Сафтың басын қатырған еді. Сонда бес миллиардқа жуық жоғары сана иелері жоқ болып кетеме?
Кеплер -452в тұрғындары адамзат санасының шарықтау шыңына шығып, бүкіл ғаламды бағындаратын күшке иеміз деп көкігенімен, ғаламшардың өз айналу орбитасынан шығып кетуге таяу екенін, тыныс алу күннен күнге қиындап бара жатқан себебін ұға алмай әлекке түсуде. Енді соңғы күн жүйесін зеуірттеу ғана қалды, ара қашықтығы өз ғаламшарларынан 1404 жарық жылындай екен. Наутилиустың жылдамдығы 140 жарық жылына сәйкес екенін ескерсек он шақты күннің ішінде жүйеге енетініміз айқын, дейді капитан Саф . Кеплерге соғып, дұрыстап дайындалып, соңғы алған сынақ нәтижелерінің қортындысын қарап жолға шықпақшы болып шешті.
Экспедиция үйлеріне аман сау келгендеріне мәз болып еді, қуаныштары сап тынды, соңғы кезде орын алған катаклизма күннен күнге өршіп, екі мегаполисты жермен жексен еткен болатын. Ғаламшар ғалымдары қайтадан бас қосып, экспедицияның ауыз тұшытарлық емес есебін тыңдай келе, бір емес, бес ғарыш кемесін шығаруға шешті және тез арада. Біріккен экспедицияның басшысы болып әрине тәжірибелі маман Саф тағайындалды. Жоспар бойынша он алтыншы күн жүйесіне тез арада кіріп, зеріттеп егер тіршілік иесі болса, солардың араларына еніп, (Кеплер -452в тұрығындары үшін кез келген тіршілік иесінің кейпіне кіру түк емес болып қалған) жан жақты зеуірттеп күн жүйесінің тұруға жарамды аймағын табу және сол аймақта белгілі бір мерзімде нақты мәліметтер жинақтап Кеплер ғылыми зеріттеу орталығына жолдау болатын.
Он күн бойы ғалам кеңістігін тілгілеген бес алып кеме үн түнсіз жер орбитасына келіп кірді. Жер планетасына келіп қонбай ақ, тіршілік аймағы екеніне көздерін жеткізген экипаж эврикалап айқайлап қуанып жатты. Тез арада Саф Кеплерге бейне хабар жолдады. Бейнеде жер планетасы жымыңдаған сансыз жарығымен мен мұндалап шақырып тұрған еді. Кеплер планетасы Командармы жан жақты ғылыми мәлімет жинақтауға экспедицияға аттай бір ай уақыт берді. Жердің әр бір бөлігіне Бес бестен жирма бес десант түсірген бес ғарыш кемесі Ай планетасының көлеңке бетіне қонды. Бес күн зеріттеу нәтижесінде уақытша тұрақ ретінде осы планетаны қолайлаған еді. Оның үстіне көлеңке беті үнемі күңгірт тартып бейсеубет көзден сақтайтын, ыңғайлы екенін анықтаған болатын.
Жер планетасында тіршілік иелері даму сатысының өздеріне қарағанда он шақты сатыға кейінде тұратыны анықталды. Әйтеуір байланыс саласы біршама дамып интернет желісі бар екен. Бүкіл интернет желісін Кеплер зеріттеу орталығына қосуға он шақты күн уақыт кетті. Жер планетасы тұрғындарының жөтелген, түшкіргеніне дейін Кеплер зеріттеу оталығы бақылап отыратын халге жеткен еді. Қабылдаған мәліметтерді зеріттей келе жер планетасының жағдайы да мүшкіл екені айқын болды. Ең қауіптісі жерге жақындап қалған астероид еді, астероидтің диаметрі 2.8 шақырым, жылдамдығы тәулігіне 3.2 шақырым. Кеплер ғылыми орталығының болжамы бойынша жер орбитасына екі жарым жылда енетіні мәлім болды. Ол жерге келіп соқса жерді өз орбитасынан мүлдем шығарып қаңғытып жіберетіні айдан анық. Бұнда да сол су тасқыны, зілзала, жанартау атқылы сияқты катаклизма көп болады екен. Бірақ бір айырмашылығы, бұнда сол табиғат апаттарының барлығы дерлік адам факторынан орын алғаны анықталып отыр. Кеплер планетасында апаттар туындауына өркениеттің қатысы болмаса, бұнда бәрі басқаша. Адамзаттың табиғатқа келтірген зиыны шектен шығып, өз бастарына қауіп төндіруде, өкінішке орай адамзат бұл бағытта бірде бір қадам жасамаған. Жирма бес экспедиция мүшелері адам кейпіне кіріп әр салада барлау жұмыстарын жүрізуді бастады. Телепортация, Голограмма байланысын меңгерген оларға бәріде анау айтқандай қиынға түсетін емес. Экспедицияның көңілге түйгендері бүкіл жер шарын әділетсіздік, жемқорлық жайлаған, пирамиданың ұшар басында тек қана қосымша пайда табу мәселесі ғана, адамның көк тиын құны жоқ екені. Кеплерде мүлдем басқаша еді ғой, ең бірінші адам тағдыры, сосын басқалары, сонда да планетаға қауіп төнуде. Себебі неде, бұнда адам түсінбейтін қандай сыр бар?
