Өндірістік кооператив шаруашылығындағы сауын сиырларды жүгері сүрлемімен азықтандырудың ерекшеліктері
Дипломдық жұмыстар
Қанжығалы Бөгенбай
Word құжаттары
Қазақ мақал мәтелдері
Қазақ мақал-мәтелдері2ҚАЗАҚ МаҚАЛ- МӘТЕЛДЕРІАлматы«БАЛАУСА»баспасы 2013Қазақ мақал-мәтелдеріУДК 821.512.122ББК 84 Қаз-7Қ 17 Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат және мұрағат комитеті «Әдебиеттің әлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару...
Word құжаттары
Жар (қыз, жігіт) таңдауда есте ұстауға тиіс 15 кеңес
Жастық шақтағы ең терең әрі салиқалы ойлардың төресі – «жарымды қалай таңдаймын?», «жар таңдағанда неге мән беру керек?» деген сауалдар төңірегінде. Әйтеуір, біріміз Төлегеннің Жібегіндей, Абайдың Әйкеріміндей аруды аңсап жүрміз, ал екінші тарап қиялына Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) пен оның сахабалары секілді иманды, парасатты жігіттердің образын сақтап қойған.
Кеңестер
Туған күнге арналған өлең тілектер
Құрметті оқырмандар! Осы мақалада өлең болып жазылған туған күніңмен, туған күнге тілек деп құттықтау тілектер жарияланды!
Құттықтау, тілектер
Атамекен. Ел. Халық
- Абыройды ақ отау жапты.
- Алтын, күміс жауған жерден де Туып-өскен ел артық.
- Аспандағы бұлтқа қарама, Жердегі жұртқа қара.
Мақал-мәтелдер
22 Наурыз - Наурыз мейрамы (Ұлы күн – Наурыз!)
Сабырбаева Лаура Жанасбекқызы
Қызылорда облысы, Жалағаш ауданы, Ақсу ауылы
№116 орта мектептің "Ер Төстік" шағын орталығының тәрбиешісі
Тақырыбы: «22 - Наурыз» Ұлыстың ұлы мейрамына орай ұйымдастырылған «Ұлы күн – Наурыз!» атты ертеңгілігімізің сценарийі.
Мақсаты: Балаларға ұлыстың ұлы күні туралы мағлұмат беру; Балаларды елін, Отанын сүюге, ұлттық салт – дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу; Имандылық , инабаттылық, ізеттілік қасиеттерін.......
Қызылорда облысы, Жалағаш ауданы, Ақсу ауылы
№116 орта мектептің "Ер Төстік" шағын орталығының тәрбиешісі
Тақырыбы: «22 - Наурыз» Ұлыстың ұлы мейрамына орай ұйымдастырылған «Ұлы күн – Наурыз!» атты ертеңгілігімізің сценарийі.
Мақсаты: Балаларға ұлыстың ұлы күні туралы мағлұмат беру; Балаларды елін, Отанын сүюге, ұлттық салт – дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу; Имандылық , инабаттылық, ізеттілік қасиеттерін.......
Сценарийлер (ертеңгілік)
Әзім әңгімесі - Абай Құнанбаев
Бір сөзім Мың бір түннен оқып жүрген,
Өлең қып сол сөзімді айтқым келген.
Болыпты ағайынды екі жігіт,
Бағдатта Мұстапа мен Сапа деген.
Екеуі жетім еді әкесі өлген,
Талаптан жетеміз деп....
Поэмалар
Абай шығармашылығының жаңғыруы
Рухани жаңғырудың аясында
Адырна жобасының арнасында
Жалғадым Абай «Әзім» әңгімесін
Мерейлі той барша қазақ даласында
Жаңғыру тамырдан тарап, бойға енген ұлттық құндылық пен байлықты игеру. Игере отырып, соның жолында қайта жаңғыру, қайта өсу. Жаңғыру жолында бабалардан мирас болып, бүгінде бойымызға сіңген ізгі қасиеттерді қайта түлетуіміз керек. 12 сәуір 2017 Н.Ә.Назарбаевтің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында бұл жайлы ерекше айтылған. Абай шығармашылығын жаңғырту мақсатында қолыма қалам алым аяқталмаған «Әзім» әңгімесін аяқтауға....
Шығармалар
Мафия немесе жалғыз асық хикаясы...
Қым-қуыт қала тіршілігі. Алматының ми қайнатар аптап ыстығынан сая іздеп, көлеңкеге тығылған қала халқының бір аптадан бергі өмірі ыстықпен күресумен өтуде...
Қанат та әдеттегідей жұмыстан келе сала салқын душ қабылдап, екінті намазын өтеді. Намаздан соң кітап оқудың қызығына кіріп кетіп, қас қарайғанын сезбей де қалыпты. Ішінен: «Кітап шіркін, бір бас қойсаң ажырай алмайтындай бал-шекерсің-ау!Қарашы, тұңғиығыңа батырып алып кеткеніңді...», - деп мырс етіп, қолындағы....
Әңгімелер
Мектеп жасына дейінгі балаларды ойындар арқылы танымдық қабілеттерін дамыту
«Ойын баланың алдынан өмір есігін ашып, оның танымдық қабілетін дамытады, ойынсыз ақыл - ойдың қалыпты дамуы жоқ және болуы мүмкін емес»,- деп В. А. Сухомлинский айтқандай, ойын дүниеге қарай ашылған үлкен жарық іспетті.
Балабақша сабақ жоспары
Квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. 2-сабақ (Б-бөлімі) (Алгебра, 8 сынып, I тоқсан)
Пән: Алгебра
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Квадрат түбірлер және иррационал өрнектер
Сабақ тақырыбы: Квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру 2-сабақ (Б-бөлімі)
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 8.1.2.6 нақты сандарды салыстыру;
Сабақ мақсаттары: Оқушылар нақты сандарды салыстыру үшін сандарды түрлендіреді......
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Квадрат түбірлер және иррационал өрнектер
Сабақ тақырыбы: Квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру 2-сабақ (Б-бөлімі)
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 8.1.2.6 нақты сандарды салыстыру;
Сабақ мақсаттары: Оқушылар нақты сандарды салыстыру үшін сандарды түрлендіреді......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Мен және менің денсаулығым
Білім беру саласы: Денсаулық
Бөлімдері: Шымырбектің денсаулық сатылары.
Мақсаты: Денсаулық – адам баласының азбас қазынасы, асқан байлығы, өмірдің тірегі екеніне көз жеткізу. Денсаулыққа тек дене шынықтырумен айналысу арқылы жетуге болатынына бағдар беру. Емдік денешынықтырудың пайдасын түсіндіру. Карта арқылы жүрер сапарын бағдарлай білуге үйрету. Ойын саяхат арқылы шапшаңдыққа, ептілікке және денсаулыққа ұқыптылықпен қарауға тәрбиелеу.
Билингвалды компонент: денсаулық – здоровье, саяхат – путеществие, экскурсия, тіс щеткасы – зубная щетка, сабын – мыло, су – вода, рюкзак – жолдорба.
Бөлімдері: Шымырбектің денсаулық сатылары.
Мақсаты: Денсаулық – адам баласының азбас қазынасы, асқан байлығы, өмірдің тірегі екеніне көз жеткізу. Денсаулыққа тек дене шынықтырумен айналысу арқылы жетуге болатынына бағдар беру. Емдік денешынықтырудың пайдасын түсіндіру. Карта арқылы жүрер сапарын бағдарлай білуге үйрету. Ойын саяхат арқылы шапшаңдыққа, ептілікке және денсаулыққа ұқыптылықпен қарауға тәрбиелеу.
Билингвалды компонент: денсаулық – здоровье, саяхат – путеществие, экскурсия, тіс щеткасы – зубная щетка, сабын – мыло, су – вода, рюкзак – жолдорба.
kz
Сатиралық ертегі: Қожанасырдан сөз
Қожанасыр өте қиял әпенді кісі болған екен. Қожанасыр бір күні үйде жатса, патша шақырыпты.
