Белгілердің тұқымқуалауының цитологиялық негіздері. Биология, 10 сынып, презентация.

Бейнебаян көру.

https://www.youtube.com/watch?v=vYneUU6cTH0

1. Г.Мендель нені зерттеді?

2. Г.Мендель қандай заң ашты ?

3. Г.Мендель шағылыстырудың қандай түрлерін жүргізді?

4. Мендель белгілер ұрпақтан ұрпаққа қалай жеткізілгенін түсіндіре алар ма еді? Неліктен?

Сабақтың тақырыбы

Белгілердің тұқымқуалауының цитологиялық негіздері

Сабақтың мақсаты

Белгілердің тұқымқуалауының цитологиялық негіздерін қолдану

«Инсерт» тәсілі

Тапсырма

Теңіз шошқасында үлпілдек тері тегіс теріге қарағанда басым болып келеді. Үлпілдек тері тегіс терімен будандастырғанда 18 үлпілдек және 20 тегіс ұрпақ берді.

1. ата-анасы мен ұрпақ генотипі қандай?

2. Бұл шошқалардан тек қана тегіс ұрпақ туу мүмкін бе ?

Шешуі

Берілгені :

R – үлпілдек

R – тегіс

Үлпілдек х тегіс

18 Үлпілдек и 20 тегіс

Генотип Р, G - ?

Шешімі

Р: ♀ Rr x ♂ rr

n ♀ R r

♂

r Rr rr

F1: генотип: 1 Rr : 1 rr

фенотип 1 (Үлпілдек) : 1 (тегіс

Вероятность:

Р: ♀ RR x ♂ rr

n ♀ R

♂

r Rr

F1: генотип: Rr

Фенотип: Үлпілдек

Жауабы : Р: ♀ Rr, ♂ rr, F1: генотиптері: 1 Rr : 1 rr, тек қана тегіс дарақтардың дүниеге келу ықтималдығы 0 тең

Бағалау критерийлері:

«Берілгенін» дұрыс құрастыру;

Ата аналардың, гаметалардың, F1, F2, F3 гибридтерінің генотипі мен таңбаларын дұрыс белгілеу;

Сұраққа сәйкес жауап жазу (белгілердің ажырауы немесе бұндай жағдай болмаған кезде алынған гибридтердің пайыздық қатынасы)

«Жұлдызды сәт"

Тұқымқуалаушылықтың заңдылықтарын сипаттайтын терминдер мен заңдарды атап шығыңыз.

Есепті шығару

Тапсырма 1.

Адамның фенилтиофияның (FTM) ащы дәмін сезіну қабілеттілігі геннің (T) 17-ші аутосомасында локализацияланған басым сипаты болып табылады. Отбасында, ана мен қызда MTF дәмі сезіледі, бірақ әкесі мен баласы оны сезбейді.

1. Отбасының әрбір мүшесінің генотипін анықтау.

Әкесі мен ұлы ФТМ дәмін сезбейді; рецессивтік сипатқа ие, демек, олардың генотипі tt.

Ана мен қызы дәмді сезінеді, яғни олардың әрқайсысы үстемдік жасайтын Т гені бар.

Баласы бір генді әкесінен, екіншісін анасынан алады. Әкесі қыздан тек рецессивті генді ала алады (ол гомозиго ретінде). Сондықтан, қыздың генотипі Tt.

Ананың ұрпақтарында генотип tt бар адам бар, сондықтан ол сондай-ақ рецессивтік генге ие және оның генотипы Tt.

Некенің сызбасы

Есепті шығару

Тапсырма 2.

Томаттың жемістері тегіс және төмен салбырап тұрған (опушенной) жеміске қарағанда басым болады. Гомозиготалы тегіс жемістер, төмен салбырап тұрған жемістермен будандастырылған.

F1 ұрпағында 54 өсімдіктер, ал F2 – 736.

Түскен жемістерді беретін өсімдіктер қанша гамета типтерін түзеді?

F1-де қанша өсімдіктер гомозиготалы?

F2-де қанша өсімдіктер тегіс жемісті болады?

F2-де қанша өсімдіктер төмен салбырап тұрған жемістерді береді?

F2-де қанша әртүрлі генотиптер түзіледі?

Решение

Берілені:

Нысаны: қызанақ.

Белгілері: жемістің қабығы

А – тегіс

а – төмен салбырап тұрған (опушенной)

1. Шағылыстыру сызбасын жазамыз. Берілгені бойынша , тегіс пішінді қызанақ гомозиготалы, яғни генотипі АА, төмен салбырап тұрған қызанақ– аа.

2.F1 ұрпақтың шағылыстыру сызбасын жазамыз.

3. Талдау бойынша буандастыруды жүргіземіз. В F2 ыдырауы байқалды: генотип бойынша – 1 (АА) : 2 (Аа) : 1 (аа); фенотипі бойынша 3 (тегіс) : 1 (төмен салбырап тұрған).

4. Есептің сұрақтарына жауап береміз.

төмен салбырап тұрған жемістері бар өсімдіктер гаметалардың бір түрін береді, өйткені оның рецессивті белгісі бойынша гомозигот генотипі.

барлық өсімдіктер F1 гетерозиготалы болады. Сондықтан төмен салбырап тұрған жемістері бар гомозигот өсімдіктерінің саны F1 – 0 .

736 өсімдіктері бар. Тегіс жемістері бар өсімдіктер АА және Аа генотипі бар. Олар өсімдіктердің жалпы санының 3/4 – 736 : 4 * 3 = 552 құрайды.

төмен салбырап тұрған жемістері бар өсімдіктер ? жалпы саны F2, яғни 736 : 4 = 184.

F2-да генотип бойынша 1 : 2 : 1 қатынасында, яғни F2 3-те әртүрлі генотипте ыдыраған.

Жауабы : 1) 1; 2) 0; 3) 552; 4) 184; 5) 3.

Бағалау критерийлері:

«Берілгенін» дұрыс құрастыру;

Ата аналардың, гаметалардың, F1, F2, F3 гибридтерінің генотипі мен таңбаларын дұрыс белгілеу;

Сұраққа сәйкес жауап жазу (белгілердің ажырауы немесе бұндай жағдай болмаған кезде алынған гибридтердің пайыздық қатынасы)

Үй тапсырмасы

- Сәйкес терминологины пайдалана отыра, дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін түсіндіру;

- есептерді шығару

Үйге тапсырма

1) Айширлік комолгты бұқаны мүйізді сирымен будандастырғанда F1-де 18 (барлығы комологты ) бұзау, ал F2 – 95. F2-дегі комологты бұзаулардың саны қанша ?

2) Қылшықтың қара түсі қызылға қарағанда басым. Генотипі ҒҒ қара түсті шошқаны генотипі Ғғ болатын қара түспен будандастырғанда қандай ұрпақ күтуге болады?

Рефлексия: «жетістік баспалдағы»