Бір ай бойы Жерді зеріттеу нәтижесін жан жақты қарай келе Кеплер ғылыми орталығы бір шешімге келді. Жердің қазіргі тұрғындары 7,8 мллрд болса, ресурстары жирма миллиардқа дейін қамтамасыз етуғе жететіні анықталды. Сонда бүкіл Кеплер тұрғындарын көшіріп әкелуге толық мүмкіндік бар. Ол үшін Жер шарын басқарып отырған Үкіметті күйрету, орнына жасампаз қоғам орнату. Бұл қоғамда бірінші орында адамзат тағдыры тұрмақ, табиғатты өз үйіңдей көріп аялай білу керек. Осылайша нақты жоспар құрылып, жердегі десант мүшелері іске де кірісіп кеткен еді. Әлемді жемқорлық жайлаған қоғамда, сол елдердің басшылары да жемқор болатыны мәлім әрине. Қосымша табыс көзін ашу мақсатында өздері ауыруды ойлап тауып, соған өздері ем ойлап тауып, миллиардттап ақша жасайды екен. Сорлы халқы қырылғанына қарамай, өздері келіп ажал қармағына ілігуде. Кеплер миграция мәселесіне жауапты басшысы дессант капитаны Сафқа Жер планетасы бойынша шешуші рольдерге өз адамдарын қойып, жер планетасында төңкеріс жасауға дайындалуды тапсырды. Сафтың алдында ең бірінші адамзат баласының соңғы тұрағы жер планетасын апаттан сақтап қалу, табиғатын, экологиясын қалыпты жағдайға келтіру мәселесі тұрды.
Бұл міндет шын мәнінде өте қиын еді, өйткені жерге таяп қалған астеоридті қоспағанда, жер экологиясының бұзылғаны соншалық CO2 көмірқышқыл газы концентрациясы өмірге қауіпті деңгейге көтерілуге аз қалған. Бұл жағдайды реттеу үшін мұнай өнімдерін пайдалануды тез арада доғарып, өздерінде кеңінен қолданылатын геотермалды энергия күшін, мәңгілік қозғалыс күшін пайдалану тәсілін енгізу еді. Қоршаған ортадан энергия алып электрогенераторларды қоғалысқа келтіру Кеплер планетасында кеңінен қолданылатын еді. Бұл миссияны жүзеге асырудың қиын болатын себебі мұнай, газ өнімдерін пайдаланудан шығару өзімен бірге бүкіл жер шарында үлкен жұмыссыздыққа, саяси дағдарысқа әкелетін еді. Кеплер планетасында бастарынан өткен қиын жағдайды Саф еске түсірді. Цивилизацияның қайбір даму сатысында биороботтарды көптеп шығару Кеплер планетасындағы табиғи сана иелеріне жойылып кету қаупін төндірген болатын. Өзінен өзі дамуды әбден меңгерген биороботтар табиғи сана иелеріне соңыс жариялаған еді. Ғылыми жетістіктерге жету арқасында биороботтарды жаппай жойып әрең аман қалған еді. Сол қиын жағдай жер планетасындада қайталану қаупі бар екені мәлім болды. Тірі организмнен айырмашылығы қарапайым адамға айырып алғысыз биороботтар толып кеткен. Олар үшін адамдық құндылықтар бір тиын еді. Биороботтарды басқару оңай болатын, өйткені оларда принціп жоқ, ұлт, тіл, діл керек емес, бағдарламалары қалай орнатылса солай өмір сүре беретін. Қосымша табысты көбейтуді негізгі мақсат етіп алған қоғам үшін бұл таптырмайтын әдіс болатын. Өкінішке орай олар өз көрлерін өздері қазып жатырғанын сезер емес. Сондықтан экспедицияның алдында сол жасанды сана иелерін әшкерелеп жойып отыру міндеті тұрды.
Жердегі ғылыми астрологиялық обсерватория орталығына кіріп қызмет атқарып отырған Кеплер экспедициясының мүшесі обсерваторияға заманауй жаңа телескоп орнатып берді. Сол телескоптың арқасында жерге жақындап қалған астеоридті жіті бақылауға алып еді. Жер орбитасына жақындаған сайын Кеплер планетасындағы ғылыми зеріттеу орталығы үлкен қарбаласқа түскен еді. Алдарында астероидтті жер орбитасына кірмей тұрып жойып жіберу міндеті тұрды. Ай планетасының күңгірт бетінен ұшып шыққан екі ғарыш кемесі жерге қарай бет алды. Ядролық оқбасымен оқталған ракета бөлігі жерден бұйрық күтуде. Жерден жіті бақылау жүргізіп отырған экспедиция мүшесі ғарыш кемесінің командалық орталығына шифрланған астероидтың координатасын жолдады. Артынан қуып жеткен ғарыш кемесі астероидтан қауіпсіз қашықтықта жүрісін баяулатып аспан денесінің жылдамдығына көшті.
Екі кеме екі жақтан қыспаққа алып кері есеп басталды, 5,4,3,2,1 екі кемеден бір мезгілде бөлініп шыққан ядролық ракета астероидтқа бір мезгілде барып тиді. Жердегілерге көрінгендей аспанда көз қаратпайтын қатты жарылыс болып, сан мыңдаған от жан жаққа шашырап барып біртіндеп басылды. Ертесіне БАҚ та аспанда беймәлім жарылыс болғаны жаряланды, алайда Жер шарының апаттан бір адымдай жерде аман қалғанын ешкім білген жоқ, құпия күйінде қалды.
Күн артынан күн өтіп құпия майданда жеңіске жеткен 25 шетпланеталықтар ақыр соңы тұтынушы қоғамды күйретіп жер шарында жасампаз қоғам құрған болатын. Бүкіл 250 ге жуық мемлекетте біртіндеп басқарушы жүие өзгеріп тынды. Жемқорлық, адам қанаушылық, нәпсіқұмарлық сияқты қоғамға елеулі кері әсерін тигізетін факторлар мүлдем жойылып тынды. Жер бетінде толықтай дерлік бейбітшілік орнады. Осылайша небары үш жылдың ішінде Кеплер тұрғындарын Жерге көшіруге толықтай мүмкіндік туған еді. Күн сайын заманауй жаңа технология дамып адам игілігіне жарап жатты. Бірақ ол озық технологияның аяқ астынан қалай пайда болғаны ешкімді таңдандыра қойған жоқ. Адам кейпіне еніп біртіндеп көшіп келіп жатқан шетпланеталықтар ешкімге күмән келтірген жоқ. Соңғы санақ бойынша Жер тұрғындарының 14 млрд қа жеткені де ешкімді таңдандырған жоқ.
Кеплер планетасынан ұшып шыққан соңғы ғарыш кемесі жолаушылары планетаның өз орбитасынан шығып жарық жылдамдығымен түпсіз галактикаға аға жөнелгенін анық көріп жағаларын ұстады.