– Менің тісім ауырып қалды, Қожанасыр келіп, тісіме ем қылсын, – депті. Жігіттер келіп:
– Қожеке, жүр, сізді патша шақырады, – депті. Қожа айтыпты:
– Бармаймын, патша өзі келсін және маған керосин май беріп жіберсін, – деп, жігіттерге айтыпты. Жігіттер барып, патшаға айтқан екен Қожа келмеймін дейді, маған май берсін деп, айтып жібереді, – деді. Патша айтты:
– Бір бөтелкеге сиіп, толтырып, Қожаға алып бара беріңдер. Оның май емес
екенін білген соң Қожа ашуланып, өзі келеді, онан соң тісімді қаратып алайын, – деді. Жігіттер бөтелкеге сиіп, Қожаға алып барып, беріпті. Алып барған жерінен танып, Қожа біліп, сыр бермей, қала беріпті. Екінші күн:
– Қожаны шақырып кел, келмеді ғой, келмесе, байлап алып келіңдер, – деп,
патша жігіт жұмсады. Қожа адамның кепкен бір тезегін бір шүберекке таңып алып, дайын болып отыр екен. Жігіттер келіп, Қожаны ертіп, патшаға барыпты. Патша қол қусырып:
– Қожеке, неге кеше келмедіңіз? Кешелі бері тісім ауырып, көрмеген қорлық көрдім. Маған бір дәрі-барыңыз болса, берсеңіз екен. Не дүние болса, мен сізге берер едім, – деді......
– Менің тісім ауырып қалды, Қожанасыр келіп, тісіме ем қылсын, – депті. Жігіттер келіп:
– Қожеке, жүр, сізді патша шақырады, – депті. Қожа айтыпты:
– Бармаймын, патша өзі келсін және маған керосин май беріп жіберсін, – деп, жігіттерге айтыпты. Жігіттер барып, патшаға айтқан екен Қожа келмеймін дейді, маған май берсін деп, айтып жібереді, – деді. Патша айтты:
– Бір бөтелкеге сиіп, толтырып, Қожаға алып бара беріңдер. Оның май емес
екенін білген соң Қожа ашуланып, өзі келеді, онан соң тісімді қаратып алайын, – деді. Жігіттер бөтелкеге сиіп, Қожаға алып барып, беріпті. Алып барған жерінен танып, Қожа біліп, сыр бермей, қала беріпті. Екінші күн:
– Қожаны шақырып кел, келмеді ғой, келмесе, байлап алып келіңдер, – деп,
патша жігіт жұмсады. Қожа адамның кепкен бір тезегін бір шүберекке таңып алып, дайын болып отыр екен. Жігіттер келіп, Қожаны ертіп, патшаға барыпты. Патша қол қусырып:
– Қожеке, неге кеше келмедіңіз? Кешелі бері тісім ауырып, көрмеген қорлық көрдім. Маған бір дәрі-барыңыз болса, берсеңіз екен. Не дүние болса, мен сізге берер едім, – деді......
Ертегілер
Сатиралық ертегі: Үсен қу
Үсен осы әңгімесін бастап айтқанда былай дейді екен.
– Көктем уақ жұрт оразасын көкек айында ұстайтын болған. Сол жылда қыста Үсеннің жалғыз көк шолақ аты болады екен. Қыс қаталаң болып, Үсеннің көк аты қыршаңқыға ұрынып, көк шолақ ат болыпты. Бір ауылға мініп барса, қышынып, үйге сүйкеніп, маза бермейтін бопты. Елден қыдырып, ет жеуге, тіпті, ыңғайсыз болған соң көк шолақ атты мінбей, қоя беріп, үйінде жататын бопты. Бір күні қатыны Зарауқа даладан үйге жұлынып, бір нәрсеге тырысқандай түсі бұзылып кіреді.
– Біздің көк атты үлкен атамның ауылындағы кіші енем қолына бақан алып, қуалап ұрып жүр. Дәрісі, үйіне сүйкенді білем. Арам қатқыр, ішің сұйылғыр, – дейді. Зарауқа жылап жібереді.
– Зарауқа, сен оған намыстанбай-ақ қой. Оны мұнда ұстап алып келші. Бір жаққа мініп кетейін, – дейді.
Зарауқа көк шолақ атты ұстап әкеліп, ерттеп береді. Үсен домбырасын ішінен байланып, Асы деген жерде Албан деген елге бармақшы болып, жүріп кетеді.
Жылы жағалай қонып, үш күнде Асыдағы Албанға барады.
Күн батып кеткен кезде бір түйе жинап келе жатқан ақсақалды шалға жолыға кетеді. Ақсақалды шал Үсенге:
– О, батырым, кімсің? – дейді......
– Көктем уақ жұрт оразасын көкек айында ұстайтын болған. Сол жылда қыста Үсеннің жалғыз көк шолақ аты болады екен. Қыс қаталаң болып, Үсеннің көк аты қыршаңқыға ұрынып, көк шолақ ат болыпты. Бір ауылға мініп барса, қышынып, үйге сүйкеніп, маза бермейтін бопты. Елден қыдырып, ет жеуге, тіпті, ыңғайсыз болған соң көк шолақ атты мінбей, қоя беріп, үйінде жататын бопты. Бір күні қатыны Зарауқа даладан үйге жұлынып, бір нәрсеге тырысқандай түсі бұзылып кіреді.
– Біздің көк атты үлкен атамның ауылындағы кіші енем қолына бақан алып, қуалап ұрып жүр. Дәрісі, үйіне сүйкенді білем. Арам қатқыр, ішің сұйылғыр, – дейді. Зарауқа жылап жібереді.
– Зарауқа, сен оған намыстанбай-ақ қой. Оны мұнда ұстап алып келші. Бір жаққа мініп кетейін, – дейді.
Зарауқа көк шолақ атты ұстап әкеліп, ерттеп береді. Үсен домбырасын ішінен байланып, Асы деген жерде Албан деген елге бармақшы болып, жүріп кетеді.
Жылы жағалай қонып, үш күнде Асыдағы Албанға барады.
Күн батып кеткен кезде бір түйе жинап келе жатқан ақсақалды шалға жолыға кетеді. Ақсақалды шал Үсенге:
– О, батырым, кімсің? – дейді......
Ертегілер
Сатиралық ертегі: Құлақай
Құлақайдың әкесі елге беделді адам болса керек. Мекені – Тарбағатай тауының алқымы, «Саршоқы», «Аршалы» деген жерлер. Сол уақыттағы дәстүр бойынша Құлақайдың әкесі күз болып, мал семірген уақытта маңындағы елдерге жата-жастана қонақтайтын әдеті екен. Құлақайдың сегіз-тоғыз жастағы кезі. Әкесінің алты ұлының ең кішісі де осы – Құлақай. Сондықтан да оны жасынан-ақ еркелетіп, бетін қақпай өсіріпті. Әкесі қайда барса да, өз қасынан қалдырмапты. Ел ішінің беделді адамы, атақты рудың баласы болғандықтан, Құлақайдың әкесін елі құрметтейтін. Өзі жоққа нанғыш, байлығы болмаса, момын адам еді. Сүйтіп, жас Құлақай әкесімен қонақтап жүріп, барған үйінен үнемі құлақ (малдың) жеп, оның тәттілігі жас баланы кәніктендіреді. Жасы жеткен адам болғандықтан да, қай үйге барса да, бас Құлақайдың әкесінікі де, құлағы – баласынікі. Көбінесе, ағайын ішіндегі бір ауылдың, қалса, бір елдің ақсақалы болғандықтан, бір үйден екінші үй өздері–ақ құрметтеп әкететін. Оған деген бір малдары ертеден арнаулы.
