Есеп шығару: Ньютон заңдары. Физика, 9 сынып, презентация.

Қайсысының тежелу жолы көп?

Ғарыш кеңістігіне шыққан ғарыш кемесі де инерция көмегімен қозғалады.

Тежелу жолының әр түрлі болу себебі неде?

Ньютонның бірінші заңы. Инерциалды санақ жүйесі

Оқыту мақсаты:

9.2.2.3 - масса ұғымын дене инерттілігінің өлшемі ретінде түсіндіру;

 9.2.2.1 - Ньютон заңдарының тұжырымдамасын білу және түсіну;

Бағалау критерийлері:

Жүк көлігі мен жеңіл автомобиль бірдей жылдамдықпен қозғалады.

Бірақ олардың тежелу жолдары әр түрлі.

Себебі…?

Масса денелердің инерттілік қасиетін сипаттайды

Инерттілік

 Инерттілік латын тілінен аударғанда inertis (жалқаулық, енжарлық).

 Инерттілік дененің жылдамдықты өзгерісіне кедергі келтіруге тырысатын сипаттайтын қасиет

Инерттілік

Дене неғұрлым жылдамдығын аз өзгертсе сол дене инертті болып есептеледі.

 Дененің инерттілік өлшемі масса болып табылады.

Инерттілік

Егер құрғақ жапырақ пен тасты бірдей биіктіктен тік құлатса, Жерге қай дене тезірек жетеді?

Тексерейік.

Ол неге тәуелді?

Неғұрлым дененің массасы көп болса, Жер денені соғұрлым күштірек тартады. Массаның осы қасиеті гравитациялық деп аталады

?

Дене массасы

Масса дененің гравитациялық қасиетін сипаттайды.

m

Белгіленуі:

Дене массасы– бұл дененің инерттілік өлшемі болып табылатын физикалық шама.

2. Дене массасы дененің инерттілік және гравитациялық қасиеттерімен сипатталады.

Дене массасы

Массаның өлшем бірлігі

Масса ХБЖ килограмммен өлшенеді

[m] = кг



Масса эталоны

4. Массаның эталоны қорғасын иридийлі цилиндрлік гир болып табылады, оның массасы 1 килограмм.



Өзара әсерлесу әдісімен немесе таразыда өлшеу арқылы массаны өлшеуге болады

Массаны өлшеу

Адам қайықтан секірді, яғни ол жылдамдық алды сәйкесінші қайықта өз жылдамдығын өзгертті, ол артқа қарай қозғалды .

Өзара әсерлесу кезінде екі дене де өз жылдамдығын өзгертеді

«Денелердің өзара әсерлесуі»

Егер

Егер

Масса m[кг]-дененің инерттілігін сипаттайтын скаляр физикалық шама

Масса m[кг] -дененің гравитациялық қасиетін сипаттайтын скаляр физикалық шама

Егер денеге күш әсер етпесе, дене өзінің жылдамдығын сақтауға тырысатын құбылысын инерция деп атаймыз.

Қорытынды

Инерция заңы

Егер денеге басқа денелер әрекет етпесе немесе олардың әрекеті теңгерілген болса, онда дене не тыныштық күйін сақтайды, не түзу сызықты және бір қалыпты қозғалысын жалғастырады

Ньютонның бірінші заңы

Күш және Ньютон заңдары

күш = итеру не тарту.

Өлшем бірлік= Ньютон

Қорытқы күш= денеге әсер етуші барлық күштердің векторлық қосындысы

Жеке күштер

Қорытқы күш

10 Н

4 Н

6 Н

3 N

4 N

5 N

Қорытқы

Қорытқы күш =

Ньютонның 1ші Заңы:

Егер денеге ешқандай күш әсер етпесе, дене тыныштық күйде қалады не бірқалыпты қозғалысын жалғастырады.

Инерция

дене тыныштықта болуы үшін және бірқалыпты жылдамдықпен қозғалу үшін оған әсер етуші күштердің тең әрекеті нөлге тең болуы керек

Ньютонның бірінші заңы

Егер денеге басқа денелер әрекет етпесе немесе оларға әрекет ететін басқа денелердің әрекеті компенсацияланған болса, онда инерциялық деп аталатын санақ жүйелеріне қатысты дене өзінің жылдамдығын өзгертпей сақтайды

Ньютонның заңы орындалатын санақ жүйесі инерциялық санақ

жүйесі деп аталады

Автобуспен байланысқан санақ жүйесіне инерция заңы әділ ме?