Насыреддин Қожырбайұлы

Биыл – жыр алыбы Жамбыл Жабаевтың туғанына 176 жыл (1846 – 2022)

 • Абыройлы бол – Будь в чести у людей
• Адалынан берсін – Пусть одарят тебя самым чистым
• Азаматым аман болсын – Здоровья доблестному мужу
• Айдай таза, күндей нұрлы болсын – пусть будет чистым как месяц, сияющим как солнце
• Айың тусын оңыңнан, күнің тусын солыңнан – Пусть солнце и луна сопровождают тебя в пути, т.е. счастливого пути
• Айтқаның келсін – Да сбудутся твои слова
• Ақ көңілің мүлде ағарсын – Пусть ни облачко не омрачит твоей светлой души
• Ақсақал қария бол – Доживи до возраста белобородого старца
• Ақыл құсы адаспай аспандасын – Пусть птица твоего разума....... 

Жастық шақтағы ең терең әрі салиқалы ойлардың төресі –  «жарымды қалай таңдаймын?», «жар таңдағанда неге мән беру керек?» деген сауалдар төңірегінде. Әйтеуір, біріміз Төлегеннің Жібегіндей, Абайдың Әйкеріміндей аруды аңсап жүрміз, ал екінші тарап қиялына Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) пен оның сахабалары секілді иманды, парасатты жігіттердің образын сақтап қойған.

Құрметті оқырмандар! Осы мақалада өлең болып жазылған туған күніңмен, туған күнге тілек деп құттықтау тілектер жарияланды!

Қазақстан Республикасы дін істері жəне азаматтық қоғам министрлігі дін істері комитетінің оң қорытындысы 09.11.2017 №14-06-13/4-568 берілген. Дайындаған: Ауданбай Қажы Ахметжанұлы.

Құрметті оқырмандар! Осы мақалада балаларға және мектепке арналған тәуелсіздік туралы үздік және авторларымен өлеңдер жинағы жарияланды.

 Өткен күннен алыс жоқ,
Келер күннен жақын жоқ
(қазақтың халық мақалы)

Міне, көзді ашып жұмғанша, осы жылы Қазақ халқы тәуелсіздіктің 30 жылдығын тойлайды. Тәуелсіздікке жету – оңай жолмен келген жоқ, ол бәрімізге мәлім. Бұл қазақ халқының ғасырлар бойы көздеген арман-мұраттарының орындалуы.
Тәуелсіз мемлекетке айналу, бізге үлкен серпіліс, күш берді. Тарихи күш...... 

Жыл сайын қуанышқа бөленіңіз,
Бақытқа отбасылық кенеліңіз!
Жұмыста еңбегіңіз бағаланып,
Медальмен, орденменен еленіңіз!

ҰЛЫ ДАЛАНЫҢ ҰЛЫҚ ТҰЛҒАСЫ – ӘБУ НАСЫР ӘЛ-ФАРАБИ

Баймағамбетов Ерлан Русланұлы
Хиуаз Доспанова атындағы жалпы білім беретін орта мектеп тарих пәнінің мұғалімі, педагог-модератор