Құлақай жасынан-ақ бір бетті, көңілге алған ісіне тиянақты, көпшіл болды. Өзімен замандас балалардың ортасында әр нәрсеге ыңғайлы, қолынан іс келетін қабілеті күшті еді. Ең аяғы, ауыл балаларын әртүрлі ойынға ұйымдастыратын да осы Құлақай болды. Онсыз ойындарының беделі болмайтын, қызықсыз өтетін......
Құлақай жасынан-ақ бір бетті, көңілге алған ісіне тиянақты, көпшіл болды. Өзімен замандас балалардың ортасында әр нәрсеге ыңғайлы, қолынан іс келетін қабілеті күшті еді. Ең аяғы, ауыл балаларын әртүрлі ойынға ұйымдастыратын да осы Құлақай болды. Онсыз ойындарының беделі болмайтын, қызықсыз өтетін......
Ертегілер
Сатиралық ертегі: Рас һәм қисық
Баяғы заманда қанша уақыт өткенін білмейміз, қазақ жерінде апалы-сіңлілі екі қыз болыпты. Үлкенінің есімі − Рас, Кішісінің есімі – Қисық. Бұл қыздар бек кедей екен. Күн көруге қаражаты болмай, бір ауылдан бір ауылға қайыр сұрап жүріпті. Қазақтар шамасы келгенше бұларға қайыр беруші еді. Рас көркем, салмақты еді һәм адал жүріп, тыныш жүруші еді. Сонысына қарай қазақтар мұны жақсы көруші еді. Растың сіңлісі Қисық тынышсыз, ұрысқақ, қу болыпты. Һәм оңай жатқан нәрсе болса, ұрлап әкетуші еді. Мұндай мінезіне қарай қазақтар мұны жек көруші еді.
Бұл екеуі көп зәрушілік көрісті. Ғұмырларында шаттық етіп, бақ көре алмады. Ғұмырлары мұндайменен өтті, арты қандай болары белгісіз. Күндерде бір күн бұл екеуі ауылдан алысырақ барып, кеңес құрысты.
Ақырында, ойласып-ойласып, өзге тарапқа барысып, бағын сынаспақшы болды. Әр ауылдан ірімшік, құрт жиып алып, екеуі де ақырындап, жолға түсті. Бұлар дамыл алмай, көп жүрді. Жел жоқ, салқын соқпай, ауа айналып, жерге түскендей ыстық болды. Жан-жаққа қараған, ешнәрсе көрінбеді. Мұндай ыстық уақытта жан-жануар қамысқа қорғалаушы еді. Осыған қарағанда бұл екі міскіннің сапары бек қиын болды.
Күн батып бара жатқанда, бұл жолаушылар Түркістан жерінде Темір деген өзеннің жағасына келді......
Бұл екеуі көп зәрушілік көрісті. Ғұмырларында шаттық етіп, бақ көре алмады. Ғұмырлары мұндайменен өтті, арты қандай болары белгісіз. Күндерде бір күн бұл екеуі ауылдан алысырақ барып, кеңес құрысты.
Ақырында, ойласып-ойласып, өзге тарапқа барысып, бағын сынаспақшы болды. Әр ауылдан ірімшік, құрт жиып алып, екеуі де ақырындап, жолға түсті. Бұлар дамыл алмай, көп жүрді. Жел жоқ, салқын соқпай, ауа айналып, жерге түскендей ыстық болды. Жан-жаққа қараған, ешнәрсе көрінбеді. Мұндай ыстық уақытта жан-жануар қамысқа қорғалаушы еді. Осыған қарағанда бұл екі міскіннің сапары бек қиын болды.
Күн батып бара жатқанда, бұл жолаушылар Түркістан жерінде Темір деген өзеннің жағасына келді......
Ертегілер
Қалихан Ысқақтың"Қоңыр күз еді" повесіндегі балалар бейнесі
Қазақ әдебиетіне соғыстан кейін келген әдеби толқынның басында тұрған аса көрнекті жазушылардың бірі - Қалихан Ысқақ. Балалық шағы Ұлы Отан соғысының қасіретті жылдарымен, қиыншылықтарымен өткен.
Рефераттар
Психологиялық ойындар
Алдын - ала тақтаға мысықтың және қоянның құлақтары салынған плакат ілініп дайындалады. Оқушылардың көздері шарфпен байланады да, олар кезек - кезекпен шығып, бірі денесін, бірі басын, бірі аяғын салады, осылайша жалғаса береді.
Сабақ жоспары
Жарқырап кел, Жаңа жыл!
Мақсаты: Қыс мезгілінің ерекшелігімен таныстыру. Балаларға Жаңа жыл туралы ұғым беріп, Жаңа жылды татулықпен, достықпен, бірлікпен өткізуге баулу. Мерекелік көңіл - күй ортасын ұйымдастыру. Хормен ән айту шеберліктерін арттыру.
Сабақ жоспары
Қиял-ғажайып ертегі: Ағашшы мен темірші
Бұрынғы өткен заманда Жәркент деген қалада өнері елден асқан бір ағашшы мен бір темірші ұста өмір сүріп тұрады екен. Ұста мен ағашшы бірінен-бірі асып түсіп шеберлік сайысында жүреді екен. Күндердің бір күнінде ұста мен ағашшы елінің ханына кеп жүгініседі. Сонда хан:
—Мен сен екеуіңнің мынауың артық,—деп айта алмаймын. Сондықтан екеуің бір-бір нәрсе істеп алып кеп өнер сайысына түсіңдер,—дейді. Темірші үйіне барып төрт жүз көзді алтын жүзік соғады. Ал ағаш шебері ағаштан ат жасап алып келеді.
Хан екеуін бірдей көріп, өнерлеріне таң қалады да: «Ал, мына, атыңның өнері не?»—дейді. Ол аттың оң құлағын бұраса ұшады да, сол құлағын бұраса, жерге түседі екен. Ханның он төрт жастағы баласы жылап жүріп ағаш атты әкесінен сұратып алады. Осылайша бір жыл өткен соң бала аттың өнерін бір көрейін деп ойлайды да, атты мініп ап, оң құлағын бұрағанда ұшып жүріп береді. Ұшып отырып, ұшып отырып ес кетіп, жан шықты дегенде бір қаланың шетіне келіп сол құлағын бұрап қалғанда әлгі қалаға кеп түседі. Бұл қала Рум деген қала екен. Ол сол қаладағы бір кемпірге кеп «мен сізге бала болайын» деп үйіне кіреді. Елі алыс қалғанын бала да біліп отыр. Түнде жатса, әлгі үйдің іші сүттен жарық болып тұр екен. Бала ұшып тұрып далаға шықса ай да, күн де жоқ. Бірақ қаласы жап-жарық екен. Ол үйге қайта кіріп кемпірден сұраса:
—Е, балам, бұл жарыққа таңқаларлық еш нәрсе жоқ.....
—Мен сен екеуіңнің мынауың артық,—деп айта алмаймын. Сондықтан екеуің бір-бір нәрсе істеп алып кеп өнер сайысына түсіңдер,—дейді. Темірші үйіне барып төрт жүз көзді алтын жүзік соғады. Ал ағаш шебері ағаштан ат жасап алып келеді.
Хан екеуін бірдей көріп, өнерлеріне таң қалады да: «Ал, мына, атыңның өнері не?»—дейді. Ол аттың оң құлағын бұраса ұшады да, сол құлағын бұраса, жерге түседі екен. Ханның он төрт жастағы баласы жылап жүріп ағаш атты әкесінен сұратып алады. Осылайша бір жыл өткен соң бала аттың өнерін бір көрейін деп ойлайды да, атты мініп ап, оң құлағын бұрағанда ұшып жүріп береді. Ұшып отырып, ұшып отырып ес кетіп, жан шықты дегенде бір қаланың шетіне келіп сол құлағын бұрап қалғанда әлгі қалаға кеп түседі. Бұл қала Рум деген қала екен. Ол сол қаладағы бір кемпірге кеп «мен сізге бала болайын» деп үйіне кіреді. Елі алыс қалғанын бала да біліп отыр. Түнде жатса, әлгі үйдің іші сүттен жарық болып тұр екен. Бала ұшып тұрып далаға шықса ай да, күн де жоқ. Бірақ қаласы жап-жарық екен. Ол үйге қайта кіріп кемпірден сұраса:
—Е, балам, бұл жарыққа таңқаларлық еш нәрсе жоқ.....