Жылдамдық ала отырып, аялдамадан жүріп кетеді.

Аялдамаға жақындай келе тежеле тоқтайды;

Тұрақты жылдамдықпен түзусызықты жол бөлігінде қозғалып келеді;

Жолдың қисық сызықты бөлігінен қозғалып келеді.

Жауабы: Инерция заңы тек 3 жағдайға әділ болады. Бұл кезде автобуспен байланысқан санақ жүйесі инерциалды болып табылады. Басқа жағдайларда оның ішінде бірқалыпсыз және қисықсызықты қозғалыстар байқалады. Мысалы тоқтаған кезде жолаушылар алдыға қарай еңкейеді, ал қисық сызықты жолда оң және солға қарай шайқалады.

Дене жылдамдығы оған басқа денелердің әсер етуімен өзгереді

Денеге бірдей күш түсірілген жағдайда денелердің алатын үдеуі олардың массаларына кері пропорционал болатындығын байқаймыз . Яғни әрқашан а ~ 1/m болады. Дененің массасы неғұрлым үлкен болса , белгілі бір күш әрекетінен ол соғұрлым аз үдеу алады. Дененің үдеуі мен оған әрекет етуші күш арасында Ғ ~ а ( m= const кезінде ) және кез келген дененің үдеуімен оның массасының арасында а ~ 1/m ( Ғ= const болғандағы ) байланыс болады.

Ньютонның екінші заңы

Ньютонның екінші заңы

Егер денеге бір күш әсер етсе, онда

Егер денеге бірнеше күш әсер етсе, онда тең әркет күшті іздеуіміз керек.

Динамиканың негізгі теңдеуі

Ньютонның екінші заңы

Денеде туындайтын үдеу оған әрекет етуші күшке тура пропорционал, ал массасына кері пропорционал, ал үдеудің бағыты тең әрекет күштің бағытымен бағыттас:

Ньютонның екінші заңының формуласын

Азырақ инертті

Көбірек инертті

Maсса (m) денедегі зат мөлшері

Өлшем бірлігі: кг (kg)

Ньютонның екінші заңы:

Туындаған үдеу – дененің массасына кері, ал күшке тура пропорционал

Unit of Force = Newton

Units

Еркін дене схемасы

Күш пен дене

Қорытқы күш:

275 Н + 395 Н – 560 Н = +110 Н

Х осі бойымен

Үдеу: машина массасы= 1850 кг

Қорытқы күш:

күш

Ньютонның

3-ші заңы

«Ньютон был первым, кто попытался сформулировать элементарные законы, которые определяют временной ход широкого класса процессов в природе с высокой степенью полноты и точности» и

«… оказал своими трудами глубокое и сильное влияние на всё мировоззрение в целом»

А. Эйнштейн

Әрекет етуші күшке әрқашан тең қарсы әрекет етуші күш бар болады. Басқаша айтқанда, денелердің бір – біріне әрекет етуші күштері модулі бойынша өзара тең және бағыттары қарама қарсы:

Ньютонның 3-ші заңы:

Нүктелер ие болатын үдеу массаларына кері пропорционал ал кері бағытқа бағытталған

Денелердің өзараәрекеттесуі кезінде пайда болатын күштер, сол бір табиғаттың күші болып табылады

Ньютонның 3-ші заңы:

Әрекет = Кері әрекет

А денесінен В денесіне әсер ететін күші= В денеден А денеге әсер ететін күш

Күштің шамасы 36 Н. Ғарыш кемесінің массасы 11,000 kг. Адамның массасы 92 kг.

Үдеуі қандай?

Допустим, одновременно с яблони упало яблоко и листок. Сила сопротивления воздуха, действующая на яблоко равна 0,2 Н, а сила сопротивления воздуха, действующая на лист равна 0,1 Н. Масса яблока равна 300 г, а масса листка — 15 г. Определите, насколько быстрее упадет яблоко на Землю, если высота яблони равна 4 метра?

Дано:

Допустим, одновременно с яблони упало яблоко и листок. Сила сопротивления воздуха, действующая на яблоко равна 0,2 Н, а сила сопротивления воздуха, действующая на лист равна 0,1 Н. Масса яблока равна 300 г, а масса листка — 15 г. Определите, насколько быстрее упадет яблоко на Землю, если высота яблони равна 4 метра?

Дано: