Жарықтың түзу сызықты таралу заңы. Физика, 8 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы: Жарықтың түзу сызықты таралу заңы.

8.5.1.1 – Күннің және Айдың тұтылуын графикалық бейнелеу

Төмендегі суреттерде берілгендерге ортақ қандай сөз деп ойлайсыңдар?

Осы жарық көздерін қалай топтастырар едіңдер?

Геометриялық оптика

Негізгі заңдары:

Жарықтың түзусызықты таралу заңы: біртекті мөлдір ортада жарық түзу сызықпен таралады

Жарық шоқтарының таралуының тәуелсіздік заңы: жарық сәулелері кездескенде біріне-бірі ұйтқу тудырмайды

Жарықтың шағылу заңы

Жарықтың сыну заңы

Толық ішкі шағылу заңы

Жарық деген не?

Жарықтың сәуле екенін білдіретін алғашқы жарық табиғаты туралы түсініктер гректер мен египеттіктерде пайда болды(Пифагор, Аристотель, Архимед)

Корпускулалық теория: Жарық дегеніміз жарқыраған денелерден шығатын жарық ағындары-корпускулалар (И.Ньютон)

Толқындық теория: Жарық дегеніміз электромагниттік толқындар (Гюйгенс пен Френель)

Кванттық теория: жарық дегеніміз әрқайсысы электромагниттік толқынның бөлігі болып табылатын бөлшектер-кванттар ағыны (Плану, Эйнштейн)

ЖАРЫҚ көздері-жарық шығаратын денелер

Дербес жарық

көздері

Шағылған жарық

көздері

жылулық

люминесценциялық

плазмалық

Жарық көзінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық жарық сәулесі деп аталады

Берілген әрі шектелген бағытта тарайтын жарық сәулелерінің жиынтығы жарық шоқтары деп аталады

Жарық көзінің өлшемдері жарық көзінен бақылаушыға дейінгі қашықтықпен салыстырғанда өте аз болса, мұндай жарық көздерін нүктелік жарық көздері деп атайды ( Күн, жұлдыздар, ...)

Тәжірибелік тапсырма

Мақсаты: Жарықтың түзу сызық бойымен таралуын зерттеу

Қажетті құралдар: май шам, 10х10 см болатын 3 картон қағаз, 3 сіріңке қорабы, кнопкалар, түйрегіш

Жұмыстың орындалуы: түйрегішпен картон қағаздардың ортасынан саңылау жасаңдар; картондарды сіріңке қорабына бекітіп суреттегідей орналастырыңдар; май шам жалыны саңылаудан көрінетіндей етіп орналастырыңдар

Сұрақ: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар.

Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге?

Тәжірибелік тапсырма

Тапсырма: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар.

Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге?

Жауап: Біз май шам жарығын көріп тұрған жоқпыз. себебі, жарық мөлдір емес денелерден өте алмайды. Яғни, жарық өте алатындай саңылау жылжып кетті.

Қорытынды: біз жарықтың түзу сызық бойымен таралатындығына көз жеткіздік

Көлеңке деген не?

Кеңістіктің мөлдір емес нәрсенің артындағы жарық түспейтін бөлігін к ө л е ң к е дейді.

Экранға түсіп тұрған жарық шоғының жолына бір кішкене мөлдір емес шар қояйық. Кеңістікте шардың артында конус тәрізді көлеңке, ал экранда дөңгелек түріндегі көлеңке пайда болады.

Егер жарық көздері нүктелік деп есептеуге болмайтын үлкен шам болса, онда экрандағы толық көлеңкенің айналасында өте қараңғы емес екі аймақ-шала көлеңкелер пайда болады

Үлкен шамды нүктелік жарық көздерінің жиыны деп алуға болады

Күн мен Айдың тұтылуы жарықтың түзу сызық бойымен таралуына мысал бола алады

Тапсырма

Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақта болады?

Тапсырма жауабы

Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақты болады

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет.

Рефлексия