Ертегілер
Қиял-ғажайып ертегі: Ахметжан
Баяғыда Тоқсанбай деген атқан оғы жерге түспейтін бір мерген болыпты. Оның жасынан бергі кәсібі аңшылық екен. Жұрт оны мерген деп есептесе де, ол өзін шын мерген екендігіне сенбейді екен. Тоқсанбай жетпіс жастан асқанда аңшылықты шорт тоқтатыпты. Мылтығы жиырма жыл ілулі тұрыпты. Тоқсанбай тоқсанға келгенде өзінің мергендігін сынамақ болып, мылтығын сүртіп тазалап, атына мініп, аңға шығыпты. «Егер атқан оғым әлі тиетін болса, онда оғым жерге түспейтін болғаным, үйткені әзір қарауылды көретін көз де қалмады. Әдеттегі мерген болсам, бұл жолы оғым тимейді» деп ойлайды.
Иенде жалғыз келе жатқан Тоқсанбай жайылып тұрған бір маралдың үстінен түседі де, абың-күбің мылтығын серт ұстап, маралды атып қалады. Марал оқпен бірге түседі. Тоқсанбай жантаңдай жүгіре басып маралды бауыздап алады. Жас кезіндегі әдеті бойынша, маралдың ішін де жармастан төсінен іреп жіберіп, төстігін сыпырып алып, қақтайды.
Тоқсанбай төстіктің қанды сары суы әлі әбден тарап болмаған жерінен бір кесіп аузына сала бергенде, әлгі бір жапырақ ет жерге түсіп кетіпті. Тоқсанбай «бісімила» деп етті қайта ала бергенде, ет ыршып барып, кесіп алған орнына жабыса қалыпты. Онымен қоймай марал тұра салып, қаша жөнеліпті. Мұны көрген Тоқсанбай өз көзіне өзі сенбей, аң-таң болыпты....
Иенде жалғыз келе жатқан Тоқсанбай жайылып тұрған бір маралдың үстінен түседі де, абың-күбің мылтығын серт ұстап, маралды атып қалады. Марал оқпен бірге түседі. Тоқсанбай жантаңдай жүгіре басып маралды бауыздап алады. Жас кезіндегі әдеті бойынша, маралдың ішін де жармастан төсінен іреп жіберіп, төстігін сыпырып алып, қақтайды.
Тоқсанбай төстіктің қанды сары суы әлі әбден тарап болмаған жерінен бір кесіп аузына сала бергенде, әлгі бір жапырақ ет жерге түсіп кетіпті. Тоқсанбай «бісімила» деп етті қайта ала бергенде, ет ыршып барып, кесіп алған орнына жабыса қалыпты. Онымен қоймай марал тұра салып, қаша жөнеліпті. Мұны көрген Тоқсанбай өз көзіне өзі сенбей, аң-таң болыпты....
Ертегілер
Тірі табиғат дүниелері (Жаратылыстану, 5 сынып, IV тоқсан)
Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тірі ағзалардың көптүрлілігі
Сабақ тақырыбы: Тірі табиғат дүниелері
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 5.6.2.1 тірі табиғат дүниелеріне ағзаларды жіктейді
Сабақ мақсаттары: Оқушылар орындай алады:
• тірі ағзалардың негізгі ерекшеліктерін ауызша тұжырымдайды
• тірі ағзаларды бес дүниеге олардың ерекшеліктері бойынша жіктейді, жазбалар және қорытынды жазады
• ағзалардың ерекшелік белгілерін атайды және олардың белгілі бір дүниеге жататындығын анықтайды....
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тірі ағзалардың көптүрлілігі
Сабақ тақырыбы: Тірі табиғат дүниелері
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 5.6.2.1 тірі табиғат дүниелеріне ағзаларды жіктейді
Сабақ мақсаттары: Оқушылар орындай алады:
• тірі ағзалардың негізгі ерекшеліктерін ауызша тұжырымдайды
• тірі ағзаларды бес дүниеге олардың ерекшеліктері бойынша жіктейді, жазбалар және қорытынды жазады
• ағзалардың ерекшелік белгілерін атайды және олардың белгілі бір дүниеге жататындығын анықтайды....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Жабайы және үй жануарлары. Жануарлар қандай болады? (Жаратылыстану, 1 сынып, IV тоқсан)
Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жануарлар
Сабақтың тақырыбы: Жабайы және үй жануарлары. Жануарлар қандай болады?
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 1.3.1.3 Жабайы жануарларды үй жануарларынан ажырату.
Сабақтың мақсаттары: Оқушыларды жабайы және үй жануарларының кейбір түрлерімен таныстыру;
Оқушыларға жабайы аңдардың үй жануарларынан қандай ерекшелігі бар екенін түсіндіру.......
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жануарлар
Сабақтың тақырыбы: Жабайы және үй жануарлары. Жануарлар қандай болады?
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 1.3.1.3 Жабайы жануарларды үй жануарларынан ажырату.
Сабақтың мақсаттары: Оқушыларды жабайы және үй жануарларының кейбір түрлерімен таныстыру;
Оқушыларға жабайы аңдардың үй жануарларынан қандай ерекшелігі бар екенін түсіндіру.......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Біз немен тамақтанамыз? (Дүниетану, 1 сынып, IV тоқсан)
Пән: Дүниетану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тағам және сусын
Сабақ тақырыбы: Біз немен тамақтанамыз?
Сабақтың оқу мақсаты: 1.4 Денсаулық пен қауіпсіздік
1.1.4.2 Тамақтану режимін сақтау қажеттілігін түсіндіру
Сабақ мақсаттары: Ежелгі және қазіргі адамның тамақтану ерекшеліктерін салыстырады ,тағам мен сусын түрлерін ажыратуға үйренеді.......
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тағам және сусын
Сабақ тақырыбы: Біз немен тамақтанамыз?
Сабақтың оқу мақсаты: 1.4 Денсаулық пен қауіпсіздік
1.1.4.2 Тамақтану режимін сақтау қажеттілігін түсіндіру
Сабақ мақсаттары: Ежелгі және қазіргі адамның тамақтану ерекшеліктерін салыстырады ,тағам мен сусын түрлерін ажыратуға үйренеді.......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Ризық, нәсіп, несібе, ырыс, береке
Болса, данам, көңіл тура, тіл майда,
Ризығың таусылмайды ондайда.
Ризығың таусылмайды ондайда.
Кәсіп, кәсіп түбі - нәсіп.
Арамнан алған түйеден,
Адалдан алған ешкі жақсы.
Адалдан алған ешкі жақсы.
Қарманған қарап қалмайды.
Қимылдаған қыр асады.
Ерте тұрған өкінбес.
Алыстан арбалағанша,
Жақыннан дорбала.
Жақыннан дорбала.
Түсі келіспей, ісі келіспес.
Қасықтап жинап,
Шөміштеп төкпе.
Шөміштеп төкпе.
Мақал-мәтелдер
Жарылқасын ағаның батасы
Дастарқан батасы
Дастарқаның бай болсын,
Қазан, ошағың май болсын.
Төрт түлігің сай болсын,
Көңілің толып жай болсын.
Құнажындарың құлындап,
Құлындарыңтай болсын.
Ұлың қонып ұяға,
Қызың ұшып қияға,
Келінің бибі атанып,
Ұлың болсын би аға.
Бергеннен Алла танбасын,
Көбейе берсін мал басың,
Өсе берсін жан басың,
Арманың көкке самғасын.
Досыңнан көңілің қалмасын,
Жағаңнан дүшпан алмасын.
Жолың болып жортқанда,
Жолыңды Қызыр жалғасын.
Әумин!....
Дастарқаның бай болсын,
Қазан, ошағың май болсын.
Төрт түлігің сай болсын,
Көңілің толып жай болсын.
Құнажындарың құлындап,
Құлындарыңтай болсын.
Ұлың қонып ұяға,
Қызың ұшып қияға,
Келінің бибі атанып,
Ұлың болсын би аға.
Бергеннен Алла танбасын,
Көбейе берсін мал басың,
Өсе берсін жан басың,
Арманың көкке самғасын.
Досыңнан көңілің қалмасын,
Жағаңнан дүшпан алмасын.
Жолың болып жортқанда,
Жолыңды Қызыр жалғасын.
Әумин!....
Баталар
Тағдыр тауқіметі (2 бөлім)
Шәй демдеп, қалған тәттілерін дастарханға қойып Аяулым бар құрметін жасауда.Ағам жайлы жақсы хабар айтады ау деп бейшара қыз жүгіріп жүр.Жөн сұрасып біраз үйренгеннен кейін Руслан әңгімесін бастады.
- Ауялым,қалқам, мені мұқият тыңдашы,-Аяулым осы сөзінен-ақ селк ете қалды. – Ерлік менің
жақын досым.Басыңа қандай жағдай түсіп жағдайыңның қаншалықты ауыр екенін білемін.Қазаңа ортақпын.Мені тыңда, тек шошымашы,жарайды ма?Ерлік қазір Ақтөбе қаласында абақтыда жатыр.Тыңда,тыңда шошыма! Кішкентай қыз емессің есің бар.Мен сенен еш шындықты жасырмай айтамын.Тек сен ақылмен тыңда.Осыдан 1 жеті бұрын Ерлікке барып қайтқан болатынмын.Сен менің досымның маған тапсырған аманатысың. Әке-шешесінен бірдей айырылу оңай емес.Ол Сол кездегі оқиғаны естіп әкеңнің қарыз болып қалған адамына барған осы күйікпен жүріп сол кісіні дәл солай бақилыққа аттандырды.Әке-шешесінің қаны үшін кегін алды.Басында қашып жүрді, тығылды.Бірақ Ерлікті тауып алып қамап тастады.Жағдай осылай.Енді айтайын дегенім Аяулым, мен сенің қасыңда үнемі бола алмаймын.Сен өзіңе сақ бол.Әлгі кісінің адамдары сені іздеп жүрген көрінеді.Мына үйді сатуға шығарып 1-2 күннің ішінде бір шет жердегі елді-мекенге көшіп кетуің керек.Ұқтың ба мені?,-деп сөзін аяқтады. Аяулым біраз есін жинай алмай естігенін жетік түсіне алмай үнсіз отырды.Руслан бөлген жоқ.Себебі қаншалықты ауыр екенін түсініп-ақ тұр......
- Ауялым,қалқам, мені мұқият тыңдашы,-Аяулым осы сөзінен-ақ селк ете қалды. – Ерлік менің
жақын досым.Басыңа қандай жағдай түсіп жағдайыңның қаншалықты ауыр екенін білемін.Қазаңа ортақпын.Мені тыңда, тек шошымашы,жарайды ма?Ерлік қазір Ақтөбе қаласында абақтыда жатыр.Тыңда,тыңда шошыма! Кішкентай қыз емессің есің бар.Мен сенен еш шындықты жасырмай айтамын.Тек сен ақылмен тыңда.Осыдан 1 жеті бұрын Ерлікке барып қайтқан болатынмын.Сен менің досымның маған тапсырған аманатысың. Әке-шешесінен бірдей айырылу оңай емес.Ол Сол кездегі оқиғаны естіп әкеңнің қарыз болып қалған адамына барған осы күйікпен жүріп сол кісіні дәл солай бақилыққа аттандырды.Әке-шешесінің қаны үшін кегін алды.Басында қашып жүрді, тығылды.Бірақ Ерлікті тауып алып қамап тастады.Жағдай осылай.Енді айтайын дегенім Аяулым, мен сенің қасыңда үнемі бола алмаймын.Сен өзіңе сақ бол.Әлгі кісінің адамдары сені іздеп жүрген көрінеді.Мына үйді сатуға шығарып 1-2 күннің ішінде бір шет жердегі елді-мекенге көшіп кетуің керек.Ұқтың ба мені?,-деп сөзін аяқтады. Аяулым біраз есін жинай алмай естігенін жетік түсіне алмай үнсіз отырды.Руслан бөлген жоқ.Себебі қаншалықты ауыр екенін түсініп-ақ тұр......
Махаббат хикаялары
Жаңа жыл
Жаңа жыл,жаңа бағыт,жаңа күн,
Жаңа жылда кезігеді әсем үн.
Жаңа жылда дидарланып күн шықса
Жаңа жылды тойлауменен болар түн!
-дегендей жаңа жыл мерекесі барлығына өзгеріс орнатады.Жаңа жыл әркімнің үйіне бақыт,бақ-береке,ырыс әкеледі.Жаңа жыл тойланар күнге дейін әрбір шаңырақта асыға күткен жаңа жылдарына қамдану басталады.Әркім өздігінше үйін сәндеп,әр түрлі заттармен безендіріп,жаңа жылдық киімдер алып,үйге немесе сырт жаққа(ауланың ішіне) шырша қойып оған ойыншықтарын тағып, түрлі түсті шамдармен әсемдеп ауланы,үйді мұнтаздай етіп тазалап,жаңа жылды қарсы алады.Жаңа жыл тойланып атап өту үшін үйге азық-түлік алып,жаңа жыл жағдайын алдын-ала жасап алады.Бәрі мәз-мейрам боп,бір-бірімен ренжісіп қалған адамдар татуласып,жаңа жыл сондай керемет барлығына қуаныш әкеледі.Аяз ата мен Ақша қар жаңа жылдың ең басты кейіпкерлері:Аяз ата сыйлыққа толы дорбасын арқалап,Ақша қарды жанына ертіп алып,үйді-үйді аралайды.Ал,бұл жаңа жылды жыл сайын көріп,сол жайлы біліп жүріп өзіне өте қатты әсер алған балалар Аяз атаға хат жазып,арманын айтып,жарқын-жарқын сөздерін қосып,лебіз тілектерін білдіреді.......
Жаңа жылда кезігеді әсем үн.
Жаңа жылда дидарланып күн шықса
Жаңа жылды тойлауменен болар түн!
-дегендей жаңа жыл мерекесі барлығына өзгеріс орнатады.Жаңа жыл әркімнің үйіне бақыт,бақ-береке,ырыс әкеледі.Жаңа жыл тойланар күнге дейін әрбір шаңырақта асыға күткен жаңа жылдарына қамдану басталады.Әркім өздігінше үйін сәндеп,әр түрлі заттармен безендіріп,жаңа жылдық киімдер алып,үйге немесе сырт жаққа(ауланың ішіне) шырша қойып оған ойыншықтарын тағып, түрлі түсті шамдармен әсемдеп ауланы,үйді мұнтаздай етіп тазалап,жаңа жылды қарсы алады.Жаңа жыл тойланып атап өту үшін үйге азық-түлік алып,жаңа жыл жағдайын алдын-ала жасап алады.Бәрі мәз-мейрам боп,бір-бірімен ренжісіп қалған адамдар татуласып,жаңа жыл сондай керемет барлығына қуаныш әкеледі.Аяз ата мен Ақша қар жаңа жылдың ең басты кейіпкерлері:Аяз ата сыйлыққа толы дорбасын арқалап,Ақша қарды жанына ертіп алып,үйді-үйді аралайды.Ал,бұл жаңа жылды жыл сайын көріп,сол жайлы біліп жүріп өзіне өте қатты әсер алған балалар Аяз атаға хат жазып,арманын айтып,жарқын-жарқын сөздерін қосып,лебіз тілектерін білдіреді.......
Эсселер
Ғаяр қатын (Қазақ ауыз әдебиеті)
Ертегi ертедегi кәрi күйге,
Жiбiне сабақталып отыр ине.
Бетiңнiң бедерiне жұқпалы екен,
Опалап жаға берсең, шiркiн дүние!
Ертектiң ертегiсiн құрайын да,
Шықпаса елден құрақ сұрайын да.
Дастанбай деген кiсi бай боп өткен,
Туысы Түркiстанның кiрайында.
Дейдi екен қошаметпен әркiм «Дастан»,
Түркiстан қаласынан байлығы асқан.
Қайыры қарындасқа мол кiсi екен,
Әркiмге қарайласып қажет ашқан.
Байлықпен сегiз күмет үй салдырған,
Төбесi көк қаңылтыр, көз талдырған.
Алтыннан босағасын әшекейлеп,
Iшiне асыл тартып от жандырған.....
Жiбiне сабақталып отыр ине.
Бетiңнiң бедерiне жұқпалы екен,
Опалап жаға берсең, шiркiн дүние!
Ертектiң ертегiсiн құрайын да,
Шықпаса елден құрақ сұрайын да.
Дастанбай деген кiсi бай боп өткен,
Туысы Түркiстанның кiрайында.
Дейдi екен қошаметпен әркiм «Дастан»,
Түркiстан қаласынан байлығы асқан.
Қайыры қарындасқа мол кiсi екен,
Әркiмге қарайласып қажет ашқан.
Байлықпен сегiз күмет үй салдырған,
Төбесi көк қаңылтыр, көз талдырған.
Алтыннан босағасын әшекейлеп,
Iшiне асыл тартып от жандырған.....
Өлеңдер
Әгөй көк (Қазақ ауыз әдебиеті)
Ай, жаным, торы жорға, торы жорға, әгәй көк,
Басында торы жорға шәйіден дорба, өтеді жалған, амал жоқ.
Түскенде сен есіме, сенер болсаң, әгәй көк,
Басамын аяғымды әзер зорға, өтеді жалған, амал жоқ.
Ақтаңгер тау биігі артылар ма, әгәй көк,
Інжу тас қара пұлға сатылар ма, өтеді жалған, амал жоқ.
Әркімнің әзілдесер құрбысы бар, әгәй көк,
Қараңға қара қарға шатылар ма, өтеді жалған, амал жоқ......
Басында торы жорға шәйіден дорба, өтеді жалған, амал жоқ.
Түскенде сен есіме, сенер болсаң, әгәй көк,
Басамын аяғымды әзер зорға, өтеді жалған, амал жоқ.
Ақтаңгер тау биігі артылар ма, әгәй көк,
Інжу тас қара пұлға сатылар ма, өтеді жалған, амал жоқ.
Әркімнің әзілдесер құрбысы бар, әгәй көк,
Қараңға қара қарға шатылар ма, өтеді жалған, амал жоқ......
Өлеңдер
Жұмбақтар жауабымен: Киім-кешек (аяқ киім, етік, қолғап, тақия, көйлек)
Қайда жүрсең,
Қосарлана шабады.
Үйге кірсең,
Босағада қалады.
Аяқ киім
Қосарлана шабады.
Үйге кірсең,
Босағада қалады.
Аяқ киім
Іші жыртық,
Сырты тыртық.
Кедейдің киімі
Сырты тыртық.
Кедейдің киімі
Ерте тұрдым,
Алып ұрдым.
Етік
Алып ұрдым.
Етік
Жұмбақтар жауабымен
Шығарманың композициясын анықтау Серік Нұғыман «Сәлемдеме» (4 сынып, II тоқсан)
Пән:Әдебиеттік оқу
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Мәдени мұра
Сабақ тақырыбы:Шығарманың композициясын анықтау Серік Нұғыман «Сәлемдеме»
Оқу мақсаттары: 4.2.8.1 эпизодтар мен оқиғаларадың негізінде жатқан маңызды тұстарын талдау және салыстыру
4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау
4.3.1.1 оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: мұғалімнің көмегімен шығармадағы маңызды тұстарды анықтайды, композициялық құрылымын өрсете алады, оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтай алады;
Көптеген оқушылар: шығарманың маңызды тұстарын анықтауда ашық сұрақтар құрастырады, шығарманың композициялық құрылымын сұрақтар арқылы анықтай алады, оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөле алады;
Кейбір оқушылар: шығарманың маңызды тұстарын анықтайды, сұрақтар арқылы талдайды, салыстырады, шығарманың композициялық құрылымын өздігінен анықтай алады, оқылған шығарманы бөліктерге бөліп ат қояды. .....
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Мәдени мұра
Сабақ тақырыбы:Шығарманың композициясын анықтау Серік Нұғыман «Сәлемдеме»
Оқу мақсаттары: 4.2.8.1 эпизодтар мен оқиғаларадың негізінде жатқан маңызды тұстарын талдау және салыстыру
4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау
4.3.1.1 оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: мұғалімнің көмегімен шығармадағы маңызды тұстарды анықтайды, композициялық құрылымын өрсете алады, оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтай алады;
Көптеген оқушылар: шығарманың маңызды тұстарын анықтауда ашық сұрақтар құрастырады, шығарманың композициялық құрылымын сұрақтар арқылы анықтай алады, оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөле алады;
Кейбір оқушылар: шығарманың маңызды тұстарын анықтайды, сұрақтар арқылы талдайды, салыстырады, шығарманың композициялық құрылымын өздігінен анықтай алады, оқылған шығарманы бөліктерге бөліп ат қояды. .....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру Ара мен шыбын Оспанхан Әубәкіров (4 сынып, I тоқсан)
Пән: Әдебиеттік оқу
Бөлім: Құндылықтар
Сабақ тақырыбы: Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру Ара мен шыбын Оспанхан Әубәкіров
Оқу мақсаттары: 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған, өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру.
4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу, өлең (төрт жолды) жазу
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: өз ойы мен сезімін шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып жеткізеді және өлең (төрт жол) жазады.
Көптеген оқушылар: өлең жазу барысында көркем-бейнелі сөздерді орынды қолдана алады.
Кейбір оқушылар: ойларын жеткізу барысында өзіндік пікірін дәлелдер арқылы ұсына алады.....
Бөлім: Құндылықтар
Сабақ тақырыбы: Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру Ара мен шыбын Оспанхан Әубәкіров
Оқу мақсаттары: 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған, өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру.
4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу, өлең (төрт жолды) жазу
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: өз ойы мен сезімін шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып жеткізеді және өлең (төрт жол) жазады.
Көптеген оқушылар: өлең жазу барысында көркем-бейнелі сөздерді орынды қолдана алады.
Кейбір оқушылар: ойларын жеткізу барысында өзіндік пікірін дәлелдер арқылы ұсына алады.....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Сиқырлы қорапша ойыны
Сабақтың мақсаты: Ойыншықтарды қарау және зерттеу,ажыратып олардың түсін,пішінін, бөлшектерін және бөлімдерін атау, заттарды топтастыра білуін жетілдіру. Қазақ және орыс ұлттарының ұлттық ойыншықтар мәдениетіне баулу.
Ойыншықтарға деген қамқорлық қарым-қатынас дағдыларын тәрбиелеу, оларды сақтау ережелерімен таныстыруды жалғастыру.
Әдіс-тәсілдері: Көрсету, түсіндіру, әңгімелесу, сергіту сәттерін жасату.
Көрнекілігі: Түрлі-түсті ойыншықтар, күтпеген сәт, слайд, мазмұнды суреттер, орыс матрешкасы, түрлі-түсті асықтар, мадақтау,марапаттау......
Ойыншықтарға деген қамқорлық қарым-қатынас дағдыларын тәрбиелеу, оларды сақтау ережелерімен таныстыруды жалғастыру.
Әдіс-тәсілдері: Көрсету, түсіндіру, әңгімелесу, сергіту сәттерін жасату.
Көрнекілігі: Түрлі-түсті ойыншықтар, күтпеген сәт, слайд, мазмұнды суреттер, орыс матрешкасы, түрлі-түсті асықтар, мадақтау,марапаттау......
Балабақша сабақ жоспары
Кірпіге дос табайық ойыны
Сабақтың мақсаты:Балаларға біріңғай заттарға сенсорикалық белгілеріне қарай ажырата, салыстыра білуді бекіту. Үлкен- кіші ұғымдарды білуге үйрету, геометриялық пішіндерді ажыратуды бекіту, ажыратуды әрі қарай дамыту, ойлау , есте сақтау қабілеттерін арттыру. Қол моторикасын дамыту.,
Алдын-ала жүргізілген жұмыс: Балаларға кірпінің суретін көрсету. Кірпі туралы өлең оқу.
Әдіс-тәсілдер: Түсіндіру,көрсету, сұрақ-жауап.
Қостілділік компонент:Ежик - кірпі.....
Алдын-ала жүргізілген жұмыс: Балаларға кірпінің суретін көрсету. Кірпі туралы өлең оқу.
Әдіс-тәсілдер: Түсіндіру,көрсету, сұрақ-жауап.
Қостілділік компонент:Ежик - кірпі.....
Балабақша сабақ жоспары
Ұшады - ұшпайды ойыны
Сабақтың мақсаты: заттардың қасиеттеріне қарай талдауға, олардың аттарын атай білуге үйрету. Табиғатта ненің ұшатыны, ненің ұшпайтыны туралы түсіндіру арқылы зейіндері мен ойлау қабілеттерін дамыту. Ұйымшылдыққа баулу.
Көрнекіліктер: үй құстарының суреттері, дорбаға салынған ойыншықтар.
Сөздік жұмыс: қаз, үйрек......
Көрнекіліктер: үй құстарының суреттері, дорбаға салынған ойыншықтар.
Сөздік жұмыс: қаз, үйрек......
Балабақша сабақ жоспары
№108 Сан есім (3 сынып, IV тоқсан )
Пән: Қазақ тілі
Бөлімі: Су-тіршілік көзі
Тақырыбы: №108 Сан есім
Оқу мақсаты: (Оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес) 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, ашық және жабық сұрақтарға жауап беру;
3.3.5.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, түзету;
3.4.2.3 сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу.
Сабақтың мақсаты:
Барлық оқушылар жасай алады:
-тыңдаған мәтін бойынша тірек сөздерді белгілей біледі, мәтін мазмұны бойынша жабық сұрақтарға жауап береді;
-мұғалімнің қолдауымен жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді
-сөз таптары кестесін қолданып, сөйлемнен сөз таптарын табады
Оқушылардың көбі жасай алады:
-тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілейді, мәтін мазмұны бойынша ашық және жабық сұрақтарға жауап береді;\
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді үлгі/талдау негізінде тауып, түзетеді
-сөз таптарының сұрақтарын қолдана отырып, сөйлемнен сөз таптарын таба алады
Оқушылардың кейбірі жасай алады:
-тыңдаған материалынан тірек сөздерді өз бетінше табады, мәтін мазмұны бойынша ашық және жабық сұрақтар құрастырады және нақты тұжырыммен жауап береді;
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді
-сөйлем құрамындағы сөздерді сөз таптарына ажыратып, олардың орнын тәртібін біледі....
Бөлімі: Су-тіршілік көзі
Тақырыбы: №108 Сан есім
Оқу мақсаты: (Оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес) 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, ашық және жабық сұрақтарға жауап беру;
3.3.5.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, түзету;
3.4.2.3 сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу.
Сабақтың мақсаты:
Барлық оқушылар жасай алады:
-тыңдаған мәтін бойынша тірек сөздерді белгілей біледі, мәтін мазмұны бойынша жабық сұрақтарға жауап береді;
-мұғалімнің қолдауымен жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді
-сөз таптары кестесін қолданып, сөйлемнен сөз таптарын табады
Оқушылардың көбі жасай алады:
-тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілейді, мәтін мазмұны бойынша ашық және жабық сұрақтарға жауап береді;\
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді үлгі/талдау негізінде тауып, түзетеді
-сөз таптарының сұрақтарын қолдана отырып, сөйлемнен сөз таптарын таба алады
Оқушылардың кейбірі жасай алады:
-тыңдаған материалынан тірек сөздерді өз бетінше табады, мәтін мазмұны бойынша ашық және жабық сұрақтар құрастырады және нақты тұжырыммен жауап береді;
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді
-сөйлем құрамындағы сөздерді сөз таптарына ажыратып, олардың орнын тәртібін біледі....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Спорт жарысына қатысамын/жарысты тамашалаймын Жұрнақ пен жалғау (2 сынып, III тоқсан )
Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Дені саудың – жаны сау
Сабақтың тақырыбы: Спорт жарысына қатысамын/жарысты тамашалаймын. Жұрнақ пен жалғау
Оқу мақсаты: 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну
3.4 Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жазба жұмыстар жазу
Сабақтың мақсаттары:
2.1.1.1 тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерін белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша тірек сөздерді пайдалана отырып, қысқа жазба/мазмұндама жазу......
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Дені саудың – жаны сау
Сабақтың тақырыбы: Спорт жарысына қатысамын/жарысты тамашалаймын. Жұрнақ пен жалғау
Оқу мақсаты: 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну
3.4 Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жазба жұмыстар жазу
Сабақтың мақсаттары:
2.1.1.1 тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерін белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша тірек сөздерді пайдалана отырып, қысқа жазба/мазмұндама жазу......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Драма/сахналық қойылым (2 сынып, III тоқсан )
Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Саяхат
Сабақ тақырыбы: Драма/сахналық қойылым
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 2.2.3.2 дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау
Сабақ мақсаттары: Мәтінді мазмұндай білуге, сахналық қойылым түрінде көрсете білуге дағдылану......
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Саяхат
Сабақ тақырыбы: Драма/сахналық қойылым
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 2.2.3.2 дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау
Сабақ мақсаттары: Мәтінді мазмұндай білуге, сахналық қойылым түрінде көрсете білуге дағдылану......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Әңгіме жазу «ң» дыбысы мен әрпі (1 сынып,2 бөлім )
Пән: Сауат ашу.
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Менің мектебім
Сабақ тақырыбы: Әңгіме жазу «ң» дыбысы мен әрпі
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтемеу) 1.3.4.1 Берілген тақырыпқа мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер құрастырып жазады
1.3.5.1 Мұғалімнің көмегімен қарапайым мәтіннің мазмұнын белгі, сызба, суреттер қолдана отырып жеткізеді
1.3.1.1 Таныс дыбыстарды қолданып әріп, буын, сөз жазады
1.3.3.1 Мұғалім көмегімен қарапайым мәтінге жоспар құрады, оған ат қояды
Сабақ мақсаттары: Берілген тақырыпқа мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер құрастырып жазады.
Үлгілер, сызбалар, суреттер қолдана отырып, қарапайым мәтіндер мен сөйлемдер жазады.
Таныс дыбыстарды қолданып әріп, буын, сөз жазады
Мұғалім көмегімен қарапайым мәтінге жоспар құрады, оған ат қояды.
Ң дыбысы мен әрпін меңгерту.сөздерге дыбыстық талдау жасау.Ң дыбысының артикуляциясын дұрыс қолданып, дұрыс айтуға үйрету.Ң дыбысының сөздегі орнын анықтау.....
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Менің мектебім
Сабақ тақырыбы: Әңгіме жазу «ң» дыбысы мен әрпі
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтемеу) 1.3.4.1 Берілген тақырыпқа мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер құрастырып жазады
1.3.5.1 Мұғалімнің көмегімен қарапайым мәтіннің мазмұнын белгі, сызба, суреттер қолдана отырып жеткізеді
1.3.1.1 Таныс дыбыстарды қолданып әріп, буын, сөз жазады
1.3.3.1 Мұғалім көмегімен қарапайым мәтінге жоспар құрады, оған ат қояды
Сабақ мақсаттары: Берілген тақырыпқа мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер құрастырып жазады.
Үлгілер, сызбалар, суреттер қолдана отырып, қарапайым мәтіндер мен сөйлемдер жазады.
Таныс дыбыстарды қолданып әріп, буын, сөз жазады
Мұғалім көмегімен қарапайым мәтінге жоспар құрады, оған ат қояды.
Ң дыбысы мен әрпін меңгерту.сөздерге дыбыстық талдау жасау.Ң дыбысының артикуляциясын дұрыс қолданып, дұрыс айтуға үйрету.Ң дыбысының сөздегі орнын анықтау.....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Қадыр Мырза Али (Қыр қазағы)
Шопан, Диқан -
Еңбектің озаттары -
Жасандылық дегеннен азат бәрі.
Басылады көргенде көзіме оттай
Бауырмалшыл ауылдың қазақтары.
Заманы емес айылдың,
Құйысқанның,
Самолетпен
Алдында күміс таңның.....
Еңбектің озаттары -
Жасандылық дегеннен азат бәрі.
Басылады көргенде көзіме оттай
Бауырмалшыл ауылдың қазақтары.
Заманы емес айылдың,
Құйысқанның,
Самолетпен
Алдында күміс таңның.....
Өлеңдер
Қадыр Мырза Али (Қаладағы қартайған ат)
Баяғыдан, әрине, бағасы кем,
Байланысы жоқ енді даласымен
Бір кездегі белгілі ат
Бара жатыр
Тық-тық шертіп асфальтты тағасымен.
О жылдары әйгілі керім еді,
Енді жұртқа есек боп көрінеді......
Байланысы жоқ енді даласымен
Бір кездегі белгілі ат
Бара жатыр
Тық-тық шертіп асфальтты тағасымен.
О жылдары әйгілі керім еді,
Енді жұртқа есек боп көрінеді......
Өлеңдер
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ БАНКОВСКОГО НАДЗОРА
1.1 Банковский надзор объективная необходимость и цели в системе денежно-кредитного регулирования
В той или иной форме система банковского надзора существует уже более 100 лет, в частности в таких странах, как Соединенные Штаты Америки, а также странах Северной Европы. За последние 15-20 лет развивающиеся страны также признали, что банковский надзор играет ключевую роль как в финансовом секторе, так и в экономике в целом.
Надзор – форма деятельности различных государственных органов по обеспечению законности.
Банковский надзор – это надзор в банковской сфере. Организация банковского надзора основывается на национальной законодательной базе и рекомендациях международных банковских комитетов.
Среди множества причин, обосновывающих необходимость банковского надзора, можно выделить три основные.
Первая и главная причина касается вопроса о том, насколько общественность верит в надёжность банковской системы вообще и отдельных банков в частности. Доверие к банковской системе весьма важно, поскольку источником её финансирования в условиях рынка служат средства корпоративных и частных клиентов, без которых банки не могли бы эффективно осуществлять своё основное предназначение – оказывать финансовые услуги. Наличие нездоровых или ухудшающихся условий, которые могут подорвать доверие к банку, должно быть вскрыто в результате проводимой инспектором-аналитиком оценки адекватности капитала, качества активов, менеджмента, ликвидности и доходности. Таким образом, заслужить доверие общественности можно путём обеспечения защиты вкладчиков на основе развития здорового и сильного банковского сектора....
В той или иной форме система банковского надзора существует уже более 100 лет, в частности в таких странах, как Соединенные Штаты Америки, а также странах Северной Европы. За последние 15-20 лет развивающиеся страны также признали, что банковский надзор играет ключевую роль как в финансовом секторе, так и в экономике в целом.
Надзор – форма деятельности различных государственных органов по обеспечению законности.
Банковский надзор – это надзор в банковской сфере. Организация банковского надзора основывается на национальной законодательной базе и рекомендациях международных банковских комитетов.
Среди множества причин, обосновывающих необходимость банковского надзора, можно выделить три основные.
Первая и главная причина касается вопроса о том, насколько общественность верит в надёжность банковской системы вообще и отдельных банков в частности. Доверие к банковской системе весьма важно, поскольку источником её финансирования в условиях рынка служат средства корпоративных и частных клиентов, без которых банки не могли бы эффективно осуществлять своё основное предназначение – оказывать финансовые услуги. Наличие нездоровых или ухудшающихся условий, которые могут подорвать доверие к банку, должно быть вскрыто в результате проводимой инспектором-аналитиком оценки адекватности капитала, качества активов, менеджмента, ликвидности и доходности. Таким образом, заслужить доверие общественности можно путём обеспечения защиты вкладчиков на основе развития здорового и сильного банковского сектора....
Дипломная работа (бесплатно)
Жамбыл Жабаев (Сұраншы батыр)
Ақ домбыра қолға алып,
Ай мен апта толғанып,
Жылға құйған теңіздей,
Жырдың селі тасқындап,
Ақ семсердей жалтылдап,
Шағылысқан күн шалып,....
Ай мен апта толғанып,
Жылға құйған теңіздей,
Жырдың селі тасқындап,
Ақ семсердей жалтылдап,
Шағылысқан күн шалып,....
Өлеңдер
Міржақып Дулатұлы (Насихат ғумумия)
Бұл жазған, замандастар, насихатым,
Емесдур риядан, хақ ниетім.
Көңілі ашық, көзі өткір інілерім,
Хәр түрлі мүһим істен файда алатын.....
Емесдур риядан, хақ ниетім.
Көңілі ашық, көзі өткір інілерім,
Хәр түрлі мүһим істен файда алатын.....
Өлеңдер
Мағжан Жұмабаев (Қаныш бай қиссасы)
Ұнар, ұнамасын қайдам,
Қисса айтайын
Қаныш байдан -
Дорба сақал, тырбық тапал,
Талайыңа таныс байдан.
Қаныш байың қойлы бопты. ....
Қисса айтайын
Қаныш байдан -
Дорба сақал, тырбық тапал,
Талайыңа таныс байдан.
Қаныш байың қойлы бопты. ....
Өлеңдер
Мағжан Жұмабаев (Жүсіп хан)
Бар екен де, жоқ екен,
Аш екен де, тоқ екен,
Ертек, ертек, ертекте:
Ала қарға - азаншы,
Қара қарға - қазаншы,
Шымшық терген шөпшекті.
Қарлығашы қалбаңдап,
Жапалағы жалбаңдап,....
Аш екен де, тоқ екен,
Ертек, ертек, ертекте:
Ала қарға - азаншы,
Қара қарға - қазаншы,
Шымшық терген шөпшекті.
Қарлығашы қалбаңдап,
Жапалағы жалбаңдап,....
Өлеңдер
Ахмет Байтұрсынов (Қайыршы мен Қыдыр)
Қайыршы киімі жыртық, жалаң аяқ,
Мойнында ескі дорба, қолда таяқ,
Қалада қайыр сұрап жүруші еді,
Күн көріп бергенімен әркім аяп.
Үйіне бай-мырзаның келген шақта .....
Мойнында ескі дорба, қолда таяқ,
Қалада қайыр сұрап жүруші еді,
Күн көріп бергенімен әркім аяп.
Үйіне бай-мырзаның келген шақта .....
Өлеңдер
Ахмет Байтұрсынов (Нәбек аты)
Арабтың Нәбек деген жалғыз аты -
Сол екен болған малы, мүлкі, заты.
Озбайтын шапса жылқы асқан жүйрік,
Бітпеген өзге аттарға түр-сипаты.
Күн сайын жал-құйрығын сүзіп тарап .....
Сол екен болған малы, мүлкі, заты.
Озбайтын шапса жылқы асқан жүйрік,
Бітпеген өзге аттарға түр-сипаты.
Күн сайын жал-құйрығын сүзіп тарап .....
Өлеңдер